دیوار کوتاه نگارش در حوزه معارف
ديوار كوتاه نگارش در حوزه معارف
نويسنده و پژوهشگر حوزه دين و تاريخ تشيع يكي از آسيب‌هاي كتاب‌هاي معارف اسلامي را عدم تطابق آنها با نيازهاي جامعه دانست و گفت: يكي از آسيب‌هاي جدي كه پژوهش‌هاي ديني را تهديد مي‌كند، ذوقي شدن مطالب و محدود شدن موضوعات به سليقه و انتخاب پژوهشگر است.
حجت‌الاسلام هادي‌منش، مدير توليد محصولات فرهنگي بعثه مقام معظم رهبري، در گفت‌وگو با ايبنا، اظهار داشت: متاسفانه در حوزه پژوهش‌هاي تاليفات ديني سطح عمومي، به تخصص‌ها احترام گذاشته نمي‌شود و هر فردي به خود اجازه مي‌دهد دست به قلم ببرد. اين در حالي است كه در رشته‌هاي ديگر، افراد غير متخصص به نوشتن نمي‌پردازند.
وي با بيان اين كه ديوار نگارش در رشته معارف اسلامي بسيار كوتاه است، عنوان كرد: با وجود اين مشكل، يكي از آسيب‌هاي جدي كه پژوهش‌هاي ديني را تهديد مي‌كند، ذوقي شدن مطالب و محدود شدن موضوعات به سليقه و انتخاب پژوهشگر است. اوست كه تعيين مي‌كند چه چيزي بنويسد و چگونه بنويسد. در اين باره مراكز و موسسات اندكي وجود دارند كه از پژوهشگران بخواهند دست به قلم ببرند و در حوزه يا موضوع خاصي تحقيق و پژوهش كنند.
يكي از آسيب‌هاي جدي كه پژوهش‌هاي ديني را تهديد مي‌كند، ذوقي شدن مطالب و محدود شدن موضوعات به سليقه و انتخاب پژوهشگر است
پژوهشگر حوزه دين، انتخاب‌ها و موضع‌يابي نويسندگان اين حوزه را كاملا فردي خواند و يادآور شد: البته بايد پذيرفت كه به دليل متخصص بودن پژوهشگران اين حوزه، آنها انتخاب درستي خواهند داشت، اما اين مطلب به طور كامل نمي‌تواند نيازها دنياي پژوهش را پاسخگو باشد.
وي يادآور شد: در برخي از حوزه‌هاي نظير فقه و حقوق، موضوعاتي وجود دارد كه به پژوهشگران ارجاع داده مي‌شود تا درباره آنها بنويسند، اما در ساير مواقع به سراغ موضوعات ديني رفتن بر اساس انتخاب پژوهشگران است. با توجه به صرف زمان و هزينه براي پژوهش كارآمد، اگر اين پژوهش از سوي نهادي كه نيازها در آنجا بررسي و دسته‌بندي شده‌اند، مورد سنجش و بيان قرار گيرند، با مشخص شدن مساله و ساز و كارهاي آن، ديگر سرمايه‌هاي فردي هدر نمي‌رود و پژوهشگران به جاي برگزيدن سوژه‌هايي كه به نظر آنها جالب‌اند، به سراغ نيازهاي جامعه خواهند رفت.
حجت‌السلام هادي‌منش با تاكيد بر اين كه تشخيص پژوهشگر به مساله علمي شخصيت مي‌بخشد، عنوان داشت: پژوهش‌هاي پراكنده با اتلاف توان و هزينه‌هايي همراه‌اند و با نگاهي سليقه‌اي و فردي مانوس مي‌شوند.
نويسنده كتاب «آيين ستايشگري» درباره راهكار مواجهه با اين مساله گفت: تمامي پژوهش‌ها به ويژه تحقيقات حوزه معارف ديني نيازمند سازماندهي‌اند. البته در بسياري از پژوهشگاه‌ها اين اتفاق مي‌افتد و در اين مراكز به محققان جهت‌دهي مي‌شود، اما اشتباه غالبي كه در اين باره وجود دارد، اين است كه برخي تصور مي‌كنند در نشر علم و دانش بايد از آثار ديگران استفاده كرد.
برخي از افراد تنها براي تبرك دست به قلم مي‌شوند و از باب پاداش اخروي مي‌نويسند. محصول اين انديشه كتاب‌هاي ريز و درشتي است كه در بازارند و نويسنده تنها به اين بهانه كه اثري از خود بر جاي بگذارد، به تاليف پرداخته است
مساله ديگر نيت برخي از افراد است كه تنها براي تبرك دست به قلم مي‌شوند و از باب پاداش اخروي مي‌نويسند. محصول اين انديشه كتاب‌هاي ريز و درشتي است كه در بازارند و نويسنده تنها به اين بهانه كه اثري از خود بر جاي بگذارد، به تاليف پرداخته است. اگرچه من منكر اجر اخروي اين کار نيستم، اما اين موضوع موجب موازي‌كاري، فعاليت‌هاي پراكنده و صرف هزينه‌هاي فراوان مي‌شود.
نويسنده كتاب «ماه در فرات» درباره راه‌كارهاي جهت‌دهي به استعدادهاي حوزه نويسندگي و پژوهش اظهار داشت: همواره اين سوال مطرح مي‌شود كه چه اقدامي براي به كارگيري اين استعدادها، مهارت‌افزايي افراد و به كارگيري اين توانمندي‌ها براي نياز جامعه صورت مي‌گيرد، شناسايي و تقدير از پژوهشگران اين حوزه چه فايده‌اي براي جامعه دارد، اگر نتوانيم در راستاي برطرف كردن نياز جامعه و با سازماندهي از اين استعدادها استفاده كنيم؟
پژوهشگر حوزه دين با پيشنهاد حمايت از برگزيدگان جشنواره‌هاي گوناگون و جهت‌دهي استعدادهاي آنها براي برطرف ساختن نياز جامعه، برنامه‌ريزي در اين حوزه را از جمله ملزومات خواند و تصريح كرد: با اين اقدام برخي از مشكلات تاليفات از جمله پژوهش‌محور نبودن آنها كاهش خواهد يافت. اگر مراكزي را براي اين منظور قرار دهيم، موضوع تاليفات و نيازهاي مطالعاتي جامعه بررسي و تحليل مي‌شوند و سپس براي ورود در قالب‌هاي مكتوب و راهيابي به جامعه مهيا خواهند شد. اين موضوع حتي از اثرسنجي‌ها، نيازسنجي و دريافت بازخورد پس از روانه شدن اثر به بازار نشر مهم‌تر است.
تهيه و تنظيم: گروه کتاب تبيان - محمد بيگدلي