کتاب و کتابخواني در اوقات فراغت

 عادت به مطالعه بايد در وجود هر کس نهادينه شود، در غير اين صورت تنها به مطالعه مي توان به شکل يک گذران وقت نگاه کرد.

پر کردن اوقات فراغت ميليون ها نوجوان و جوان که اين روزها با تعطيلي کلاس هاي درس، تابستان گرم را در فضاهاي خارج از محل تحصيل خود سپري مي کنند، از جمله دلمشغولي هاي مسئولان مربوطه است که تدابير مختلفي براي آن انديشيده است. اما اين که بحث مطالعه آزاد در اين ميان چه جايگاهي دارد، موضوع مهمي است که مي توان از دريچه هاي مختلف به آن نگاه کرد.براساس آمار، سرانه مطالعه به عنوان يکي از فعاليت هاي مربوط به گذران اوقات فراغت در کشور 6 تا 7دقيقه است که اين شاخص در تهران با 7/5دقيقه هم کاهش مي يابد.

با اين حال، برنامه هاي متنوعي که مسئولان براي پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان تدارک ديده اند، اکنون ميزبان نوجوانان و جواناني است که مي خواهند بعد از مدت ها پشت ميز کلاس هاي درس نشستن، تعطيلات تابستاني خود را با آنها سپري کنند.

برنامه هاي مختلف مراکز فرهنگي و اجتماعي در اين زمينه اعلام شده، اما از ويژه برنامه هاي مراکز مرتبط با کتاب و کتابخواني مثل کتابخانه هاي عمومي خبرهاي تازه و قابل توجهي درميان نيست.

گويي مسئولان اين مراکز براي جمعيت 22ميليوني نوجوانان و جوانان کشور که اين روزها زنگ طولاني اوقات فراغت خود را سپري مي کنند، طرح هاي تازه اي ندارند و اکثر برنامه ها همان روال قبلي را دارند و اگر هم تغييراتي در برخي از آنها ايجاد شده، در مقايسه با زمان طولاني اوقات فراغت دانش آموزان در اين فصل به چشم نمي آيد.

آمارها مي گويد بيشترين زمان صرف اوقات فراغت در تهران و ساير شهرها صرف تماشاي تلويزيون مي شود که 42درصد اين اوقات را تشکيل مي دهد، در مراتب بعدي رفت و آمد با ديگران با 14درصد و ورزش با 10درصد مي گيرد.

درحالي که موضوع کتاب و کتاب‌خواني به عنوان يکي از شيوه هاي علمي مفيد براي پرکردن اوقات فراغت دانش آموزان مي تواند جايگزين برخي از برنامه هاي صرفاً سرگرم کننده باشد. البته رويکرد غالب دانش آموزان در اين ميان، به سوي برنامه هاي تفريحي و سرگرم کننده است که براي اين منظور هم مي توان ظرفيت هاي تفريحي و سرگرم کننده در بحث مطالعه کتاب هاي مختلف را به آنها يادآوري کرد.

براي دستيابي به موقعيت بهتر در اين زمينه مي توان به طرح ها و برنامه هاي تازه و ابتکاري متوسل شد و با برپايي غرفه هاي ويژه کتاب در مراکز مختلف از جمله خانه هاي فرهنگ و فرهنگسراها، ورزشگاه ها، بوستان ها و هرجايي که در اين فصل محل تردد و حضور نوجوانان و جوانان است، مطالعه کتاب را به برنامه هاي تفريحي آنها نزديک کرد تا فرهنگ مطالعه به عنوان يکي از سرگرمي هاي سالم و مفيد اين قشر از آينده سازان جامعه از همين حالا به صورت يک عادت دربيايد و به مرور نهادينه شود، چراکه بسياري از کارشناسان امور اجتماعي معتقدند، اکثر آسيب هاي اجتماعي با پايين بودن ميزان مطالعه افراد در جامعه ارتباط مستقيم دارد و با افزايش ميزان مطالعه در جامعه مي توان آمار آسيب هاي اجتماعي را کاهش داد.

چگونه به مطالعه علاقمند شويم؟

 اگر کتابخوان خوبي باشيم مي توانيم از کتاب هاي مناسبي که در اطرافمان هستند لذت ببريم. عادت به مطالعه کمي دشوار است، اما با اندکي تلاش مي توان اين فرهنگ خوب را در خود زنده کنيم .

عادت به مطالعه بايد در وجود هر کس نهادينه شود، در غير اين صورت تنها به مطالعه مي توان به شکل يک گذران وقت نگاه کرد. در اينجا چند پيشنهاد به ما کمک مي کند تا نه تنها پس از مدتي کوتاه کتابخواني حرفه اي شويم، بلکه مطالعه تبديل به يکي از مفرح ترين سرگرمي هاي ما شود:

1- انتخاب کتاب در زمينه اي که به آن علاقمند هستيد ؛ اگر شما به رشته  يا زمينه خاصي علاقمنديد و از آن لذت مي بريد به دنبال انتخاب کتاب هايي باشيد که در زمينه آن رشته ها هستند. با اين کار عادت مطالعه در شما کم کم نهادينه مي شود و پس از مدتي از هر کتابي در هر زمينه اي و با هر محتوايي لذت مي بريد.

2- ادبيات داستاني و يا غير داستاني ؛ تعدادي از کتاب ها کاملا ساخته و پرداخته تخيلات نويسنده و کلا از حقيقت به دورند که به آنها نام کتاب هاي داستاني داده شده است. رمان ها ، داستان هاي کوتاه و افسانه ها نمونه خوبي از اين دسته هستند. اينگونه کتاب ها مي توانند شما را به جاهاي ديگري ببرند و به قدرت تخيل شما کمک کنند.اين دسته از کتاب ها براي برداشتن گام هاي نخست مطالعه لذت بردن از کتاب بسيار مناسب هستند . اما کتاب هاي غير داستاني مبناي حقيقي دارند، مانند کتاب هاي تاريخي و علمي؛ اما اين به آن معنا نيست که اين دسته از کتاب ها خسته کننده اند، بلکه براي آغاز کار مناسب نيست، اما با خو گرفتن به عادت پسنديده مطالعه مي توان پس از مدتي کوتاه از آنها نيز لذت برد.

3-از ساير اعضاي خانواده نيز کمک بگيريد؛ از پدر و مادر و کساني که به آنها علاقمند هستيد  يا خصوصيات مشترکي با آنها داريد بخواهيد تا کتاب هايي را که خوانده اند و از آن لذت برده اند به شما معرفي کنند . با اين کار شما نيز شايد از کتابي که آنها خوانده اند لذت ببريد و همين امر نقطه اي براي لذت بردن از مطالعه باشد.

4- از متخصصان بخواهيد؛ کتابخانه مکان خوبي است که شما بتوانيد کتاب هايي را که دوست داريد پيدا کنيد و مجبور نيستيد تا خودتان درباره آن تحقيق کنيد. درباره علايقتان با کتابداران صحبت کنيد تا آنها در اين زمينه شما را ياري کنند.

5- برپايي جلسه کتابخواني؛ با دوستانتان قرار بگذاريد تا هر کسي کتابي مشخص را بخواند و پس از مطالعه درباره آن کتابها با هم صحبت کنيد. اين کار شما را تشويق مي کند تا هم يک جلسه دوستانه داشته باشيد و هم پيش زمينه اي از کتابي که نخوانده ايد تا تصميم بگيريد که اين کتاب را بخوانيد يا نه.

6- به مطالعه تنها به عنوان سرگرمي نگاه نکنيد؛ همه افراد به مطالعه به عنوان نوعي سرگرمي نگاه مي کنند و فکر مي کنند اگر آن را انجام ندهند کار اشتباهي مرتکب نشده اند . اما اگر به مطالعه به عنوان يکي از نيازهاي ضروري زندگي نگاه کنيم ياد مي گيريم تا مانند غذا خوردن آن را هرگز فراموش نکنيم.

با چنين گام هاي موثري شايد در کمتر از يک ماه بتوان عادت خوب مطالعه را در خود پرورش داد.

فرآوري: مهسا رضايي

بخش کتاب و کتاب‌خواني تبيان

منابع: روزنامه کيهان، خبرگزاري کتاب ايران