ادبيات قرآني، نيازمند سنت‌شكني

 نويسنده ادبيات داستاني گفت: متاسفانه آنگونه که بايد ادبيات داستاني در عرصه داستان نويسي قرآني در فضاي مدرن تاکنون موفق نبوده است.

نشست «بررسي جريان داستان‌نويسي قرآني در فضاي مدرن» با حضور فيروز زنوزي جلالي، کامران پارسي‌نژاد و هادي خورشاهيان در سراي اهل قلم نمايشگاه بين‌المللي کتاب، برگزار و در آن به لزوم سنت‌شکني در فضاي ادبيات قرآني تأکيد شد.

نقدهاي بي اساس تعصبي

فيروز زنوزي جلالي، نويسنده و منتقد حوزه داستان‌نويسي گفت: برغم اينکه تاکنون درباره مسايل مختلف مذهبي، ديني و قرآني آثار بسياري نوشته شده اما اثري که در خور توجه بوده و نياز کامل مخاطب را برطرف کند در حوزه ادبيات ديني بسيار محدود است.

وي يکي از دلايل اين امر را ظرافت در داستان نويسي قرآني عنوان کرد و اظهار داشت: مضامين قرآني و مذهبي داراي خط قرمزهايي است که کمتر نويسنده اي جسارت مي کند در اين عرصه وارد شده و مطلب بنويسد.

وي تصريح کرد که مشکل ترين مساله فراروي يک نويسنده در پرداختن به داستان نويسي آن است که درباره چيزي تحقيق مي کند که مطلب و منبع قابل استنادي در دسترس او نيست.

به گفته زنوزي جلالي يکي از مسايلي که نويسندگان در پرداختن به ادبيات ديني با آن مواجه هستند نقدهاي بي اساسي است که صرفا جنبه تعصبي دارد حال آنکه اگر نويسنده قصد دارد کار خلاقانه در عرصه داستان پردازي قرآني و ديني ارايه دهد بايد نگاه نو داشته و سنت شکني کند.

وي اظهار داشت: بسياري از آثاري که به نام ادبيات ديني نوشته و منتشر مي شود بيشتر به روضه خواني ادبي شبيه است و تنها احساسات را تحت الشعاع قرار مي دهد.

کم‌کاري دانشگاهيان در حوزه ادبيات ديني

"کامران پارسي نژاد" نويسنده و منتقد نيز در اين نشست گفت: رابطه نقد و توليد آثار يک رابطه دوسويه است و همانگونه که نقد ادبي باعث جريان ادبي و تحول در شگردهاي داستان نويسي مي شود نويسندگان نيز مي توانند به جريان نقد ادبي خط بدهند.

وي اظهار داشت: تاکنون بارها ادبيات ديني، سياسي و اجتماعي در نشست هاي مختلف مورد بحث و بررسي قرار گرفته و طرح مساله شده اما ماحصل و نتيجه نشست ها و نظريه ها در جايي بازتاب نداشته است.

وي ادامه داد: ما در حوزه شناخت ادبيات معاصر دچار فقر ادبي هستيم و در دانشگاه هاي ما که يکي از شاخه هاي مهم در رشد ادبيات بويژه ادبيات ديني است تاکنون اقدام جدي صورت نگرفته است.

وي با طرح اين سوال که آيا متوليان امور مذهبي توانسته اند ادبيات ديني را با ابزارهاي توانمند به نحو شايسته مطرح کرده و جريان سازي کنند، افزود: يکي ديگر از دلايل اينکه ادبيات ديني نتوانسته رشد يابد وجود جبهه مخالف است که با چاپ اين نوع ادبيات به طور کامل مخالف هستند.

اين نويسنده و منتقد خاطر نشان کرد: ما بر اين باوريم که ادبيات مذهبي و ديني تنها مختص گروه سني نوجوان است حال آنکه تمامي گروه هاي سني مي توانند از اين نوع ادبيات استفاده کنند.

وي افزود: ما بايد منطبق با نسل امروز جامعه داستان بنويسيم و براي رشد ادبيات ديني نيازمند تحولي اساسي هستيم زيرا فقدان موفقيت در اين رابطه ما را دچار عقب ماندگي مي کند.

پارسي نژاد ادامه داد: استفاده از ابزار ديني و انتقال درست آن در شرايط کنوني جامعه بايد هدف اصلي نويسنده باشد و بدعت و نوآوري در ساختار را در نوشته هاي خود اعمال کند تا مخاطب را به سمت ادبيات ديني سوق دهد.

برداشت هاي متفاوت در حوزه هاي داستاني

در ادامه اين نشست، هادي خورشاهيان سخن خود را با نداشتن برداشت واحد در گروه‌هاي مختلف درباره ادبيات قرآني آغاز کرد و گفت: نداشتن برداشت واحد تنها در حوزه داستان قرآن نيست، ما اين امر را در ادبيات جنگ و انقلاب هم مي‌بينيم. نويسنده قرآني براي اينکه داستاني در اين زمينه بنويسد، بايد به منابعي غير از قرآن رجوع کند؛ منابعي مانند عهد عتيق که در اين صورت با اسرائيليات مواجه مي‌شود. ورود اين موضوعات سبب مي‌شود که اثر مجوز نگيرد. اين همان خط قرمزي است که جلالي از آن ياد کرد.

وي در پايان براي ارتقاي آثار خلق شده در اين حوزه عدم حمايت از اين آثار را پيشنهاد داد و افزود: براي اينکه اثري فاخر در اين حوزه توليد شود، بايد از حمايت پيشاپيش از اين آثار دست برداريم. خود اين حمايت‌ها عاملي در جهت نشر آثار ضعيف است. بهتر است بعد از انتشار، اين حمايت‌ها صورت بگيرد.

خورشاهيان انتقال مفاهيم قرآني به صورت مستقيم را از ديگر آسيب‌هاي اين حوزه خواند و تصريح کرد: مخاطب امروز دوست ندارد که نويسنده مانند معلم به او پيام را مستقيم دهد. برداشت‌هاي دوگانه و انتقال پيام به صورت مستقيم در ادبيات گروه سني کودک و نوجوان اتفاق افتاده است. بهتر است بگويم کاش نويسندگان در اين حوزه اثري را با بن مايه قرآني خلق نمي‌کردند.

فرآوري: مهسا رضايي

بخش ادبيات تبيان

منابع: خبرگزاري قرآني ايران (ايکنا) ، خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا)