به بازی گرفتن زندگی
به بازي گرفتن زندگي
نقش بازي‌هاي محلي در تربيت کودکان
صاحب‌نظري گفته است: «زندگي بازي نيست اما بازي زندگي است.» اگر به طور عميق به اين جمله توجه داشته باشيم، متوجه مي‌شويم كه كودكان براي زندگي كردن، بايد بازي كنند بههمين دليل، كودكان بازي را بر هر چيز ديگري ترجيح مي‌دهند اما متأسفانه امروزه شكل، اهداف و فوايد بازي‌ها تغيير نموده و بازي‌هايي كه امروزه كودكان انجام مي‌دهند، مانند بازي‌هاي رايانه‌اي، نه‌تنها مفيد نمي‌باشند بلكه آسيب و زيان فراواني نيز به‌همراه دارند. در اين مقاله با برخي از اهداف و فوايد بازي‌هاي سنتي آشنا مي‌شويد كه مي‌تواند در تربيت و سلامت كودكان مؤثر باشد.
كودكان براي زندگي كردن، بايد بازي كنند بههمين دليل، كودكان بازي را بر هر چيز ديگري ترجيح مي‌دهند
- كودك مي‌تواند بسياري از نقش‌هاي اجتماعي را از طريق بازي‌هاي محلي و سنتي ياد بگيرد و به ايفاي آن‌ها بپردازد. براي نمونه كودك در بازي، نقش پدر يا مادر را ياد گرفته و تمرين مي‌کند. همچنين پرورش و تقويت حس نوع دوستي و تعاون كودكان در حين برخي بازي‌هاي سنتي و محلي انجام مي‌گيرد.
- امروزه پژوهشگران مسائل اجتماعي، به اين نتيجه رسيده‌اند كه با رواج و تقويت بازي‌هاي سنتي و محلي مي‌توان ريشه‌ي بسياري از ناهنجاري‌هاي اجتماعي را خشكانيد و از ميزان جرم و جنايت جامعه كاست. همچنين روان‌شناسان و روان‌كاوان به‌منظور درمان ناملايمات روحي و مشكلات رواني، به بازي‌هاي محلي متوسل مي‌شوند چون بسياري از بازي‌هاي محلي و سنتي، از هيجانات منفي روحي مي‌كاهد.
با رواج و تقويت بازي‌هاي سنتي و محلي مي‌توان ريشه‌ي بسياري از ناهنجاري‌هاي اجتماعي را خشكانيد و از ميزان جرايم جامعه كاست
درمان‌گرانِ اختلالات يادگيري، براي درمان و رفع مشكلات يادگيري، معتقدند برخي بازي‌ها و سنت‌هاي محلي، براي اين‌منظور بسيار مفيد هستند. براي مثال بازي «يك قل‌د‌وقل» در درمان بدخطي و نارسايي كودكان، بسيار مؤثر است. برخي از بازي‌هاي محلي مي‌توانند در ايجاد تمركز حواس و تقويت آن، نقش بسزايي داشته باشند. براي نمونه به اثبات رسيده بازي «كلاغ پر» در تقويت و ايجاد تمركز حواس مفيد است چرا كه حواس بازي‌كننده در طول زمان بازي، جمع است تا با شنيدن نام چيزهايي كه پر ندارند، نبايد دستش را بالا ببرد.
- هماهنگي اعضاي بدن در انجام مطلوب يك عمل، شرط ضروري است و تعدادي از بازي‌هاي سنتي مي‌تواند اين شرط را تقويت كند. اگر به قوانين بازي «گردو شکستم» آشنا باشيم، شاهد آن هستيم كه براي برنده شدن در اين بازي، هماهنگي مغز، چشم، دست‌وپا و ميزان دايره‌ي ديد يك فرد لازم است و اين بازي، در تقويت هماهنگي اعضاي بدن مؤثر مي‌باشد.
- بازي‌هاي محلي نسبت به بازي‌هاي رايانه‌اي و بي‌تحرك امروزي، از شور و نشاط بسياري برخوردار است و همين شادي و نشاط، باعث سلامت روحي كودكان مي‌گردد. براي مثال بازي «سياه‌كردن» (نوعي دلقك‌بازي) شادي وصف‌ناپذيري به‌همراه دارد.
- بازي‌هاي رايانه‌اي امروزي، داراي هيجانات منفي مي‌باشند و همچنين در اين‌گونه بازي‌ها، جوشش و كوشش معنايي وجود ندارد. بيش‌ترين تحرك در اين بازي‌ها، 2سانتي‌مترِ دست بازي‌كننده مي‌باشد كه موس رايانه را جابه‌جا مي‌كند اما بازي‌هاي سنتي، باعث تخليه‌ي انرژي منفي بدن كودكان شده و بسياري از بيماري‌ها را از انسان دور مي‌کند. براي مثال بيماري‌هاي قند، چربي و غلظت خون، از طريق تحركات هيجاني از بين مي‌رود و بازي‌هاي محلي و سنتي مي‌تواند اين نقش را به‌عهده بگيرد.
در مناطقي كه هنوز بازي‌هاي محلي رواج دارد، خواب كودكان، منظم مي‌باشد و شب‌ها به‌خاطر تخليه‌ي انرژي زائد بدن، زود به رختخواب مي‌روند و صبح با خواب كافي و سرحال از رختخواب بيرون مي‌آيند و اين عامل مي‌تواند در يادگيري‌هاي آموزشگاهي، نقش بسزايي داشته باشد.
در مناطقي كه هنوز بازي‌هاي محلي رواج دارد، خواب كودكان، منظم مي‌باشد و شب‌ها به‌خاطر تخليه‌ي انرژي زائد بدن، زود به رختخواب مي‌روند و صبح با خواب كافي و سرحال از رختخواب بيرون مي‌آيند
- متخصصان تغذيه به‌منظور تنظيم برنامه‌ي رژيم غذايي كودكان مي‌توانند انجام بازي‌هاي سنتي و محلي را براي اين دسته از كودكان بيمار توصيه كنند. بسيار مشاهده شده كودكاني كه در تغذيه مشكل داشتند و يا صبحانه نمي‌خوردند، با شركت در فعاليت‌هاي تفريحي و جمعي آموزشگاه و يا شركت در بازي‌هاي گروهي، رو به‌سوي غذا آورده‌اند و از رژيم غذايي مناسبي برخوردار شده‌اند.
- امروزه صاحب‌‌نظران تعليم و تربيت به اين نتيجه رسيده‌اند كه براي آموزش بسياري از مفاهيم و موضوعات، بازي‌هاي سنتي و محلي مي‌توانند بهترين و مطمئن‌ترين ابزار و شيوه‌ي آموزش باشند. بههمين دليل، در كتاب‌هاي درسيِ دوره‌ي ابتدايي، انجام بسياري از بازي‌هاي سنتي و محلي، سفارش‌شده و حتي در ليست ارزش‌يابي برخي درس‌ها، انجام صحيح بازي، نمره‌ي خاص خود را دارد.
- بسياري از مهارت‌هاي زندگي را مي‌توان از طريق بازي‌هاي محلي به كودكان آموخت. آنان مهارت‌هاي دوختن، برش‌زدن، آشپزي، گوش‌كردن، جارو زدن و... را در فرآيند بازي مي‌آموزند و آن را به‌خوبي انجام مي‌دهند.
- تعاليم ديني را نيز مي‌توان به صورت جذاب و صحيح از طريق بازي به كودكان آموخت.
- برخي انديشه‌هاي انتقادي و تقويت مهارت تصميم‌گيري، از طريق انجام بازي‌هاي سنتي شكل مي‌گيرد. براي مثال در بازي «شاه و وزير» كودكان مي‌توانند به‌خوبي و راحتي، از وضعيت سياسي و حكومتي انتقاد كنند و نيز تصميمات و پيشنهادات خوبي جهت اداره‌ي كشور ارائه نمايند.
با اين تفاسير به مربيان و معلمان مدارس به‌خصوص در دوره‌ي ابتدايي، پيشنهاد مي‌شود به‌جاي بازي‌هاي يكنواخت امروزي، از بازي‌هاي سنتي استفاده كنند. در ضمن خانواده‌هاي كودكان بايد اوقات فراغت و تعطيلات تابستان را بهترين فرصت كودكان براي انجام بازي‌هاي محلي و سنتي بدانند و در اين زمينه برنامه ريزي هاي لازم را داشته باشند.
منبع: ماهنامه شادکامي و موفقيت- شماره 62
تنظيم براي تبيان- مريم عطاريان
مقالات مرتبط
براي کسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه مي توانيد با بخش مشاوره روانشناسي تبيان تماس بگيريد
مطالعه کتاب"كودكان و اسباب بازىها با تأكيد بر روانشناسى بازى" موجود در کتابخانه تبيان را به شما عزيزان توصيه مي کنيم
در صورت تمايل مي توانيد کتاب" روانشناسي کودک و نوجوان " را از فروشگاه اينترنتي تبيان تهيه فرماييد