بافت پوششي

بافت هاي پوششي از کنار هم قرار گرفتن سلول هاي تقريباً مشابهي تشکيل شده اند که مسئول پوشاندن سطح خارجي بدن، حفره هاي داخلي، داخل تمامي مجاري توخالي و رگ هاي بدن مي باشد.

در واقع بافت هاي پوششي بيروني‌ترين و دروني‌ترين سطح هر اندام را مي‌پوشانند.

علاوه بر وظيفه اصلي که همانا پوشش سطوح است، وظايف ديگري نيز بر عهده دارد. از جمله:

ترشح (سلول هاي پوششي غدد)، جذب (بافت پوششي روده)، درک حس ( سلول هاي نورواپيتليال مخاط بيني)، قابليت انقباض ( سلول هاي ميو اپيتليال اطراف سلول هاي غده اي)، محافظت (پوست)

بافت هاي پوششي برخلاف بافت هاي پيوندي بسيار تخصص يافته اند، وقتي سلول هاي بافت هاي پوششي به رشد کامل مي رسند، ديگر خصوصيات ساختماني خود را تغيير نمي دهند.

در بافت پوششي سلول ها مستقيما به هم مي چسبند و پرده هاي يک يا چند لايه اي و يا توده هاي منظم و به هم فشرده پديد مي آورند.

بافت هاي پوششي که به صورت لايه اي در مي آيند، اغلب روي شبکه اي از رشته هاي محکم قرار مي گيرند. اين شبکه غشاي پايه نام دارد و در واقع نقش زمينه ي نگهدارنده را بر عهده دارد.

چنانچه بافت از پرده هاي يک لايه اي تشکيل شده باشد بافت پوششي ساده نام دارد.

بافت پوششي ساده در انواع متفاوتي وجود دارد و اين تفاوت را در بيشتر موارد شکل سلول هاي آن به وجود مي آورند.

اگر سلول ها مسطح باشند و حاشيه ي آن ها به هم متصل باشند، بافت پوششي را سنگفرشي يا فلسي مي ناميم.

سطح پوست بسياري از جانوران از همين نوع بافت است.

اگر سلول ها مکعبي باشند، بافت پوششي را مکعبي مي ناميم.

ديواره ي غده ها و مجراها اغلب از اين نوع بافت تشکيل شده است.

اگر سلول ها منشوري شکل باشند و در امتداد پهلوي بلند خود به هم متصل باشند، بافت پوششي را استوانه اي مي گوييم.

پوشش داخلي روده ي بسياري از جانوران که آنزيم هاي گوارشي را ترشح مي کنند از اين نوع است.

اگر چندين لايه از بافت پوششي که از يک نوع است روي هم قرار گيرد، بافت حاصل را پوششي مطبق مي گوييم.

بشره پوست پستانداران مثال خوبي براي اين نوع بافت است که در آن سلول ها در نزديک پوست سطح بدن از نوع سنگ فرشند، اما هرچه بيشتر از سطح بدن دور مي شوند به حالت مکعبي نزديکترند.

همان طور که قبلا نيز اشاره شد خون، عصب و ماهيچه را نمي توان دقيقاَ جزو بافت پيوندي يا بافت پوششي طبقه بندي کرد. زيرا عملا در آن ها تفاوت ها و شباهت هايي از اين دو بافت ديده مي شود.

خون

خون بيشتر به بافت پيوندي شبيه است. چون مانند بافت پيوندي که محتوي سلول و ماده ي بين سلولي است.

خون نيز مرکب از دو بخش است، ماده ي بين سلولي خون مايع و همان پلاسما است و سلول هاي معلق در آن شامل گلبول هاي قرمز و سفيد و پلاکت ها هستند.

برخي از سلول هاي خوني منشأ مزانشيمي دارند، اما برخي ديگر اين گونه نيستند.

عصب

منشأ بافت عصبي از نوع بافت پوششي است و از جهاتي مانند تخصص يافتگي سلول هايش به آن شبيه است.

سلول هاي بافت عصبي نرون ناميده مي شوند و وظيفه ي آن ها هدايت پيام هاي عصبي است.

بافت عصبي از اين جهت که آرايشي تکراري و شبکه مانند دارد با بافت پوششي متفاوت است.

ماهيچه

بافت ماهيچه اي منشأ مزانشيم دارد و از اين نظر به بافت پيوندي شبيه است. اما ماهيچه ي رشد يافت بيشتر از آن که به بافت پيوندي شبيه باشد، به بافت پوششي مي ماند

معمولاً ماهيچه ها فراوان ترين بافت بدن هستند. در انسان دو سوم از وزن بدن مربوط به ماهيچه هاست.

بافت ماهيچه اي داراي سه نوع است: صاف – مخطط – قلبي

ماهيجه صاف

در انواع صاف ماهيچه، سلول ها بلند و دوکي شکلند و ممکن است گروه هايي از آنها به موازات يکديگر قرار بگيرند و لايه اي را ايجاد کنند. اين ماهيچه ها به صورت غير ارادي کنترل مي شوند.

ماهيچه ‌هاي خودکار ديواره رگ‌ها، روده و معده از اين نوعند.

ماهيجه مخطط

ماهيچه هاي مخطط که اسکلتي و ارادي هم ناميده مي شوند، از اجتماع واحد هايي به نام سن سيتوم تشکيل شده است.

سرعت عمل ماهيچه هاي مخطط بسيار زيادتر از سرعت عمل ماهيجه هاي صاف است و در نتيجه ماهيچه هاي مخطط مي توانند حرکات ناگهاني و تغيير پذير اما در عين حال دقيق و تنظيم شده تري به وجود آورند.

از سوي ديگر ماهيچه هاي صاف، به انرژي نسبتا کمتري نياز دارند و حرکات آرام تر و پايدار تر آن ها براي انجام فعاليت هاي مداوم و يکنواخت مانند انجام عمل گوارش به وسيله ي انقباضات ديواره ي لوله ي گوارش مناسب ترند.

ماهيچه قلبي

قسمت اعظم حجم قلب از اين ماهيچه تشکيل شده و انقباض اين ماهيچه طبيعتا غير ارادي است و از اين جهت به نوع صاف ماهيچه، شبيه است.

سلول هاي اين عضلات توسط غشاهاي پلاسمايي قطور که صفحات بينابيني نام دارند از هم جدا مي شوند. اين صفحات استحکام ساختماني ماهيچه اي را که بايد در تمام طول عمر فعاليت کند، افزايش مي دهد.