دیابت بارداری (1)

(علل، عوارض و افراد پرخطر)

دیابت بارداری به شرایطی گفته می شود که افزایش قند خون برای اولین بار، در طی دوره بارداری دیده می شود. دیابت بارداری، تقریبا در 4 درصد از بارداری ها بروز می کند. علت دقیق دیابت باردای مشخص نیست، ولی وجود برخی از سر نخ ها، شما را در تشخیص زودرس این بیماری کمک می نماید.

با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و مادر باردار می تواند داشته باشد، پیشگیری و کنترل دیابت در طی دوران بارداری ضروری است.

علل ایجاد دیابت بارداری در طی دوره بارداری چیست؟

تقریبا در اکثر زنان به دلیل تغییرات هورمونی ای که در طی بارداری ایجاد می گردد، درجاتی از اختلال عدم تحمل گوکز مشاهده می گردد. بدین معنا که مقدار قند خون آنها افزایش می یابد، ولی به اندازه ای افزایش نمی یابد که بتوان آن را بیماری دیابت در نظر گرفت. در طی سه ماهه سوم بارداری، تغییرات هورمونی مذکور، زن باردار را در خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار می دهد. در طی بارداری افزایش یک سری از هورمون های مترشحه از جفت (جفت، اندام ارتباطی ای در ناحیه ناف نوزاد می باشد که همانند یک ریسمان، نوزاد را به رحم مادر متصل می کند)، به انتقال مواد غذایی از مادر به جنین و در نتیجه به پیشرفت رشد جنین کمک می کنند. بخش دیگری از هورمون هایی که در جفت تولید می شوند، برای پیشگیری از افت قند خون مادر ، عمل می کنند و این دسته از هورمون ها با متوقف کردن عملکرد انسولین، عمل می کنند. لذا در طی بارداری، این هورمون ها زمینه اختلال عدم تحمل گلوکز (افزایش قند خون) را فراهم می کنند.

در مقابل، بدن شما برای جلوگیری از افزایش قند خون مجبور خواهد بود انسولین بیشتری ترشح نماید تا قند به درون سلول ها منتقل شود و برای تولید انرژی در اختیار سلول های بدن شما قرار گیرد. سلول های موجود در لوزالمعده مادران، اغلب توانایی تولید انسولین بیشتر (در حدود 3 برابر حد طبیعی) را برای غلبه بر اثر هورمون های بارداری افزایش دهنده قند خون دارند. اگر چنانچه لوزالمعده نتواند انسولین را به میزان کافی ترشح کند، میزان قند خون افزایش می یابد و در نهایت منجر به بروز دیابت بارداری می گردد.

عوارض دیابت بارداری چیست؟

دیابت می تواند برای روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد. در اوایل بارداری، دیابت مادر می تواند منجر به بروز نقص های مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین گردد. بسیاری از نواقص مادرزادی، اثرات نامطلوبی را بر ارگان های مهم بدن مانند مغز و قلب دارند.

در طی سه ماهه دوم و سوم بارداری، دیابت مادر می تواند منجر به تغذیه و رشد زیاده از حد کودک گردد. داشتن نوزاد بزرگ و با وزن بالا، خطر زایمان های پردرد و سخت را افزایش می دهد؛ مثلا نوزادهای بزرگ اغلب برای تولد نیاز به عمل سزارین دارند و اگر به طور طبیعی متولد شوند، خطر آسیب به ناحیه شانه آنها وجود دارد و وزن بالای نوزاد همچنین باعث تاخیر در زمان زایمان و خطرات کمبود اکسیژن مغز نوزاد می شود.

به علاوه وقتی جنین بیش از حد تغذیه گردد و در نتیجه به دنبال آن سطح انسولین خونش افزایش یابد، پس از زایمان، احتمال افت شدید قند خون در نوزاد وجود دارد، زیرا دیگر آن مقادیر بالای قند را از خون مادر دریافت نخواهد کرد.

با توجه به عوارض فوق، بهترین اقدام پیشگیری از وقوع دیابت بارداری است. ولی اگر به هر دلیل مبتلا به دیابت بارداری شدید، با یک درمان مناسب می توانید علی رغم ابتلا به دیابت، یک نوزاد سالم به دنیا آورید.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟

عوامل زیر خطر ابتلا به دیابت بارداری را در طی دوره بارداری افزایش می دهند:

- داشتن اضافه وزن قبل از بارداری (چنانچه وزنتان از وزن ایده آل ، 20 درصد و یا بیشتر، بالاتر است)

- اگر از نژادها و اقوامی با خطر بالا برای ابتلا به دیابت هستید.

- وجود قند در ادرار

- اختلال تحمل گلوکز و اختلال در گلوکز ناشتا (در این شرایط قند خون بالا است، ولی به حدی بالا نیست که بتوان آن را دیابت در نظر گرفت. به این حالت مرحله پیش از دیابت گفته می شود)

- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت (اگر مادر و پدر یا برادر و خواهر شما دیابت داشته باشند)

- سابقه تولد نوزاد بیش از 4 کیلوگرم در گذشته

- سابقه تولد نوزاده مرده در گذشته

- سابقه ابتلا به دیابت بارداری در بارداری قبلی میزان خطر دیابت بارداری را در دفعه بعد 2 تا 3 برابر می نماید.

- داشتن مایع آمنیوتیک بیش از حد (شرایطی که پلی هیدرآمینوس نامیده می شود)

به یاد داشته باشید بسیاری از زنانی که دیابت بارداری در آنها پیشرفت می کند، هیچ یک از عوامل خطر شناخته شده ابتلا به دیابت بارداری را ندارند.

برای مشاهده ی وب سایت دکتر حمیدرضا فرشچی می توانید به آدرس اینترنتی www.novindiet.com مراجعه نمایید.

دکتر حمیدرضا فرشچی - همکار تبیان

متخصص تغذیه - فوق تخصص دیابت و چاقی