دلایل ناباروری در مردان و زنان

ناباروری وضعیتی است به این معنی که زوجین علی رغم داشتن روابط جنسی در طول یکسال، به مرحله بارداری مادر نمی رسند.

ناباروری می تواند از مشکل باروری در یکی از زوجین ناشی شود و یا حاصل ترکیبی از عوامل در هر دو طرف باشد که شروع و یا تداوم بارداری را دچار مشکل می نماید.

خوشبختانه امروزه راه های درمانی متعدد و البته ایمنی وجود دارد که می تواند زوج های بیمار را به آرزویشان یعنی داشتن فرزند برساند. این روش ها مخصوصا شانس بارداری های مکرر و البته چندقلوزایی را افزایش خواهد داد.

علت ها

برای باردار شدن لازم است در درجه اول فرآیند تخمک گذاری و سپس باروری دقیق انجام شود. برای برخی از زوج ها، مشکل در باروری می تواند ریشه مادرزادی داشته باشد و یا در برخی دیگر عامل خارجی در فرد مستعد، باعث ناباروری خواهد شد.

ناباروری زوجین می تواند ناشی از مشکل یکی از زوجین و یا هر دوی آنها باشد. به طور کلی:

- در یک سوم موارد، علت ناباروری به مشکل باروری مرد برمی گردد.

- در یک سوم دیگر از موارد، علت ناباروری به مشکل باروری زن برمی گردد.

- در سایر موارد، یعنی یک سوم دیگر، علت این مشکل یا ناشناخته است و یا از وجود مشکل در باروری زن و مرد ناشی می شود.

دلایل ناباروری در مردان

ناهنجاری در تولید و یا عملکرد اسپرم ها می تواند به دلیل مشکلات متعددی باشد؛ نظیر عدم بیرون آمدن کامل بیضه ها از شکم به طور مادرزادی، اختلالات ژنتیکی، مشکلات بالینی نظیر دیابت و یا عفونت هایی نظیر اوریون.

بزرگ شدن وریدهای درون کیسه بیضه (واریکوسل) می تواند باعث افزایش خونرسانی و در نتیجه افزایش حرارت بیضه ها شود. این افزایش دما می تواند به تغییر شکل اسپرم ها و کاهش تعداد اسپرم های سالم منجر شود.

مشکل در انتقال اسپرم ها می تواند به دلیل مشکل در روابط جنسی باشد، مشکلاتی نظیر زود انزالی، انزال برگشت دهنده (در این وضعیت، اسپرم ها به دلیل وارد شدن به آلت در هنگام اورگاسم به مجاری مثانه وارد می شوند)، بیماری های ژنتیکی خاص نظیر فیبروز سیستیک، مشکلات ساختاری نظیر بسته شدن و انسداد مجاری بیضه ها و یا آسیب و وارد شدن ضربه به اندام تناسلی مردانه می توانند با ایجاد مشکل در انتقال اسپرم، به ناباروری در مردان منجر شوند.

مواجهه بیش از حد با عوامل محیطی خاص نظیر آفت کش ها و سایر ترکیبات شیمیایی و رادیواکتیو و یا سابقه درمان های خاص نظیر مصرف استروئیدهای آنابولیک و یا سوء مصرف حشیش، مواجهه مکرر با گرما نظیر حمام بخار و سونا (با افزایش دمای بدن) می تواند تولید اسپرم ها را دچار اختلال کند.

آسیب های ناشی از سرطان و درمان آن، نظیر پرتودرمانی و شیمی درمانی می تواند تولید اسپرم ها را دچار اختلال کند و البته در بسیار از موارد این آسیب ها بسیار شدید خواهد بود.

علاوه بر شیمی درمانی و پرتودرمانی، برداشتن بیضه ها به دلیل سرطان نیز قطعا می تواند به ناباروری در مردان منجر شود.

دلایل ناباروری در زنان

اختلالات تخمک گذاری که مانع آزادشدن تخمک از تخمدان ها می شود.

اختلالات هورمونی نظیر سندرم تخمدان پلی کیستیک (شرایطی که در آن ترشح هورمون های زنانه در یک خانم کاهش یافته و هورمون تستوسترون بیشتری ترشح می شود)، و هیپر پرولاکتینمی یا ترشح زیاد هورمون پرولاکتین (هورمون محرک تولید شیر در سینه های مادر) می تواند به مشکل باروری خانم ها منجر شود.

سایر عوامل می تواند شامل ورزش بیش از حد، اختلالات غذاخوردن، آسیب و یا تومورها باشد.

ناهنجاری های رحم و گردن رحم شامل اختلالاتی نظیر باز بودن و یا موکوس گردنه رحم، یا ناهنجاری هایی در شکل و فضای رحم نیز از دلایل نازایی در زنان است.

توده های خوش خیم در دیواره رحم (فیبروم رحم) از مشکلات شایع در خانم ها است  که در موارد کمی می تواند با ایجاد انسداد در لوله های رحمی، دلیل ناباروری در زنان باشد. در بیشتر موارد فیبروم ها با تغییر شکل فضای داخلی رحم، مانع جایگزینی سلول تخم در رحم می شوند.

آسیب و یا انسداد لوله های فالوپ (لوله رحمی) که می تواند ناشی از التهاب لوله های فالوپ باشد نیز از علل نازایی زنان است. این التهاب می تواند به دلیل بیماری های التهابی لگن، مخصوصا عفونت های تناسلی ناشی از مراقبت های جنسی ایجاد شود.

اندومتریوز نیز از علل نازایی است و زمانی رخ می دهد که بافت داخلی رحم در خارج آن رشد کند. این اختلال اغلب به ناهنجاری های تخمدان ها، رحم و لوله های فالوپ منجر خواهد شد.

نارسایی اولیه تخمدان ها که منوپوز یا یائسگی زودرس نیز نامیده می شود، زمانی اتفاق می افتد که تخمدان ها کم کار شده و قاعدگی قبل از چهل سالگی متوقف شود. برخی شرایطی که به این یائسگی زودرس منجر می شوند شامل بیماری های سیستم ایمنی، درمان های شیمی درمانی و رادیوتراپی و نیز سیگار کشیدن هستند.

بیماری های غده تیروئید شامل پرکاری و کم کاری تیروئید، با ایجاد اختلال در سیکل های قاعدگی ماهانه می تواند به ناباروری در خانم ها منجر شود.

بیماری های مرتبط با بلوغ و فقدان قاعدگی (آمنوره)، بیماری سلیاک یا همان عدم تحمل گلوتن، بیماری کوشینگ، کم خونی داسی شکل، بیماری های کلیوی و دیابت نیز می توانند بر باروری زنان تاثیر بگذارند.

ناباروری موقتی می تواند نتیجه مصرف بسیاری از داروها مخصوصا داروهای ضدبارداری و هورمونی باشد. در بیشتر موارد، مخصوصا در مواردی که دارو تحت نظر پزشک معالج مصرف شود، با توقف مصرف دارو قدرت باروری به فرد باز خواهد گشت.

الهه گودرزی

بخش سلامت تبیان

مطالب مرتبط:

عوامل نازایی مردان

اهدای جنین برای نازایی

تولد رویان؛ مرگ ناباروری (ویژه نامه)

باروری و درمان ناباروی در پژوهشگاه رویان

عوامل نازایی مردان

چرا ناباروری؟

زوج های نابارور بخوانند

آزمایش هایی برای تشخیص ناباروری

روش های درمان ناباروری

پیشگیری و درمان نازایی با ورزش

سیگار باعث نازایی زن می‌شود

ناباروری در تهران بسیار بالاست

حفظ قدرت باروری