به بهانه ي روز جهاني ماما

امروز 15 ارديبهشت 1389، مصادف با پنجم ماه مي ميلادي 2010، از سوي سازمان بهداشت جهاني و کنفدراسيون بين المللي مامايي، " روز جهاني ماما " نام گذاري شده است.

شعار امسال روز جهاني ماما: " امروز جهان بيش از هر زمان ديگري به ماما نيازمند است."

سلامت دو سوم جمعيت ايراني مرتبط با خدمات مامايي

در همين رابطه نوشين زنده ‌زبان عضو شوراي عالي نظام پزشکي کشور و مسول دفتر مامائي سازمان نظام پزشکي کشور با اشاره به نقش کليدي و غير قابل انکار ماما در کاهش ميزان مرگ و مير مادر و نوزاد اين طور بيان مي کند:

بر اساس استانداردهاي جهاني بايد به ازاي هر يک‌ هزار زايمان طبيعي، 30 تا 50 ماما در سيستم به ‌کار گرفته شود، با پياده‌ سازي اين استاندارد، عملا شاهد وجود ماماي بي کار و هدر رفت هزينه ‌هاي صرف شده ي کشور در آموزش عالي نخواهيم بود.

وي با اشاره به آمار فراوان سزارين‌ هاي بي ‌مورد در کشور، افزايش مرگ و مير را يکي از عوارض بي ‌شمار زايمان به شيوه ي سزارين بر شمرد و افزود: نتايج مطالعات سازمان بهداشت جهاني نشان داده است، 85 درصد مراقبت‌ هاي زنان در جهان توسط ماماها صورت مي‌ گيرد، همچنين در حضور ماما 60 درصد و در حضور متخصص زنان 20 درصد، زايمان به طور طبيعي انجام مي ‌شود.

کم‌ رنگ شدن نقش ماما در مديريت زايمان طبيعي و عدم استفاده از تکنيک‌ هاي روز دنيا از علل افزايش موارد زايمان به شيوه سزارين است.

22 درصد از زنان ايراني در سنين باروري و 48 درصد کودکان، زير 15 سال هستند؛ از اين ‌رو مي‌ توان ادعا کرد که سلامت دو سوم جمعيت ايراني با خدمات مامايي ارتباط دارد.

زايمان به شيوه ي طبيعي، بهداشت باروري، مراقبت ‌ها و مشاوره‌ هاي دوران مختلف بلوغ، بارداري و زايمان، تنظيم خانواده، پايش رشد کودک از وظايف ماماها است و امروزه شاخص‌ هاي رشد و توسعه يافتگي هر کشوري را ميزان مرگ و مير مادران و کودکان تعيين مي‌ کند که کاهش اين موارد و حفظ سلامت آنان نيز از وظايف ماماها است.

به‌ کارگيري ماما در خط اول درمان سبب کاهش بسياري از هزينه ‌ها مي ‌شود از اين‌ رو مسوولان اجرايي بايد در جهت ارتقاي سطح علمي ماماها و رعايت حق و حقوق آنان تلاش کنند.

از نظر فارغ‌ التحصيلان مامايي مشکلي نداريم

کارشناسان معتقدند که خوشبختانه با امکاناتي که در کشور ما وجود دارد، از نظر آموزش مامايي ما نه‌ تنها چيزي از کشورهاي پيشرفته کم نداريم بلکه در برخي موارد بسيار جلوتر هستيم.

به ‌طوري که فارغ ‌التحصيلان مامايي در کشور ما، از بهترين‌ ها هستند و گواه اين امر هم ماماهايي هستند که در کشورهاي آمريکا و کانادا و کشورهاي حاشيه خليج‌ فارس مشغول به کار هستند و عملکرد آن ها باعث شده نگاه علمي دنيا به حرفه مامايي در ايران تغيير کند.

اما از نظر کاربرد هم آيا اوضاع همين ‌قدر مطلوب است؟

دکتر خداکرمي دبير انجمن مامايي ايران در پاسخ به اين سؤال مي گويد: با سياست ‌هايي که نظام سلامت ما بعضا به ‌صورت انتقاد ‌آميز داشته و کوتاهي‌ در به ‌کارگيري توانايي‌ هاي ماماها، در کشور ما مشکلات زيادي به ‌وجود آمده که نتيجه آن در بحث مراقبت‌ هاي دوران بارداري و زايمان به ‌صورت افزايش سزارين ‌‌ها، افزايش مداخلات زايماني و کاهش کيفيت خدمات دوران بارداري و زايمان رخ نموده است.

به گفته وي، علت اين امر هم اين است که در 2 تا 3 دهه اخير نگاه ما بيشتر به کاهش مرگ‌ و‌ مير مادر و نوزاد بود و بر نيازهاي عاطفي مادران و نوزادان و عوارض مختلف، چشم بستيم. براي همين ما الان نياز داريم که فارغ ‌التحصيلان مامايي را با توجه به توانايي هاي شان در قسمت‌ هاي مختلف به کار بگيريم و اگر اين اتفاق بيفتد تحول عظيم و رو به جلويي خواهيم داشت.

ما امروز از نظر فارغ‌ التحصيلان مامايي مشکلي نداريم چون حدود 40 ‌هزار ماماي ليسانس و بالاتر، در کشور داريم که با توجه به حدود يک ميليون و 200 ‌هزارتولد در سال، نزديک استانداردهاي دنيا هستيم. اما مشکل ما اين است که سيستم سلامت نتوانسته به موازات نياز زنان باردار، ماماي کافي جذب کند. نتيجه ي چنين مشکلي اين است که آن چيزي که به مادر باردار به ‌عنوان مراقبت ‌هاي بارداري و زايمان ارائه مي ‌شود، در شأن زن ايراني نيست.

ما به ‌ازاي هر زن باردار بايد يک نفر ماما داشته باشيم، چرا که مادر به هيچ عنوان در هنگام درد زايمان، در هنگام زايمان و تا 24 ‌ساعت بعد از زايمان نبايد تنها باشد و اين تنها به اين دليل است که بيشترين زمان آسيب ‌پذيري مادر، همين زمان است.

اما مشکل ديگري که به ‌عنوان يک معضل پايدار در کشور وجود دارد اين است که با قوانين سليقه ‌اي حاکم بر برخي مراکز، خود به ‌خود برخي بيمارستان ‌ها خدماتي که ماما ارائه مي‌ دهد را به متخصصان زنان انتقال داده ‌اند.

در صورتي که اگر بخواهيم سرانه ي سلامت را طوري خرج کنيم که همه از آن بهره‌مند شوند، مي ‌توانيم کاري کنيم که از يک ‌ميليون و 200 هزار تولد، 800 هزار تولد را ماما به ‌تنهايي انجام دهد و اين صرفه‌ جويي بزرگي در کشور است.

اين در حالي است که الان بيش از 90 درصد زايمان‌ ها به روش سزارين انجام مي ‌شود و تحميل اين هزينه به خانوارهايي که حتي هزينه يک تغذيه صحيح را ندارند، منطقي نيست و اين يعني تهاجم به فرهنگ سلامتي ما.

کليد سلامت خانواده در دست ماماها

دکتر صدر، رئيس سازمان نظام پزشکي در پيامي که به مناسبت 15 ارديبهشت، روز جهاني ماما صادر کرد، گفت: اين روز از سويي بهانه ‌اي است براي گراميداشت تلاش ‌هاي خداپسندانه جامعه ي تلاش گر، مهربان و از خود گذشته اي که دانش و مهارت حرفه‌ اي را به زيور اخلاص، ايثار و معنويت آراسته و توفيقات چشمگيري در زميني ارتقاي سلامت مادر و کودک در جامعه ي اسلامي ‌مان کسب کرده است.

از سوي ديگر در چنين روزي بايد توجه هر چه بيشتر مسئولان و سياست گذاران نظام سلامت به دغدغه‌ ها، مشکلات و خواسته‌ هاي به حق اين گروه خدوم و تأثيرگذار خانواده بزرگ پزشکي کشور که نزديک 50 هزار نفر را تشکيل مي دهند، جلب شده و در مسير حل و رفع آن مساعي خود را به کار گيرند.

صدر در اين پيام اضافه کرد: در حالي که سالانه صدها هزار مادر در جهان به دليل عدم دسترسي به خدمات مناسب مامايي و بهداشتي، جان خود را از دست مي ‌دهند، و به ازاء هر مرگ مادر، 20 مادر از عوارض ناشي از بارداري و زايمان سخت رنج مي‌ برند و حدود 3 ميليون نوزاد در هفته اول زندگي به همين دليل، مرگ را تجربه مي ‌کنند، با تلاش و زحمات خالصانه‌ جامعه‌ ي فرهيخته مامايي، شاخص مرگ و مير مادران و نوزادان در حين زايمان در ايران عزيز کاهش چشمگير داشته است.

لذا شايسته است مسئولان عرصه بهداشت و سلامت در قوه مجريه و مقننه حرکتي جدي و مؤثر به منظور کاهش مشکلات و دغدغه ‌هاي اين قشر صبور و پُر تلاش که در اقصي نقاط کشور اسلامي مشغول خدمتگزاري هستند به کار بندند تا زمينه ي نيل به اهداف والاتر ارتقاء‌ سلامت مادر و کودک و بهداشت خانواده فراهم شود.