5 سوال راجع به هورمون‌ها و چاقی

گاهی اوقات تغییرات هورمونی، تأثیر زیادی روی وزن می‌گذارد. زمانی که در ترشح هورمون‌های استروژن، اختلالاتی به وجود می‌آید و یا تیروئید کم کار می‌شود وزن افراد نیز دچار تغییراتی می‌شود. این اختلالات نه تنها روی زنان، بلکه روی مردان نیز تأثیر می‌گذارد.

این مقاله به پرسش و پاسخ‌هایی اختصاص دارد که ذهن خیلی از ما را در این زمینه به خود مشغول کرده است.

1- آیا واقعیت دارد که شروع دوره‌ی یائسگی و بروز تغییرات هورمونی روی وزن زنان تأثیر می‌گذارد و باعث چاقی آن ‌ها می‌شود؟

باید بگوییم این مسئله واقعیت دارد. یائسگی دوره‌ی سختی برای زنان است.

تمام آمارها نشان می‌دهد که زنان با شروع این دوره چاق‌تر می‌شوند. به خاطر اینکه زنان در این دوره با تغییرات فیزیولوژی زیادی روبه رو می‌شوند از جمله به هم ریختگی تعادل هورمون‌های مربوط به تخمدان، تشکیل سلولیت و غیره.

البته به موازات این تغییرات، کاهش فعالیت‌های جسمی و همچنین امکان بروز اختلالات دیگر مثل اختلالات تیروئید نیز وجود دارد. البته باید بگوییم که افزایش وزن این دوره با تغذیه‌ی مناسب و انجام فعالیت‌های جسمی مرتب، قابل کنترل است. اغلب زنان بعد از یائسگی از چاقی ناحیه شکم رنج می‌برند.

برای پیشگیری از این مسئله باید عضلات شکمی را تقویت کرد. درمان‌های هورمونی جایگزین برای پیشگیری از اضافه وزن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. امروزه حرف و حدیث‌های زیادی در خصوص این درمان‌ها وجود دارد و اگر میزان این داروهای هورمونی بیشتر شود برعکس عمل کرده و باعث چاقی می‌شوند.

2- آیا دوره‌ی قبل از شروع عادت ماهانه نیز باعث چاقی می‌شود؟

برخی از زن‌ها قبل از شروع دوره‌ی عادت ماهانه از سندروم پیش از قاعدگی رنج می‌برند. این سندروم حاصل مکانیسم‌های پیچیده‌ای است که به عدم تعادل بین استروژن و پروژسترون مربوط می‌شود.

یکی از رایج‌ترین اختلالات هورمونی، کم کاری تیروئید (هیپوتیروئید) است. زنانی

که از این اختلال هورمونی رنج می‌برند بین 4 تا 5 کیلو چاق‌تر می‌شوند. البته در

این مورد جای نگرانی نیست. این مشکل به خوبی درمان می‌شود

سندروم پیش از قاعدگی می‌تواند باعث اضافه وزن یک یا دو کیلویی شود. البته این مسئله قبل از اینکه یک چاقی و اضافه وزن واقعی باشید حالت حجیم و متورم شدن بدن است. در این دوره خانم‌ها باید به تغذیه، توجه بیشتری کنند و از نوشیدن مایعات کافئین‌دار و مصرف نمک و مواد غذایی شور خودداری کنند. اگر مشکل با این پرهیزها از بین نرود باید به پزشک مراجعه کنند.

3- آیا رژیم‌های سفت و سخت، تعادل هورمونی را به هم می‌زند؟

زمانی که پای اختلالات هورمونی جدی به میان می‌آید مشکل فراتر از یک رژیم ساده است. اختلالات هورمونی شدید در افرادی دیده می‌شود که به عنوان مثال دچار بی اشتهایی هستند.

البته رژیم‌های غذایی سخت به کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی منجر می‌شود که باعث خستگی و حتی برعکس به جای لاغری باعث چاقی می‌شود.

4- آیا اختلالات هورمونی دیگری نیز وجود دارد که روی وزن تأثیر بگذارد؟

یکی از رایج‌ترین اختلالات هورمونی، کم کاری تیروئید (هیپوتیروئید) است. زنانی که از این اختلال هورمونی رنج می‌برند بین 4 تا 5 کیلو چاق‌تر می‌شوند. البته در این مورد جای نگرانی نیست. این مشکل به خوبی درمان می‌شود.

پرکاری تیروئید (هایپرتیروئید) معمولاً به کاهش وزن منجر می‌شود ولی در حالت‌های استثنایی باعث اضافه وزن می‌شود. از این گذشته بیماری‌های بسیار نادر دیگری نیز وجود دارد که روی وزن تأثیر می‌گذارند مثل اختلال غدد سورنال یا اختلال هیپوفیز.

5- همیشه این تصور وجود دارد که اختلال هورمونی فقط روی وزن زنان تأثیر می‌گذارد. آیا مردان نیز تحت تأثیر این اختلالات قرار می‌گیرند؟

مشکل هیپوتیروئید در مردان نیز دیده می‌شود. اما در مردان مسئله‌ی آندروپوز مطرح است. آندروپوز یعنی کاهش غلظت هورمون‌های مردانه و مترادف منوپوز (یائسگی) در زنان است.

در مقایسه با زنان این کاهش هورمون‌های مردانه در سن قبل از سن یائسگی زنان به وجود می‌آید و باعث افزایش وزن و در عین حال احساس خستگی، کاهش میل جنسی و اختلالات دیگر می‌شود. خوشبختانه این اختلالات نیز با درمان‌های مناسب از بین می‌روند.

فاطمه مهدی پور

بخش تغذیه و آشپزی تبیان