توصيه هاي ضد خارش پوست

خارش مي‌تواند علل مختلفي داشته باشد. لذا اگر فردي با خارش به پزشک مراجعه کرد، اول بايد معاينه شود و آزمايش کامل براي بررسي عملکرد غده ي تيروييد، کبد، کليه و حتي هپاتيت انجام شود، زيرا خارش برعکس تصور رايج مردم، فقط علامت بيماري‌هاي پوستي نيست و بر اساس نوع مشکل داخلي که آن را ايجاد کرده، طبقه ‌بندي مي‌شود؛ مثلا خارش ناشي از بيماري ‌هاي خوني، خارش کليوي، خارش صفراوي و غيره.

اما از بحث بيماري ‌هاي داخلي که بگذريم، بيماري‌هاي پوستي متعددي وجود دارند که خارش جزو شکايات اصلي مبتلايانش است، مثلا اگزماي سرشتي، گال و درماتيت هرپسي فرم.

بيشتر خارش‌ها با گرما تشديد مي‌شوند. همچنين استرس، اضطراب و ترس نيز مي‌تواند خارش را تشديد کند.

اکثر خارش‌ها، شب هنگام، زماني که فرد از کار و فعاليت روزانه فارغ مي‌شود، تشديد مي‌شوند.

کانال گوش خارجي، سوراخ بيني و ناحيه اطراف مقعد و ناحيه تناسلي، نواحي مستعد خارش محسوب مي‌شوند.

خارش مي‌تواند ريشه عصبي داشته باشد. برخي خارش‌ها در حيطه بيماري‌هاي پوست و مو، با مسايل روحي و رواني بسيار مرتبط هستند. در اين بيماري‌ها فرد تمايل شديدي به خاراندن برخي نواحي در دسترس پوست دارد و از خاراندن اين نواحي لذت مي‌برد و پوست شبيه پسوريازيس مي‌شود. در درمان اين افراد بايد حتما به درمان مسايل روحي توجه شود و درمان موضعي به تنهايي جواب نمي‌دهد.

در برخي موارد مثل کهير، علت اصلي خارش ماده هيستامين است. کهير مي‌تواند به دليل مصرف يک دارو يا غذاي خاص يا به دليل برخي عفونت‌ها باشد. البته علل متعدد ديگري هم براي کهير وجود دارند.

قدم اول درمان، تشخيص علت خارش است، اما برخي اقدامات وجود دارند که مي‌توانند به تخفيف خارش کمک کنند، مثلا خنک نگه داشتن محيط، پرهيز از حمام داغ و نپوشيدن لباس پشمي.

خشکي پوست هم يکي از علل مهم خارش است. لذا چرب و مرطوب نگه داشتن پوست براي تخفيف خارش اهميت بسياري دارد. در افراد مسن، خشکي يک علت مهم و شايع خارش است.

برخي داروهاي موضعي نيز مي‌توانند موجب کاهش خارش‌هاي موضعي شوند، مانند بي‌حس کننده‌هاي موضعي (مثل کرم‌ ليدوکائين، ژل نيزوکانين) و برخي آنتي‌هيستامين‌هاي موضعي (مثل کرم داکسپين). کورتون موضعي هم در برخي موارد که علت خارش، التهاب است (مثل اگزماها) مي‌تواند مفيد باشد.

بايد توجه داشت که تمام داروهاي موضعي گاهي مي‌توانند خود موجب ايجاد آلرژي و حساسيت و تشديد خارش گردند، بنابراين مصرف اين داروها بايد تحت نظر پزشک و ترجيحا با تجويز متخصص پوست باشد تا از مشکلات احتمالي جلوگيري شود.

از نظر داروهاي خوراکي هم، آنتي‌هيستامين‌ها از شايع‌ترين داروهاي تخفيف خارش‌اند، اما بسياري از اين داروها خواب‌آور هستند، لذا افراد به خصوص کساني که رانندگي مي‌کنند يا افراد مسن، هنگام مصرف اين داروها بايد بسيار مراقب باشند.

در نهايت از نور درماني نيز مي‌توان در درمان برخي خارش‌ها استفاده کرد.

دکتر محمدعلي نيلفروش‌زاده - متخصص پوست و مو

رييس مرکز تحقيقات پوست و سالک اصفهان