مراقبت های بارداری در مادران دیابتی

دیابت یا بیماری قند، به علت ناتوانی بدن در تولید یا مصرف هورمون "انسولین" پدید می آید. انسولین ماده ای است که توسط لوزالمعده تولید می شود و باعث می شود قند، مورد استفاده بدن قرار گیرد.

ما اکنون می دانیم که کلید یک بارداری سالم برای خانم های مبتلا به دیابت، کنترل قند خون است. کنترل قند خون باید پیش از دوران و در طول دوران بارداری انجام گیرد.

کنترل دقیق قند خون، به معنی نگهداری غلظت قند خون نزدیک حد طبیعی است.

برای رسیدن به این کنترل لازم است تعادل صحیحی بین مصرف مواد غذایی، ورزش و تزریق انسولین برقرار گردد. از این رو لازم است قند خونتان را مرتب بررسی کنید.

با کنترل قند خون و مراقبت های صحیح پزشکی، احتمال یک بارداری بدون مشکل و تولد نوزاد سالم همانند مادران غیردیابتی خواهد بود.

علی رغم پیشرفت های اخیر، در نوزادان متولد شده از مادران دیابتی به ویِژه آنهایی که کنترل قند خون مناسبی نداشته اند، هنوز هم خطر پیدایش نقایص مادرزادی بیشتر است.

قند خون و کتون ها که در خون مادر با غلظت بیش از حد طبیعی وجود دارند، از جفت می گذرند و وارد بدن جنین می شوند و احتمال تولد نوزاد با نقایص مادرزادی را افزایش می دهند. بنابراین کنترل درست قند خون پیش از دوران بارداری بسیار مهم است.

در طول 6 هفته اول بارداری، اندام های جنین شکل می گیرند. قند خون بالا در طول این هفته ها بر رشد اندام های جنین اثر می گذارد و می تواند سبب ایجاد نقایص مادرزادی شود.

به دلیل افزایش میزان قند خون جنینی، لوزالمعده جنین، انسولین بیشتری می سازد، ولی بعد از تولد نوزاد، توقف ترشح انسولین در بدن او مشکل است. بنابراین ممکن است سطح قند خون نوزاد، پایین بیفتد.

مراقبت های قبل از بارداری

زمانی که دیابت و مسایل پیرامون آن را به خوبی شناختید، می توانید برای باردار شدن برنامه ریزی کنید. شما می توانید با اندازه گیری مرتب قند خون و ارتباط مداوم با پزشک متخصص زنان، قند خون را تحت کنترل در آورید. برای انجام بهترین مراقبت های قبل از بارداری، گروه های زیر لازم است به شما کمک کنند:

- پزشک متخصص غدد که کنترل دیابت شما زیر نظر وی است.

- متخصص زنان

- متخصص تغذیه که برنامه غذایی صحیح را برای شما در طول مدت بارداری جهت کنترل قند خون طراحی کند.

به خاطر داشته باشید برای داشتن بارداری سالم لازم است قند خون خود را قبل از بارداری، در طول بارداری و بالاخره پس از زایمان در حد طبیعی نگه دارید.

مصرف غذا در طول بارداری

اصولا افراد مبتلا به دیابت برنامه غذایی مرتبی دارند. در طول حاملگی برای پیش گیری از افزایش یا کاهش زیاد قند خون لازم است با متخصص تغذیه و پزشک معالج خود مشاوره کنید. اگر در شروع بارداری، وزن شما بیش از حد معمول بود، نباید وزن خود را کم کنید. پزشک و متخصص تغذیه در مورد نحوه افزایش وزن در طول دوران بارداری شما را راهنمایی خواهند کرد.

اگر در شروع حاملگی وزن مطلوبی دارید، انتظار می رود تا پایان بارداری 7 تا 11 کیلوگرم اضافه وزن پیدا کنید. خانم های لاغر لازم است افزایش وزن بیشتری در طول بارداری داشته باشند.

انجام ورزش در طول بارداری

ورزش به ویژه در دیابت نوع 2(غیر وابسته به انسولین) یکی از اصول اساسی درمان به شمار می آید. همان طور که می دانید ورزش همراه با برنامه غذایی صحیح، در کنترل قند خون نقش اصلی را دارد. در مورد ورزش کردن در دوران بارداری حتما سوالاتی برایتان مطرح می شود که در این مورد باید با متخصص مربوطه مشورت کنید. ورزش در دوران بارداری به وضعیت سلامت شما کمک خواهد کرد، اما اگر مبتلا به یکی از بیماری های زیر هستید لازم است در مورد خطرهای ورزش در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید.

این بیماری ها عبارتند از: فشارخون بالا ، بیماری های چشمی ، کلیوی، قلبی، آسیب های عروقی و عصبی.

به طور کلی در دوران بارداری، نباید ورزش های کششی اندام یا در اصطلاح ورزش های کششی سنگین انجام دهید. بهترین ورزش، در دوران بارداری، پیاده روی و شناست.

زایمان فرد مبتلا به دیابت

نزدیک زمان زایمان، پزشک جنین را از نظر میزان رشد و وضعیت سلامت بررسی می کند و سپس درباره زایمان تصمیم می گیرد. ممکن است مادر دیابتی، به طور طبیعی زایمان کند، یا بنا به نظر پزشک سزارین داشته باشد. نحوه زایمان اثری بر نوزاد ندارد.

پزشک تلاش می کند که در طول بارداری و زایمان و تولد نوزاد، قند خون شما را کنترل کند. در شروع زایمان نیاز به انسولین کم می شود، به گونه ای که گاهی اوقات در طول زایمان یا حتی 24 تا 72 ساعت بعد از تولد نیز به تزریق انسولین نیازی نیست.

پس از تولد نوزاد

بعد از تولد نوزاد، بدن شما به علت فعالیت زیاد در دوران بارداری به استراحت نیاز دارد. برخی مادران در طول چند هفته اول پس از تولد، میزان قند خونشان بهتر می شود و برعکس بعضی دیگر قند خونشان به سرعت بالا می رود. بنابراین وضعیت کنترل قند خون در این مدت قابل پیش بینی نیست.

تغذیه نوزاد با شیر مادر برای مادران دیابتی بسیار خوب است، اما ممکن است غلظت قند خون قابل پیش بینی نباشد. هم چنین ممکن است تغییر در الگوی خواب و غذا سبب افت قند خون شما شود، از این رو همانند دوران قبل از بارداری، در کنترل قند خون خود کوشا باشید.

تغذیه نوزاد با شیر مادر

برای پیشگیری از افت قند خون در طول دوران شیردهی لازم است:

1- قبل یا در طی شیردهی یک میان وعده حاوی پروتئین و کربوهیدرات مثل نان و گوشت و... مصرف کنید.

2- به مقدار کافی مایعات بنوشید. طوری برنامه ریزی کنید که در حین شیردهی، آب یا چای بدون قند مصرف کنید.

3- اگر در زمان شیردهی دچار کاهش قند خون شُدید، شیردهی را متوقف سازید و برای برطرف کردن حالت افت قند خون، یک ماده غذایی مصرف کنید.

اگر به فرزند خود شیر می دهید، به انرژی بیشتری نیاز دارید. بنابراین جهت تعیین دقیق این میزان انرژی و هم چنین داشتن قند خون طبیعی، حتما ارتباط مستمر خود را با پزشک معالج و متخصص تغذیه ادامه دهید.

مرجع: انجمن حمایت از بیماران دیابتی