پنجه در پنجه سالمندي

چگونه مي توان با سالمندي کنار آمد؟

چندي قبل يک مرد ژاپني صد و سي ساله اعلام کرد که دهه هفتاد، بهترين سال هاي عمرش بوده است.

با پيشرفت دانش، راهکارهاي درماني و فزوني عمر متوسط بشر، شايد بسياري از ما بتوانيم از دهه هفتاد زندگي خود به منزله سال هاي طلايي ياد کنيم.

ولي موضوع اين جا است که بايد ديد طول عمر انسان، چه تاثيري روي کارکرد روانشناسي دارد؟ چنانچه ميانگين عمر متوسط آدم ها به 130سال افزايش يابد، مردم در دهه پنجاه عمرشان تازه به دنبال کارهاي جوانانه مثل مد مي روند و به عضويت باشگاه هاي ورزشي، تفريحي در مي آيند. در دهه هفتاد دچار بحران ميانسالي مي گردند و تا 90 سالگي به کار سرگرم اند.

پيترکالمن، استاد رشته روانشناسي معتقد است که همه دگرگوني هاي دستگاه عصبي در دو جنس با همديگر فرق دارد، ولي درضمن ابراز مي دارد که: (افراد در سنين پيري، مرحله فنا و نيستي را به خوبي مي فهمند و بي کوچک ترين هيجاني آن را پذيرا مي شوند.) در اين زمان ما در مي يابيم که زندگي محدود است، معمولاً اين دريافت ها در ميانسالي به سراغ انسان مي آيند.

آدميان موقعي که به پيري مي رسند، به شيوه خاصي کامل تر مي شوند ولي از سوي ديگر امکان دارد بيش از پيش سرسخت شوند.

کهنسالان پير و سالخوردگان جوان

دکتر هميلتون گيبسون، متخصص روانشناسي سن معتقد است که: به طور کلي وقتي سن افراد افزون مي گردد، بر اثر تجربه هاي متعدد در زندگيشان محافظه کار تر مي گردد. بيشتر مردم دوران جواني خود را با ايده هايي آغاز مي کنند، ولي با کسب تجربه طي سال ها زندگي، اندک اندک ايده هايشان متعادل مي گردد.

ولي موضوع اين است که بايد ديد اين مرحله از بلوغ رواني تا چه اندازه به گذشت عمر و پيري جسماني مربوط مي شود؟ مطابق گفته دکتر روبنگر مردان ياخته هاي مغزيشان را که مربوط به بخش انعطاف پذيري ذهني، استدلال دروني و مهار واکنش لحظه اي است، سه مرتبه زودتر از زن ها از کف مي دهند.

وي بر اين باور است که کاهش انعطاف پذيري ذهني و قدرت استدلال در مردان سبب زود رنجي و نوميدي آنان مي گردد. بدين علت به نشانگان (سندرم) ترش رويي پيرمردها مبتلا مي شوند. اين بدان معني است که چنانچه بتوانيد تخريب ياخته هاي مغزي را متوقف سازيد، از نشانگان ترش رويي پيرمردان نيز مي توانيد رهايي يابيد. بي ترديد اين امر تا حدودي به دگرگوني هاي هورموني مردان در دوران کهنسالي نيز بستگي دارد. با کم شدن هورمون هاي جنسي، حالت هايي

 همچون گر گرفتگي، عرق هاي شبانه و افسردگي هم پديد مي آيد. آقايان مي توانند با استفاده از هورمون تستسترون تا حد زيادي از بروز چنين عوارضي پيشگيري نمايند و ضمن يافتن روحيه با نشاط در دل، احساس جواني کنند. يائسگي خانم ها با کاهش هورمون استروژن شروع مي شود و به عوارض مشابهي مثل گر گرفتگي، افسردگي، عرق هاي شبانه و سردردهاي طاقت فرسا و آمادگي فزون تر جهت ابتلا به بيماري هاي قلبي و عروقي و پوکي استخوان مي انجامد. از طريق مصرف خارجي اين هورمون گذشته از کاهش زياد عوارض ياد شده مي توان به مقدار زيادي نيز از ايجاد بيماري زوال عقل پيري (آلزايمر) جلوگيري کرده است.

به نظر برخي کسان، گذشت سال هاي عمر، مغز آدمي هم به پيري رواني مي گرايد؛ ولي اين امر، مصداق چنداني دارد و در هر سن و سالي مي شود از قلب جواني برخوردار بود.

سالخوردگان دو دسته اند يا سالمندان پيرند و يا کهنسالان جوان. امروزه مردم در هفتاد سالگي، عيناً همان اندازه تلاش مي ورزند که مردمان ده سال پيش در 60 سالگي شان. از همين رو، با مطالعه مسايل مربوط به سالخوردگي، مرتبط ساختن "سن رواني" به "سن جسماني" بسي مشکل است. ولي آيا به راستي سالمندي، به روان بيشتر ارتباط دارد يا بدن؟ پاره اي افراد اعتقاد دارند که روند سالخوردگي به شرايط محيط زيست انسان ها وابسته است. بدون ترديد، دلهره و دغدغه خاطر نيز از عوامل موثر در پيدايي پيري زود رس شمرده مي شود. مسأله ساخت زادي (ژنتيک) نيز در اين ميان نقش بسزايي را داراست. برخي از افراد به طور طبيعي از طول عمر فزونتري بهره مند هستند. به موجب پژوهش هاي دانشکده پزشکي هاروارد، زناني که در دهه 40 سالگي عمرشان زايمان کردند، بيشتر عمر داشتند تا گروهي که آخرين بارداريشان در دهه 20 و 30 سالگي بوده است.

 امروزه دانشمندان مي کوشيدند تا از طريق دست کاري ژن ها، طول عمر انسان را بيفزايند و تا حد زيادي هم کامياب بوده اند.

در سال 1998 براي نخستين مرتبه آزمايشي صورت گرفت که طي آن ياخته هاي روياني از تن يک جنين سقط شده جدا گرديد. اين ياخته ها قادرند تدريجاً جايگزين ياخته هاي آسيب ديده بر اثر امراضي نظير بيماري هاي قلبي، پوکي استخوان و امراض ديگر ناشي از پيري گردند. از آنجا که ظاهر جسماني بدن تا حدودي از عوارض پيري در امان مي ماند، از نظر فکري نيز احساس پيري از بشر دست بر مي دارد. يکي ديگر از راه هاي سودمند که ممکن است به وسيله اش در کهنسالان انگيزه و روحيه به وجود آورد، سپردن مسئوليت و ايجاد اشتغال براي آنان است.  بدون شک، اجتماع از اين حيث موظف است که براي فرهيختگاني که نيروي بدنيشان رو به کاهش است کارهاي مناسبي را منظور دارند. بر پايه آمار، 62 درصد مردان و30 درصد زنان بين سنين 80 تا 102 سالگي از لحاظ جنسي در تندرستي کامل بستر مي برند.

دانش زيست شناسي به دشمن پيري معروف است. به لطف پيشرفت هاي علمي براي برگرداندن دوران جواني، سعي بر آن شده است که با نزديک ساختن جوانان و برگرداندن دوره جواني سالخوردگان، اين فاصله سني از بين برده شود تا احتمالاً روزي روزگاري جوان ماندن يا ديرتر به پيري رسيدن، امکان پذير گردد.

مقالات مرتبط

سالمندي با طعم افسردگي

تکيه گاهي که خميده است!

مردان و هم نشيني با زنان

کاربران محترم مي توانند ديدگاههاي خود در اين زمينه را در بخش انجمنهاي تخصصي تبيان به بحث بگذارند.