گوشواره های جد بزرگ

آفرینش زیبایی و حس زیبا بودن از گذشته تا به امروز دغدغه مشترک بشریت بوده است. انسان اولیه از همان ابتدا به دنبال زیباتر کردن خود و دنیای اطرافش بود؛ از این رو هنر زینت دادن خویشتن را با آنچه که در دسترسش داشت، یعنی الهام از طبیعت آغاز کرد و با صدف و چوب و سنگ و دندان حیوانات و...خود را آراست.

زیورآلات اولیه بسیار ساده و خالی از هر گونه پیچیدگی و تجمل بودند، ولی کم کم پر حجم تر و سرشار از شکوه و زیبایی و عظمت شدند و نقش مهمی در زندگی افراد ایفا کردند؛ به گونه ای که مُبَین ارزش ها، موقعیت و طبقه اجتماعی، فرهنگی و معنوی فرد محسوب می شدند.

سرزمین ایران نیز به سبب وجود معدن های فراوان سنگ های قیمتی در دوران گذشته، یکی از خزائن عمده جواهر و نفایس دنیا به شمار می رفت و با رواج و کاربرد بیشمار زیورآلات و جواهرات روبرو بود، به شکلی که بهره گیری از آن فقط منحصر به خاندان سلطنتی یا افراد خاص نبود، بلکه طبقات پایین جامعه نیز به تناسب حال خود از اشیای زینتی تمتع می جستند.

همچنین کاربرد زیورآلات و اشیای تجملی و زینتی نیز تنها مختص زنان نبود، مردان ایران زمین نیز همپای زنان برای زینت دادن خویش از اشیای زینتی گوناگون استفاده می کردند.

طبق آنچه از مردمان بومی ساکن ایران به دست آمده است، می توان دریافت که این اقوام به فن استخراج معادن و جدا کردن آنها از ناخالصی ها آگاه بودند و در هنر تراش دادن، سودن و سوراخ کردن انواع سنگ ها تبحر داشتند و زیورآلاتشان، منحصر به گردن بند و گوشواره و بازوبند طلا بود. این افراد بعدها ، پس از زد و خورد با آریایی ها، هنر و فرهنگ خود را به آنان واگذار کردند.

در دوران مادها زنان و مردان علاوه بر زینت آلاتی چون گردن بند و گوشواره و بازوبند؛ از النگو، انگشتر مهردار، دستکش طلایی، سنجاق های سر و ... استفاده می کردند که نشانه مقام والا و اقتدار فرد پوشنده محسوب می شد. تزئینات شخصی فقط به این جا ختم نمی شد، غلاف کمربند ها با جواهرات و سنگ های قیمتی همراه بود و لبه شلوارها و پایین دامن ها نیز زنگوله های زینتی می آویختند.

ایرانیان از دیرباز از هیچ زیوری روی گردان نبودند و زیورآلات را به عنوان مکملی برای پوشش تن و سر در نظر می گرفتند. در دوران هخامنشیان کاربرد گوشواره خصوصاً برای مردان بسیار مورد توجه بوده، به گونه ای که بزرگان و سلاطین گوشواره های سنگین و پر تزیین استفاده می کردند، تا هم شکوه و عظمت و مقام خود را نشان دهند و هم در روز مبادا از آن فایده برند و خدمتکاران از گوشواره های ساده بهره می بردند. قبای اعیان و متمولین هخامنشی نیز بیشتر زردوز و مروارید نشان بود که اغلب برای نشان دادن اشرافیت بیشتر، از زیورهایی چون دکمه آویز و مدالیون طلا برای تنپوش ها و قباهای خویش بهره می جستند. حتی به هنگام تشریفات اسب ها به تفصیل به جواهرات آراسته می شدند. همچنین در این دوران بازوبند و دست بند هایی با سر شیر کاربرد فراوان داشته است. در زمان هخامنشیان استفاده از کلاه گیس و گیس بند توسط زنان برای آرایش موها به کار می رفته است که صرفاً جنبه آرایشی داشته است.

پژوهشگران معتقدند پایه های هنر جواهر سازی اقوام ماد و پارس را باید در گنجینه های جیهون و زیویه جستجو کرد و هنر سکاها را در جواهرسازی این دو قوم تاثیر گذار دانست.

در دوران سلوکیان علاوه بر زیورآلات مذکور در دوران گذشته، سنجاق سینه و راندل_صفحه ای گرد و کوچک دایره ای شکل_که دو سر شنل را در قسمت شانه به هم وصل می کند بسیار مورد استفاده قرار گرفت.