گسترش فرصت هاي يادگيري
گسترش فرصت هاي يادگيري
اشاره
اينترنت و شبکه جهاني وب از دستاوردهاي نوين فناوري يادگيري هستند که انقلابي را در امکانات جديد يادگيري، تحصيل الکترونيکي و يادگيري هاي شخصي و مادام العمر به وجود آورده اند. اين امکانات به جاي آن که صرفاً در خدمت برنامه ريزي درسي و تکنولوژي آموزشي و بيشتر در اختيار مدرسان، مديريت و ادارات آموزشي قرار داشته باشد، در اختيار فراگيرندگان در هر سن و سال و با هر شرايط قرار مي گيرد.
آغاز فناوري رايانه اي در دهه ي 1980 و رشد و پيشرفت فناوري ارتباطات در دهه ي 1990، عامل تقويت بالقوه ي بهبود کيفيت و مؤثر بودن يادگيري از راه دور نيز بوده است. اين امر موجب شده است که انواع فناوري هاي يادگيري به وجود آيند و تعدادي از عوامل نوين و تازه، در يادگيري از راه دور گنجانده شوند. براي مثال، پيدايش "ابر متن هاي الکترونيکي"، کاربرد فيلم هاي تصويري، درس ها و مجموعه کيت هاي چند رسانه اي، و درس هايي که به طور زنده در کلاس هاي از راه دور ارائه مي شوند، از جمله مواهب و دستاوردهاي فناوري هاي جديد ارتباطات و اطلاع رساني محسوب مي شوند.
تا اواسط دهه ي 1990، در هم آميزي چنين پديده هايي از تکنولوژي آموزشي، تنها بخشي از موفقيت به حساب مي آمد. زيرا به خاطر برخي از دلايل روش مدارانه، ميزان و قابليت دست يابي، به منابع، و ملاحظاتي که از لحاظ هزينه هاي اقتصادي مدنظر قرار مي گرفتند، کاربرد اين امکانات محدود بود و بيشتر خدمات آن در اختيار معلمان و مديريت آموزش قرار داشت.
اما با امکانات جديد فناورانه برعکس گذشته، در تحصيلات الکترونيکي با وضعيت متعارضي رو به رو هستيم.
امروزه ما در آستانه ي دوران جديدي قرار گرفته ايم که در آن، راه حل هاي يادگيري مبتني بر فناوري به سمت مؤثر بودن امکانات کاربري با توجه به سرعت مورد نياز، پيش مي رود.
اينترنت به عنوان يک سکوي اصلي ارتباطات، همراه با شبکه هاي خصوصي اينترنتي، سطح بالاتري از خدمات اطلاع رساني را براي مؤسسات و گروه هاي خاص مخاطبشان به وجود آورده اند. در نتيجه، فضاها و محيط هاي هوشمند يادگيري خودگستر را براي هدايت دانش به جاي انتقال دانش طراحي کرده اند.
رشد چنين مراکزي که در اقصي نقاط جهان رفته رفته بر تعدادشان افزوده مي شود، نقش حياتي فناوري هاي اطلاعات در محيط هاي هوشمند امروزي را مطرح مي سازد. سازمان بين المللي يونسکو به عنوان راه حلي ممکن و لازم براي تطابق يابي با سرعت دگرگوني اطلاعات در قرن بيست و يکم، راه اندازي و مديريت مراکز يادگيري نوين را همراه يا به جاي تکيه کردن بر آموزش سنتي توصيه مي کند.
بهبود روز افزون ظرفيت هاي اينترنت، هم از لحاظ کاربردي و هم از ديدگاه سرعت اطلاع رساني، رفته رفته به صورت يک ابزار انتقال و ارائه ي اطلاعات، نهايتاً به ايجاد مراکز يادگيري جديد انجاميده است. چنين مراکزي فضاهاي بالقوه را براي يادگيري از راه دور در قرن بيست و يکم فراهم مي آورند.
در اين فضاهاست که يادگيري هاي معاصر مبتني بر فناوري اطلاعات و محيط هاي هوشمند توسعه پيدا مي کنند. هم چنين، با رشد يافتن امکانات فناوري اطلاعات، دامنه ي وسيعي از امکانات گرافيکي براي ارائه ي مطالب به وجود مي آيند و به آساني به صورت ابزارهاي کاربر پسند براي نمايش روي صفحه ي رايانه، راه حل هايي را براي دانشگاه هاي امروزي به وجود مي آورند؛ راه حل هايي که تا امروز، دست يابي به آن ها به تسهيلات زياد و بسيار گراني نياز داشت.
پيشرفت هاي فناوري نوين موجب شده است که يادگيري از راه دور به صورت هم زمان و هماهنگ ممکن شود و به طور مؤثر از طريق اولويت دادن به امکانات کنفرانس تصويري و سيستم هاي ماهواره اي، شرايط تازه اي را به وجود آورد.
با ترکيب اين خدمات با روش هاي ارائه ي اطلاعات اينترنتي هم گام و هم زمان، امکانات ياددهي تراز اول در شرايطي حاصل مي آيد که تعاملات ميان استاد و دانشجو، و دانشجو با دانشجويان ديگر نيز بيش از هر زمان ديگر ممکن و حمايت شود. دادن چنين فناوري هايي به استادکاران اين رشته که مواد و منابع يادگيري را فراهم مي آورند، اجازه مي دهد که فرايند يادگيري مخاطبان از راه دور خود را در اختيار گيرد و با کنترل زياد هدايت کند. بر عکس شيوه اي که در گذشته در آموزش از راه دور به صورت سنتي متداول بود.
در شيوه ي سنتي آموزش از راه دور، هرگز امکان نداشت از حضور در کلاس هاي زنده و شبيه سازي هاي موجود براي مخاطبان از راه دور بهره گيري کرد. در نتيجه، يادگيري از کيفيت بالايي برخوردار نبود. رشد روز افزون يادگيري از راه دور که تا امروز چندان جدي تلقي نمي شد، هم اکنون ابزارهاي متنوعي براي يادگيري مادام العمر و تحصيل از راه دور ايجاد کرده است. چنين ابزارهاي ارتباطي از طريق امکانات اينترنتي همراه با مکاتبات پستي و الکترونيکي، کلاس هاي متفرقه و اخيراً درس هايي که به صورت آنلاين و تعاملي تکميل مي شوند، موجب افزايش کمّي و کيفي سطح يادگيري و کاهش هزينه هاي اقتصادي اين فرايند رو به رشد شده اند.
تعداد بسيار زيادي از چنين درس هايي را مي توان از "راهنماي پترسون براي يادگيري از راه دور" پيدا کرد.
در شيوه هاي جديد فناوري يادگيري، استفاده از کنفرانس هاي تصويري در ابعاد بسيار گسترده اي در امور هدايتي دانش مطرح شده است. براي مثال، امروزه کنفرانس تصويري، از سالن هاي جراحي پزشکي تخصصي گرفته تا کلاس هاي دبستاني، يادگيري زبان، بازديد از موزه ها، يادگيري شخصي و مادام العمر و توليد اخبار، مورد بهره گيري قرار مي گيرد. البته محدوديت هايي هم در اين فرصت هاي پيش آمده به چشم مي خورند که ممکن است در آينده بسياري از آن ها برطرف شوند. براي مثال، در بهره گيري از کنفرانس هاي ويديويي، داشتن يک برنامه قبلي از جمله الزامات است.
مراحل برنامه ريزي براي تبادل اطلاعات، گاه حتي به ماه ها وقت از پيش تعيين شده نياز دارد؛ زيرا سير عظيم اطلاعات مبادله پذير در چنين کنفرانس هايي ايجاب مي کند که زمينه ي کار براي طرفين کنفرانس از قبل کاملاً روشن باشد.
جزئيات امور مربوط به کنفرانس را بايد به دقت روشن ساخت. محدوديت ها و موانع موجود بر سر راه برقراري کنفرانس را بايد بررسي و از قبل تعيين کرد. اغلب اين موارد را مي توان در صورتي که از قبل شناسايي کرده باشيم، به آساني حل و فصل کرد. غالباً از طريق امکانات نمابر (فاکس) و پست الکترونيکي مي توان در طول اين برنامه ريزي ها، اطلاعاتي را رد و بدل و شرايط را براي کنفرانس تنظيم کرد.
با توجه به تسهيلات به وجود آمده در اين زمينه ها توسط فناوري يادگيري، دامنه ي ارتباطي پست الکترونيکي، از جمله ارزان ترين و به صرفه ترين وسيله ي استفاده دراين موارد است. استفاده ي بهينه و در خور از همه ي اين امکانات يادگيري از راه دور، با مديريت کارشناسان ذي ربط، مي تواند براي پيشرفت هاي جامعه در سطوح متفاوت، کمک شاياني باشد. گسترش يافتن فرصت هاي يادگيري در هر برهه ي تاريخي، از جمله امکاناتي است که در نظر گرفتن آن در برنامه ريزي هاي کلان مملکت، مي بايد از اولويت هاي ويژه اي برخوردار شود.
رشد تکنولوژي آموزشي - گردآورنده: شکوفه باصري
مرکز يادگيري سايت تبيان - تنظيم: مريم فروزان کيا