بسیاری از ورزشکاران برای برنده شدن در مسابقات ورزشی، ورزش های شدیدی را انجام می دهند. استفاده از داروهای انرژی زا نیز در بین ورزشکاران دیده شده است و روز به روز استفاده از این داروها در حال افزایش است.

استفاده از این داروها که به نام دوپینگ خوانده می‌شود، بی خطر نیست.

در این مقاله، برخی از انواع این داروها را نام برده و خطرات آنها را بیان می‌کنیم.

1- استروئیدهای آنابولیک

برخی از ورزشکاران از انواع استروئیدها برای افزایش توده عضلانی و قدرت عضلانی استفاده می‌کنند.

هورمون استروئیدی آنابولیک که بدن می سازد به نام تستوسترون می‌باشد.

تستوسترون در بدن دو وظیفه مهم دارد:

- اثرات آنابولیک که موجب ارتقای عضله سازی می‌شود.

- اثرات آندروژنیک که مسئول بروز صفات مردانه می‌باشد از قبیل: پدیدار شدن مو در صورت و بم شدن صدا.

برخی ورزشکاران برای تقویت عملکرد از تستوسترون استفاده می‌کنند.

غالبا، استروئیدهای آنابولیک از تغییرات مصنوعی تستوسترون بوجود می‌آیند.

این هورمون‌ها علاوه بر بهبود عملکرد ورزشی، مصارف پزشکی نیز دارند.

آنها به صورت قرص، آمپول و یا موضعی به کار میروند.

خطرات استروئیدهای آنابولیک

در مردان:

سینه‌های برجسته

طاسی

بیضه‌های کوچک

ناباروری

در زنان:

صدای بم

بزرگ شدن اندام تناسلی

افزایش موی بدن

طاسی

در مردان و زنان:

جوش های شدید

افزایش خطر ابتلا به پارگی تاندون و التهاب تاندون

اختلالات کبدی و تومورها

افزایش کلسترول بد ( LDL)

کاهش کلسترول خوب ( HDL)

فشار خون بالا

مشکلات گردش خون و قلبی

مشکلات هیپوتالاموس و هیپوفیز

بزرگ شدن غده پروستات

رفتار خشونت آمیز

اختلالات روانپزشکی مانند افسردگی و تمایل به خودکشی

وابستگی به داروها

عفونت و بیماری‌هایی مانند  HIV، زونا، آبله مرغان، سل و هپاتیت

عدم رشد

خطر ابتلا به مشکلات سلامتی در نوجوانان

پوکی استخوان و کاهش میزان کلسیم

افزایش قند خون

افزایش ته نشین شدن چربی به خصوص در صورت، شانه و پشت

نکروز (مرگ بافت) استخوان ران

شکستن پروتئین و چربی

ضایعات عضلانی

به دلیل این خطرات، مصرف استروئید آنابولیک و آندروژنیک، توسط سازمان‌های ورزشی ممنوع و غیرقانونی اعلام شده است.

2- آندروستندیون (آندرو)

آندروستندیون، هورمونی است که توسط غده فوق کلیوی، تخمدان و بیضه‌ها ساخته می‌شود.

این هورمونی است که به طور معمول تبدیل به تستوسترون و استرادیول در مردان و زنان می‌شود.

مجلات ورزشکاران، آندرو را به عنوان مکملی برای تمرین‌های سخت و بهبودی سریع‌تر می‌دانند.

تحقیقات نشان داده است که مکمل آندروستندیون موجب افزایش هورمون تستوسترون نمی‌شود و قدرت عضلانی را زیاد نمی‌کند.

در واقع، برخی از آندروها تبدیل به هورمون استروژن (هورمون زنانه) می‌شوند.

خطرات آندروستندیون (آندرو)

در مردان:

زدن جوش

کاهش تولید اسپرم

کوچک شدن بیضه‌ها

بزرگ شدن سینه‌ها

در زنان:

زدن جوش

بروز صفات مردانه، از قبیل بم شدن صدا و طاسی سر

در مردان و زنان :

کاهش کلسترول خوب ( HDL)

افزایش خطر بیماری‌های قلبی و سکته مغزی

3- هورمون رشد

هورمون رشد به نام گنادوتروپین نیز خوانده می‌شود و دارای اثرات آنابولیکی می‌باشد.

ورزشکاران این هورمون را برای بهبود حجم و توده عضلانی و عملکرد ورزشی استفاده می‌کنند.

تحقیقات، اثر این هورمون را برای قدرت و یا استقامت نشان نداده است.

این هورمون فقط با نسخه پزشک و از طریق تزریق وارد بدن می‌شود.

خطرات هورمون رشد

درد مفاصل

ضعیف شدن عضلات

احتباس مایعات

سندرم تونل کرپال در مچ دست

اختلالات در تنظیم قند خون

کاردمیوپاتی

افزایش چربی خون

4- اریتروپویتین

اریتروپویتین نوعی هورمون است که برای درمان کم خونی در بیماران کلیوی استفاده می‌شود.

این هورمون باعث افزایش ساخت گلبول های قرمز خون و هموگلوبین می‌شود و در نتیجه باعث افزایش حرکت اکسیژن در عضلات می‌شود.

اپوتین (نوع ساختگی اریتروپویتین) در ورزشکاران قدرتی استفاده می‌شود.

خطرات اریتروپویتین

در سال 1990 استفاده از اریتروپویتین در میان دوچرخه سواران رقابتی منجر به مرگ 18 نفر شد.

استفاده نامناسب از اریتروپویتین موجب افزایش خطر ترومبیک از قبیل سکته، حملات قلبی و ادم ریوی می‌گردد.

5- دیورتیک‌ها

دیورتیک ها، داروهایی هستند که تعادل مایعات و نمک ها (الکترولیت ها) را تغییر می دهند و موجب از دست دادن آب بدن می گردند.

از دست دادن آب بدن می تواند باعث کاهش وزن ورزشکار گردد. بسیاری از ورزشکاران ترجیح می دهند که وزن خود را پایین بیاورند.

دیورتیک ها می توانند داروها را از طریق ادرار بیرون کنند و ادرار را رقیق نمایند.

خطرات دیورتیک‌ها

از دست دادن آب بدن

گرفتگی های عضلانی

خستگی

سرگیجه

کمبود پتاسیم

آریتمی قلب

کاهش فشار خون

گرمازدگی

مرگ

6- کراتین

برخی از ورزشکاران به جای داروهای افزایش دهنده عملکرد ورزشی، از مکمل‌های تغذیه ای استفاده می‌کنند.

این مکمل‌ها بدون نسخه و به صورت پودر و یا قرص موجود می‌باشند.

یکی از معروف ترین این مکمل‌ها، کراتین مونوهیدرات می‌باشد.

کراتین ترکیبی است که به طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شود و موجب آزاد کردن انرژی از ماهیچه‌ها می‌گردد.

تحقیقات نشان داده است که کراتین ممکن است برای ورزشکارن، باعث ایجاد قدرت شود.

کراتین به عضلات برای ساخت تری فسفات آدنوزین ( ATP) کمک می‌کند. ATP عمل ذخیره کردن و انتقال انرژی به سلول‌ها را دارد و همچنین به عنوان منبع پر از انرژی شناخته شده است و برای وزنه برداری یا مسابقه دوی سرعت مورد مصرف قرار می‌گیرد.

کراتین موجب افزایش عملکرد در ورزش های هوازی و یا استقامتی می‌شود.

کبد روزانه دو گرم کراتین تولید می‌کند.

کراتین را می توانید با خوردن گوشت ها نیز به دست آورید.

کراتین در عضلات ذخیره و نگهداری می‌شود.

کراتین اضافی از طریق کلیه دفع می‌شود.

خطرات کراتین

خطرات مصرف درازمدت کراتین در نوجوانان و کودکان هنوز ناشناخته مانده است.

عوارض جانبی کراتین عبارتند از:

انقباض عضلات معده

گرفتگی عضلات

تهوع

اسهال

افزایش وزن: اگر کراتین را به مدت طولانی مصرف کنید، افزایش وزن به احتمال زیاد ناشی از احتباس آب می‌باشد نه افزایش توده عضلانی.

آب وارد بافت عضلانی می‌شود و این کار باعث از دست دادن آب بدن می‌گردد.

مقدار زیاد کراتین موجب آسیب کلیه ها و کبد می‌شود.

7- محرک‌ها (Stimulants)

برخی ورزشکاران از محرک‌ها برای تحریک سیستم عصبی مرکزی و افزایش ضربان قلب و فشار خون استفاده می‌کنند.

محرک‌های شایع عبارتند از: کافئین و آمفتامین.

اغلب داروهای سرماخوردگی حاوی محرک افدرین و یا پزودوفدرین هیدروکلراید می‌باشد.

تاثیرات محرک‌ها

بهبود استقامت

کاهش خستگی

سرکوب اشتها

افزایش هوشیاری و پرخاشگری

خطرات محرک‌ها

ورزشکاران ممکن است از نظر روانی به استفاده از این محرک‌ها عادت کنند، بنابراین لازم است مقدار بیشتری را مصرف کنند تا به اثرات مثبت ورزشی برسند، اما مقدار زیاد این محرک‌ها از نظر پزشکی درست نیست.

اگرچه محرک‌ها می توانند عملکرد جسمی را بالا ببرند، ولی عوارض جانبی نیز دارند که عملکرد ورزشی را مختل می‌کنند.

عوارض جانبی آنها عبارتند از:

عصبانیت و تحریک‌پذیری

بی‌خوابی

از دست دادن آب بدن

گرمازدگی

تپش قلب

اختلالات ریتم قلبی

کاهش وزن

لرزش

افزایش فشار خون

توهم

تشنج

سکته مغزی

حمله قلبی و دیگر مشکلات گردش خون