بهداشت دندان‏ها يک امر ضروري

قسمت خارجي دندان‏هاي ما از مادهّ سفت و محکمي به نام «ميناي دندان» ساخته شده است. امّا داخل دندان‏ها بسيار نرمتر است و از سلول‏هاي زنده، رگ‏هاي خوني و اعصاب تشکيل شده است. هنگامي که قسمت خارجي دندان آسيب ببيند، به معالجه متفاوت و خاصي نياز دارد. فقط دندان‏هاي شيري دوران کودکي هستند که دندان‏هاي دائمي جايگزين آنها مي‏شوند. اگر دندان‏هاي ما در اثر تصادف صدمه ببيند و يا اينکه دچار پوسيدگي شوند، بايد به پزشک مراجعه کنيم.

دهان ما باکتري‏هاي مختلفي را در خود جاي داده است، اما همه آنها خطرناک نيستند. اين باکتري‏ها، تکه‏هاي باقي مانده غذا در لثه‏ها را مصرف مي‏کنند. باکتري‏هاي زيان‏آور در سوراخ‏هاي بسيار ريزي که داخل ميناي دندان‏ حفر مي‏کنند، زندگي مي‏کنند. اين باکتري‏ها دندان‏هاي ما را با لايه‏اي به نام «جرم دندان» مي‏پوشانند. باکتري، داخل حفره‏هاي دندان تغذيه مي‏کند و زياد مي‏شود و از خود يک ماده اسيدي ترشح مي‏کند.

باکتري‏ها، سوراخ‏ها را بيش از پيش گود مي‏کنند در نتيجه تعداد بيشتري باکتري مي‏تواند در اين سوراخ‏ها جاي گيرد. هر يک از اين باکتري‏ها هم به نوبه خود اسيد بيشتري توليد مي‏کنند و باعث پوسيدگي دندان (سوراخ شدن دندان) مي‏شوند. بنابراين، پوسيدگي وسعت مي‏يابد و در اثر ترشح زياد اسيد، ميناي دندان به‏طور کامل از بين مي‏رود. اين باکتري‏ها به قسمت زنده داخل دندان (مغز دندان) نيز حمله مي‏کنند. اگر عفونت به اعصاب دندان برسد، درد بسيار شديدي ايجاد مي‏شود و لثه‏ها متورم خواهند شد.

اگر سالي دو بار به دندانپزشک مراجعه کنيم، از تمامي اين موارد پيشگيري خواهد شد. دندانپزشک ابتدا وضعيت پوسيدگي دندان‏ها را بررسي مي‏کند. سپس در صورت پوسيدگي، آن را با ابزار و وسايل مختلف از بين مي‏برد و داخل سوراخ‏هاي ايجاد شده دندان را با مواد خاصي پر مي‏کند. پر کردن دندان گاهي اوقات دردآور است، امّا درد آن نسبت به دندان درد بسيار کمتر است. به هر حال آنچه مهم است، نگهداري دندان‏هاست!

بهترين راه پيشگيري از پوسيدگي دندان‏ها، شستن و مسواک زدن دندان‏ها بعد از هر بار غدا خوردن است. اگر يک يا دو روز مسواک زدن را فراموش کنيم، دندان‏هايمان به سرعت پر از جرم مي‏شوند. اين جرم‏ها را نمي‏توان ديد، امّا با زبان زدن به دندان مي‏توانيم آنها را احساس کنيم.

قرص‏هايي وجود دارند که با جويدن آنها مي‏توانيم از درست مسواک زدن خود مطمئن شويم. اين قرص‏ها رنگي هستند و طعم و مزه خوبي دارند. پس از جويدن قرص، جرم دندان به رنگ قرمز پر رنگ مشخص مي‏شود. اين قرص‏ها، همچنين لثه‏ها و زبان‏ را نيز رنگي مي‏کنند، امّا اين رنگ پس از يک ساعت از بين مي‏رود.

خمير دندان نيز باعث تأثير بيشتر مسواک و همچنين خوشبو شدن دهان و بازدم مي‏شود، اما وجودش زياد هم ضروري نيست. خمير دندان‏ها اغلب داراي ماده‏اي به نام «فلوئور» هستند. فلوئور به دندان‏ها کمک مي‏کند تا در برابر اسيد باکتري‏ها مقاومت کند. فلوئور به‏صورت قرص نيز در دسترس است.

براي جلوگيري از پوسيدگي دندان‏ها، مي‏توانيم روزانه چند قرص فلوئور مصرف کنيم. برخي کشورهاي اروپايي (بويژه سوئد) با موفقيت توانسته‏اند که به آب مصرف روزانه منازل خود فلوئور را اضافه کنند.

ما همچنين مي‏توانيم براي جلوگيري از پوسيدگي دندان‏ها، مواد قندي کمتري مصرف کنيم. در حقيقت باکتري‏هايي که باعث پوسيدگي دندان مي‏شوند، به قند علاقه زيادي دارند. براي مثال، افرادي که در خوردن آب‏نبات و مواد قندي زياده روي مي‏کنند، دندان‏هاي سالمي ندارند.

مدت‏هاي زيادي است که دانشمندان در تلاشند تا واکسني بر ضد پوسيدگي دندان‏ها بسازند. پژوهش‏گران براي آنکه در يابند آيا پوشاندن دندان‏ها به وسيله يک لايه پلاستيکي محافظ، راه حل مناسبي براي مبارزه با باکتري‏ها مي‏تواند باشد يا خير؟ آزمايشاتي را انجام داده‏اند امّا تا زماني که تمامي اين آزمايشات به نتيجه مطلوب برسد، بهتر است که ما به مسواک زدن و مراجعه به دندانپزشک ادامه دهيم. حتي در دوران پيري هم مواظبت از دندان‏ها ضروري است.

تنظيم: بخش کودک و نوجوان