اين فيلم هاي بالاي 18 سال!

يك منتقد اعلام کرد: «فيلم سينمايي خيابان بيست و چهارم ساخته سعيد اسدي يك فيلم جنايي بسيار خوش ساخت با مايه‌هاي روانشناختي درباره يك «سايكوپات ساديستيك» است كه از استانداردهاي اين‌گونه آثار در سينماي ايران فراتر است اما نياز به گروه‌بندي سني دارد.» اين اظهارنظر احتمالاً بارديگر بحث لزوم درجه بندي فيلم هاي در حال اکران را در سينماي ايران زنده خواهد کرد.

درجه‌بندي سني براي حمايت از کودکان

حکايت درجه‌بندي فيلم‌ها در سينماي ايران مدت زيادي نيست که آغاز شده و البته هنوز جانيفتاده است. اما در سينما جهان درجه‌بندي (ريتينگ) فيلم‌ها از سال 1968 به‌طور رسمي با تأسيس انجمن MPAA شروع شد. اين انجمن علاوه بر تدوين قوانيني براي درجه‌بندي فيلم‌ها، نظارت بر درجه‌بندي فيلم‌ها را پيش از نمايش عمومي به عهده دارند. مسئله درجه‌بندي فيلم‌ها اولين بار در سال 1907 از سوي برخي از مسئولان شهر شيکاگو و چند شهر ديگر مطرح‌‌ آنها فهرستي از فيلم‌ها و تئاترهايي که نمايششان براي کودکان مناسب نبود تهيه کردند. در سال 1930 مجلس آمريکا قوانيني براي سانسور فيلم‌ها تصويب کرد که نمايش بعضي فيلم‌ها را براي افراد زير 19 سال ممنوع مي‌کرد؛ فيلم‌هايي که شامل اين قانون مي‌شدند داراي کلمات رکيک و زشت در ديالوگ‌هايشان بودند. اين قوانين از آن پس مورد استقبال کشورهاي ديگر قرار گرفت. يکي از طرفداران سرسخت اجراي اين قوانين حاميان حقوق کودکان بودند. اجراي قانون درجه‌بندي فيلم‌هاي سينمايي بيشتر در کشورهايي جدي گرفته مي‌شود که سينما در آن‌ها به عنوان يک صنعت درآمدزا به حساب مي‌آيد و فرهنگ سينما رفتن در خانواده‌ها نهادينه شده است. بنابراين مسئولان براي حفظ مخاطبان و احترام به آن‌ها بر درجه‌بندي و اجراي آن نظارت دارند.

درجه بندي جهاني فيلم ها

در حال حاضر دسته‌بندي انجمن MPAA براي فيلم‌ها براساس 6درجه صورت گرفته است: گروه G مناسب براي همه گروه‌هاي سني؛ گروه PG نمايش براي همه سنين با کمي هشدار براي خانواده‌ها؛ گروه PG-13 نامناسب براي افراد زير 13سال؛ گروه R که نمايش آن‌ها براي افراد زير 17سال فقط همراه خانواده‌شان مجاز است؛ گروه NC-17 ممنوع براي افراد زير 17سال و گروه NR که شامل فيلم‌هايي مي‌شوند که سازندگانشان آن‌ها را براي درجه‌بندي معرفي نکرده‌اند.اين دسته‌بندي‌ها براساس ميزان خشونت، نمايش صحنه‌هاي غيراخلاقي، وجود عبارت‌هاي رکيک در ديالوگ‌ها و نمايش صحنه‌هاي استفاده از مواد مخدر انجام مي‌شود و مشخص مي‌کند کدام فيلم براي چه گروه سني مناسب يا نامناسب است. البته مرزبندي‌هاي سني در کشورهاي مختلف يکسان نيست. مثلاً ممکن است فيلمي که در آمريکا تماشاي آن براي افراد زير 17سال ممنوع است، در کانادا براي افراد زير 13سال ممنوع باشد. به اين صورت تکليف خانواده‌ها در مواجهه با فيلم‌ها مشخص است. بيشتر خانواده‌ها از تماشاي فيلم‌هاي گروه NR که فاقد درجه‌بندي هستند خودداري مي‌کنند.

درجه بندي در سينماي ايران

شايد اولين فيلمي که با درجه بندي سني روي پرده سينماهاي ايران رفت را بتوان «مصائي شيرين» عليرضا داوودنژاد دانست. فيلمي که البته اطلاعيه هاي محدوديت سني براي آن نقش شعار تبليغاتي پيدا کرد و اين فيلم به يکي از فيلم هاي پرفروش آن سال بدل شد. بعدها نيز فيلم هايي مانند «پارک‌وي» به کارگرداني فريدون جيراني، «حريم» به کارگرداني رضا خطيبي، «پستچي سه بار در نمي‌زند» ساخته حسن فتحي، «کلبه» به کارگرداني جواد افشار، «آتشکار» به کارگرداني محسن اميريوسفي و..با توصيه هايي اکرانشان محدود به گروه سني مشخصي شد تا فرهنگ درجه بندي اکران بيشتر در سينماي ايران احيا شود. تعيين گروه سني مخاطبان فيلم‌هاي سينمايي در سينماي جهان اتفاقي است که بارها تکرار شده اما نگاه به اين مسئله در ايران گاه با سوء‌تفاهم‌هايي همراه بوده است؛ سوء‌تفاهم‌هايي که نشان از نبود شناخت از اين درجه‌بندي و نحوه عملي کردن آن دارد.

يک فيلم جنايي خوش ساخت

تازه ترين اظهارنظر در اين باره را شهرام خرازي‌ها عضو انجمن منتقدان و نويسندگان سينماي ايران داشته که در گفت‌وگو با فارس در مورد فيلم سينمايي «خيابان بيست و چهارم» ساخته سعيد اسدي، اظهار داشت: در اين فيلم فرشيد كياني (مهدي ماهاني) يك «سايكوپات ساديستيك» جنون آدمكشي دارد. شيرين (شيلا خداداد) كه از همسر اولش دختري به نام نازنين دارد به عقد فرشيد در مي‌آيد، بي‌آن‌ كه از گذشته وي چيزي بداند. فرشيد كه دچار اختلال شخصيتي آنتي سوشيال (ضد اجتماعي) است. دكتر معالج نازنين (نيكي كريمي) را وحشيانه مي‌كشد. آرزو حكمي (بهاره افشاري) كه خواهرش به دست فرشيد در گذشته به قتل رسيده مي‌كوشد تا با همكاري خبرنگار روزنامه خبر حوادث(حميد گودرزي) و جلب حمايت سرهنگ اداره آگاهي (جمشيد هاشم‌پور)، قاتل خواهرش را به دام اندازد. فرشيد، آرزو را از سر راه بر مي‌دارد اما خود به دست شيرين و نازنين كشته مي شود.

خرازي‌ها تصريح كرد: فيلم سينمايي «خيابان بيست و چهارم» يك فيلم جنايي بسيار خوش ساخت با مايه‌هاي روانشناختي است كه از استانداردهاي اين‌گونه آثار در سينماي ايران فراتر است. وي در ادامه خاطرنشان كرد: فيلم نياز به گروه‌بندي سني دارد چرا كه اضطراب در بيشتر سكانس‌هاي فيلم سينمايي «خيابان بيست و چهارم» جاري است. اين منتقد در ادامه گفت: فيلم در ترساندن بيننده بسيار موفق است. فيلمنامه بسيار حرفه‌اي نوشته شده و سرشار از رخدادهاي دلهره‌زا است. عضو انجمن منتقدان و نويسندگان سينماي ايران در ادامه بيان داشت: كاملاً مشخص است كه سعيد اسدي در پي باز تعريف سوژه‌اي آشنا با زبان و اجرايي متفاوت بوده است. گره‌هاي داستاني به‌سادگي لو نمي‌روند، به مرور رمزگشايي مي‌شوند و در انتها به نتيجه‌اي درخور و شايسته مي‌رسند. شهرام خرازي‌ها خاطرنشان كرد: اطلاعات داستاني با مهارتي تحسين برانگيز در طول فيلمنامه پخش شده‌اند. تابلوي باليني بيماري فرشيد مطابق با يافته‌هاي علم روانشناسي است. كارگرداني سعيد اسدي در فيلم سينمايي «خيابان بيست و چهارم» فوق‌العاده است. نيكي كريمي يكي از بهترين نقش آفريني‌هايش را در اين فيلم به يادگار گذاشته است. پتانسيل فروش فيلم به ويژه در شهرستان‌ها بالا است.

فرآوري: اميد صبوري

بخش سينما وتلويزيون تبيان