روش تدریس غیر مستقیم ( مشاوره ای )

یادگیری از طریق مشاوره را یادگیری به شیوه ی غیر مستقیم هم نامیده اند. از آن رو، یادگیری از طریق مشاوره به مثابه یک روش تدریس – یادگیری تلقی می شود که اندیشه های کارل راجرز به عنوان بنیان گذار روش مشاوره ای ویژه، رهنمود های بسیار اثر گذاری برای یادگیری می نمایاند و آن چه در فلسفه وتکنیک های مشاوره راجرز آمده است، الگوی تدریس غیر مستقیم را که درخانواده ی الگو های تدریس قرار می گیرد پوشش داده وپشتیبانی می کند.

یکی از مهم ترین کاربست های الگوی تدریس یادگیری مشاوره ای یا غیر مستقیم زمانی است که کلاس بسیار « راکد » است و معلم تلاش می کند دانش آموزان رابه هر قیمتی شده ازطریق دادن تمرین وعرضه مطالب درسی به حرکت در آورد.

راجرز باور داشت روابط انسانی زمینه رابرای رشد انسان فراهم می سازد. بنابراین، آموزش باید مبتنی بر مفاهیم روابط انسانی باشد تا بر مبنای موضوعات درسی.

اساسا راجرز، دیدگاه درمان گری خودرابه مثابه الگویی برای یادگیری به حوزه ی آموزش و پرورش گسترش می دهد.

تقریبا به مدت 5 دهه، کارل راجرز از پیشگامان الگوهایی بود که در آن معلم نقش مشاور را ایفا می کرد. الگوی تدریس یادگیری مشاوره ای یا غیر مستقیم بر روابط دوستانه ی بین معلم ویادگیرنده تاکید می ورزد. درالگوی تدریس یادگیری مشاوره ای ( غیر مستقیم ) برروابط دوستانه بین معلم و یادگیرنده تاکید می ورزد.

درالگوی تدریس – یادگیری مشاوره ای ( غیر مستقیم ) تلاش معلم صرف آن می شود که به یادگیرندگان یاری کند تا خود نقش اصلی رادر هدایت آموزش وپرورش شان ایفا کنند – برای مثال، دانش آموزان از طریق گزینش هدف ونیز باتعیین شیوه وسبک یادگیری خود می توانند راه های دست یابی به مقاصد را معین سازند.

در کلاس درس معلم به مثابه یک تسهیل گر و مدیر یادگیری می کوشد اطلاعات زمینه ای را عرضه کند تایادگیرندگان خود به به حل مساله بپردازند. همانند هر الگوی تدریس – یادگیری، الگوی تدریس – یادگیری مشاوره ای نیز دارای مقاصدی است، که به ترتیب عبارتند از:

تدریس به شیوه ای که راجرز پیشنهاد می کند، تدریس خطی نیست، بلکه تدریسی است زایشی و موقعیت یا برآیندی. درالگوی تدریس – یادگیری مشاوره ای ( غیر مستقیم ) بیشتر اصول مورد تاکید قرار می گیرد؛ اما سناریوی از پیش تعیین شده درالگوی حاضر، اساسا اصول ساختار تعاملات را هدایت می کند.

مراحل اجرای الگوی تدریس – یادگیری مشاوره ای ( غیر مستقیم )

با وجود آن که، سیال بودن و پیش بینی ناپذیری الگوی تدریس حاضر پذیرفته شده است. راجرز اظهارمی کند توالی را می توان تسهیل فرایند یادگیری ومدیریت آن در نظر آورد. از حاصل پیشنهادات راجرز می توان توالی مورد اشاره وی را به پنج مرحله قسمت کرد. از این رو، فرض می شود الگوی تدریس – یادگیری مشاوره ای دارای پنج مرحله است.

 مرحله اول: تعریف موقعیت کمک دهی

درمرحله حاضر، معلم به مثابه یک مشاور، دانش آموزان رابه ابراز آزادانه احساسات ترغیب می کند. درطی فعالیت ابراز احساسات و ارایه نگرش، مسئله اصلی بیان می شود، و مقداری روی مسئله بیان شده، بحث می شود. با استفاده از همه این فعالیت ها، تلاش می شود در دانش آموزان آمادگی روانی و عاطفی مناسب برای ادامه روند فعالیت ایجاد شود.

 مرحله دوم: شرح وبسط و کاوش مساله

درمرحله دوم، دودسته فعالیت صورت می گیرد: دانش آموزان برای تعریف مساله ترغیب می شوند و معلم احساسات دانش آموز را می پذیرد و به روشن سازی آن ها می پردازد. مرحله ی حاضر حیاتی است و بسیار حساس، چون اگر دانش آموزان احساسات خود رابیان کنند و بازخورد مناسبی بگیرند، چندان برای ادامه فعالیت راغب نخواهند شد. از این رو، رفتار معلم باید در طی فرایند ابراز احساسات دانش آموزان بسیار دقیق و حساب شده باشد.

مرحله سوم: بسط و گسترش بینش

درمرحله سوم، دانش آموزان مسئله بیان شده را به بحث می گذارند و از جوانب گوناگون به بررسی و اظهار نظر می پردازند. نقش معلم در مرحله حاضر آن است که به حمایت از دانش آموزان بپردازد و نقش یک مشاور تسهیل گر را ایفا کند. تسهیل گری معلم باید به بسط دیدگاه ها و گسترش بینش دانش آموزان معطوف گردد. منظور از بسط و گسترش بینش، انجام فعالیت مبتنی بر تفکر واگرا ست.

مرحله چهارم: برنامه ریزی وتصمیم گیری

درمرحله حاضر، دانش آموزان برنامه ای برای تصمیم گیری اولیه ی خود تدارک می بینند. دانش آموزان در برنامه های خود تصمیم های مربوط به حل مساله را می گنجاند. به واقع، دانش آموزان برای حل مساله، برنامه ریزی می کنند و تصمیم می گیرند. از این میان، معلم تلاش می کند ممکن ترین یا محتمل ترین تصمیم ها ی درنظر آورده را روشن سازد. معلم آنچه را که می اندیشد دراختیار دانش آموزان قرار می دهد.

 مرحله پنجم: درهم تنیدن یا ادغام

دانش آموزان دراین مرحله ازمجموع تصمیم های اتخاذ شده بهره گرفته و با در هم آمیزی انواعی از راه حل ها به حل مساله اقدام می کنند. درهم آمیزی راه حل ها و اقدامات ممکن، به دانش آموزان گستره بینشی عمیق تری می دهد. نقش معلم در مرحله پنجم، نقش حمایتی است.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تجمیع: نسیم گوهری - تنظیم: داودی