وقتي تستوسترون خون پايين مي ‌آيد

آندروپوز يا يائسگي مردانه

مدتي است که احساس مي‌ کنيد ميل جنسي ‌تان کاهش يافته، قدرت استخوان‌ها و حجم عضلات ‌‌تان کم شده، دچار اضافه وزن و بي‌ خوابي و افسردگي شده‌ايد و ... . اين ها مي‌ تواند نشانه‌ هاي آندروپوز (Andropause) يا يائسگي مردانه باشد. ولي نگران نباشيد. براي يائسگي مردانه نيز راه‌ حل‌هايي وجود دارد تا همانند يائسگي زنانه، عوارض آن را کاهش دهيد.

از جمله عوامل بروز يائسگي مردانه، افزايش سن و کاهش ميزان هورمون تستوسترون در بدن است که بر سلامت جسم و روان فرد اثر مي‌ گذارد و عوارض آن از 50 سالگي به بعد نمايان مي‌ شود.

بررسي ‌ها نشان داده است، 7 درصد مردان 10 تا 60 سال، 22 درصد مردان 60 تا 80 سال و 36 درصد مردان 80 تا 100 سال دچار کمبود تستوسترون هستند.

در مردان غدد هيپوتالاموس و هيپوفيز وظيفه کنترل ترشح تستوسترون را بر عهده دارند. ترشح نوعي هورمون به نام GnRH توسط هيپوتالاموس به هيپوفيز کمک مي‌ کند تا هورموني موسوم به LH را ترشح کند که بر سلول‌ هاي خاص بيضه (سلول‌هاي ليديگ) تاثير مي‌ گذارد.

نشانه ‌هاي کاهش تستوسترون در مردان چندان قابل تشخيص نيست، چون مکانيسم‌ هاي کمکي نظير توليد هورمون ‌هاي آندروژن توسط غدد فوق ‌کليوي بر آن تاثير مي ‌گذارد. وقتي ميزان ترشح تستوسترون کاهش مي ‌يابد، بدن مقداري از هورمون پيش ساز تستوسترون را تبديل به تستوسترون مي‌ کند، اما از نشانه‌ هاي کاهش تستوسترون در بدن مي ‌توان به سردرد، کاهش قدرت ديد، کوتاهي قد در نتيجه ي پوکي استخوان و کم خوني جزيي اشاره کرد.

هورمون ‌درماني جايگزين

هورمون درماني جايگزين از سال 1990 در آمريکا به وجود آمد و طرفداران زيادي پيدا کرد، به طوري که تجويز آن بين سال ‌هاي 1999 تا 2002 به 170 درصد رسيد.

پزشکان معمولا تستوسترون را از راه درون عضله ‌اي يا زيرپوستي تزريق مي ‌کنند. در مرداني که به اندازه کافي بدن شان تستوسترون توليد نمي ‌کند، دريافت اين هورمون مي ‌تواند مفيد باشد و بر حجم ماهيچه ‌اي، اخلاق و خواب آن ها تاثير بگذارد، اما به نظر نمي ‌رسد تزريق اين هورمون بر ميل جنسي و قدرت بدني چندان تاثيري داشته باشد. البته بايد به اين موضوع نيز توجه داشت که هورمون درماني جايگزين در مردان مي ‌تواند خطراتي نيز به دنبال داشته باشد و پزشک مربوطه بايد پروستات و ميزان هموگلوبين خون را در مردان تحت معالجه، زير نظر داشته باشد.

چگونه مي‌ توان از کاهش تستوسترون جلوگيري کرد؟

به جز افزايش سن، عوامل بسياري در کاهش تستوسترون دخيل هستند؛ به عنوان مثال، انجام ورزش هاي استقامتي، استرس و افسردگي مي‌ تواند سبب کاهش ترشح هورمون تستوسترون شود. برخي تحقيقات نيز روشن کرده است که جايگاه اجتماعي مردان بر ميزان ترشح تستوسترون در بدن شان تاثير مي‌ گذارد. تحريک جنسي نيز سبب افزايش ميزان تستوسترون در خون مي ‌شود. محققان بيان داشته اند که تاثير مواد غذايي بر ميزان ترشح هورمون تستوسترون در مردان گياهخوار و گوشتخوار يکسان است، اما ميزان ترشح نوعي هورمون به نام SHBG در گياهخواران بالاتر است که مي ‌تواند سبب کاهش تستوسترون در دسترس شود. جالب ‌تر آن که ميزان ترشح هورمون تستوسترون در افرادي که در ارتفاعات زندگي مي‌ کنند، بسيار پايين ‌تر از ميزان ترشح اين هورمون در ساکنان سواحل درياست.

عوامل کاهش دهنده ي ترشح تستوسترون

استرس

استرس اثري مخرب بر کارکرد غدد هيپوتالاموس و هيپوفيز که مراکز کنترل هورمون تستوسترون هستند، دارد. استرس همچنين سبب کاهش LH (هورمون محرک ترشح تستوسترون در سلول ‌هاي بيضه) و کاهش کلي ترشح اين هورمون در بدن مي‌ شود. تحقيقات پژوهشگران ژاپني روي موش ‌هاي آزمايشگاهي نشان داده است ميزان ترشح تستوسترون در يک استرس شديد کاهش چشم ‌گيري پيدا مي ‌کند.

کمبود خواب

کمبود خواب نيز بر ميزان تستوسترون ترشحي در بدن تاثير مي ‌گذارد. تحقيقات پژوهشگران دانشگاه شيکاگو بر 12 مرد سالم 64 تا 74 ساله نشان داده است که رابطه مستقيمي بين ميزان خواب شبانه و ميزان ترشح تستوسترون در روز وجود دارد.

ديابت و سندرم متابوليک

تحقيقات بسياري ثابت کرده است بدن افراد مبتلا به ديابت نوع 2 و سندرم متابوليک که هر دو به چاقي پايين تنه يا فشار خون بالا دچار هستند، ميزان تستوسترون کمتري نسبت به ديگران توليد مي ‌کند. بين 20 تا 64 درصد مردان مبتلا به ديابت، تستوسترون کمي دارند. اين موضوع به ويژه در مردان مسن بيشتر است.

افسردگي

پايين بودن تستوسترون خون مي ‌تواند به دليل افسردگي باشد. محققان در پژوهشي 44 مرد افسرده 40 تا 65 سال را مورد بررسي قرار دادند و بين ساعت 8 تا 11 صبح، خون افراد ناشتا را بررسي کردند. نتايج بررسي‌ ها نشان داد ميزان تستوسترون در افراد مبتلا به افسردگي کمتر از افراد سالم است. جالب است که مصرف تستوسترون در افراد جوان و سالخورده سبب از بين رفتن افسردگي مي‌ شود.

الکل

مصرف الکل بر غدد کنترل کننده و ترشح کننده تستوسترون نظير هيپوتالاموس، هيپوفيز داخلي و بيضه اثر مخرب دارد و مي‌ تواند سبب کاهش توانايي جنسي و ناباروري آن ها شود. الکل بر سلول ‌هاي ليديگ بيضه که ترشح ‌کننده تستوسترون هستند، تاثير مي گذارد و مي ‌تواند سبب کاهش ترشح تستوسترون و در نتيجه افت تمايل جنسي شود.

آفت‌کش‌ها

مواد شيميايي موجود در برخي آفت ‌کش‌ ها مي‌ توانند ترشح هورمون‌ ها را مختل کنند. محققان دانشگاه هاروارد نشان دادند مرداني که با برخي آفت‌کش‌ها کار مي‌ کنند، ميزان تستوسترون خون شان در مقايسه با ديگر مردان پايين تر است.

محققان با بررسي پرونده پزشکي 286 مردي که بين سال‌هاي 2000 تا 2003 به مرکز ناباروري ماساچوست مراجعه کرده بودند، متوجه شدند رابطه نزديکي بين وجود مواد شيميايي آفت‌کش‌ها در خون و پايين بودن ميزان هورمون تستوسترون وجود دارد.

منبع: فيگارو

ترجمه: سميه مقصودعلي