رحمت در قرآن(واژه شناسی قران7)

ماده «رحم»ريشه بسياري از كلمات در قرآن كريم است و به دو معني در قرآن كريم به كار رفته است...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

واژه شناسي قرآن

(7)

ماده «رحم»ريشه بسياري از كلمات در قرآن كريم است و به دو معني در قرآن كريم به كار رفته است:

1- رحمت ، مهرباني و بخشندگي

در اولين آيه قرآن دو كلمه به اين معنا بكار رفته است: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (حمد : 1)علاوه بر آن در اين كلمه به شكل‌هاي گوناگون در قرآن كريم به كار رفته است كه در ذيل برخي از اين كلمات را مي آوريم:

قَالَ لا عَاصِمَ الْيَوْمَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِلا مَنْ رَحِمَ (هود:43)

گفت: امروز در برابر فرمان خدا هيچ نگاهدارنده‌اي نيست مگر كسي كه خدا بر او رحم كند.

وَقِهِمُ السَّيِّئَاتِ وَمَنْ تَقِ السَّيِّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (غافر:9)

و آنان را از بديها نگاه دار، و هر كه را در آن روز از بديها حفظ كني، البته رحمتش كرده‌اي؛ و اين همان كاميابي بزرگ است.

قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَنِيَ اللَّهُ وَمَنْ مَعِيَ أَوْ رَحِمَنَا فَمَنْ يُجِيرُ الْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ (ملك: 28)

بگو: «به من خبر دهيد، اگر خدا مرا و هر كه را با من است هلاك كند يا ما را مورد رحمت قرار دهد، چه كسي كافران را از عذابي پر درد پناه خواهد داد؟

مَنْ يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ (انعام : 16)

آن روز، كسي كه عذاب از او برگردانده شود، قطعا [خدا] بر او رحمت آورده، و اين است همان رستگاري آشكار.

قَالا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ (اعراف : 23)

گفتند: «پروردگار، ما بر خويشتن ستم كرديم، و اگر بر ما نبخشايي و به ما رحم نكني، مسلما از زيانكاران خواهيم بود.

قَالَ رَبِّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَسْأَلَكَ مَا لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَإِلا تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِي أَكُنْ مِنَ الْخَاسِرِينَ (هود : 47)

گفت:« پروردگارا، من به تو پناه مي برم كه از تو چيزي بخواهم كه بدان علم ندارم، و اگر مرا نيامرزي و به من رحم نكني از زيانكاران باشم.»

رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِكُمْ إِنْ يَشَأْ يَرْحَمْكُمْ أَوْ إِنْ يَشَأْ يُعَذِّبْكُمْ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ وَكِيلا (إسراء : 54)

پروردگار شما به حال شما داناتر است؛ اگر بخواهد بر شما رحمت مي‌آورد، يا اگربخواهد شما را عذاب مي‌كند، و تو را بر ايشان نگهبان نفرستاده‌ايم.

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (توبه : 71)

و مردان و زنان با ايمان، دوستان يكديگرند، كه به كارهاي پسنديده وا مي‌دارند، و از كارهاي ناپسند باز مي‌دارند، و نماز را بر پا مي‌كنند و زكات مي‌دهند، و از خدا و  پيامبرش فرمان مي‌برند. آنانند كه خدا به زودي مشمول رحمتشان قرار خواهد داد، كه خدا توانا و حكيم است.

وَقُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ (المومنون : 118)

بگو: «پروردگارا ببخشاي و رحمت كن [كه] تو بهترين بخشايندگاني.

رَبَّنَا لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ (آل عمران : 8)

پروردگارا پس از آنكه ما را هدايت كردي، دلهايمان را دستخوش انحراف مگردان، و از جانب خود، رحمتي بر ما ارزاني دار كه تو بخشايشگري.

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الأمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ (آل عمران : 159)

پس به بركت رحمت الهي، با آنان نرمخو [پر مهر] شدي، و اگر تند خو و سختدل بودي قطعا از پيرامون تو پراكنده مي شدند. پس، از آنان در گذر و بر ايشان آمرزش بخواه، و در كارها با آنان مشورت كن، و چون تصميم گرفتي بر خدا توكل كن، زيرا خداوند توكل كنندگان را دوست مي‌دارد.

وَنَجِّنَا بِرَحْمَتِكَ مِنَ الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ (يونس : 86)

و ما را به رحمت خويش از گروه كافران نجات ده

قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلأخِي وَأَدْخِلْنَا فِي رَحْمَتِكَ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ (اعراف: 151)

موسي گفت: «پروردگارا، من و برادرم را بيامرز و ما را در پناه رحمت خود در آور، و تو مهربانترين مهرباناني.

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ...(فتح : 29)

محمد (صلي الله عليه و آله و سلم) پيامبر خداست؛ و كساني كه با اويند، بر كافران، سختگير [و] با همديگر مهربانند

ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ (بلد : 17)

علاوه بر اين از زمره كساني باشد كه گرويده و يكديگر را به شكيبايي و مهرباني سفارش كرده‌اند؛ اينانند خجستگان.

فَأَرَدْنَا أَنْ يُبْدِلَهُمَا رَبُّهُمَا خَيْرًا مِنْهُ زَكَاةً وَأَقْرَبَ رُحْمًا (كهف : 81)

پس خواستيم كه پروردگارشان آن دو را به پاكتر و مهربانتر از ايشان عوض دهد

2- زهدان و رَحِم، خويشاوندان و نزديكان

هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الأرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ (آل عمران : 6)

اوست كسي كه شما را آن گونه كه مي‌خواهد در رحمها صورتگري مي‌كند.

وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوءٍ وَلا يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ (بقره : 228)

و زنان طلاق داده شده، بايد مدت سه پاكي انتظار كشند، و اگر به خدا و روز باز پسين ايمان دارند، براي آنان روا نيست كه آنچه را خداوند در رَحِم آنان آفريده، پوشيده دارند.

 قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (انعام : 143)

بگو : «آيا خدا نرهاي آنها را حرام كرده يا ماده ها را ؟ يا آنچه را كه رَحِم آن دو ماده در بر گرفته؟» اگر راست مي‌گوييد،‌از روي علم، به من خبر دهيد.

وَأُولُو الأرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ (احزاب : 6)

و خويشاوندان [طبق] كتاب خدا، بعضي نسبت به بعضي اولويت دارند ...

فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الأرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ (محمد : 22)

پس [اي منافقان،] آيا اميد بستيد كه چون ]از خدا] برگشتيد [يا سرپرست مردم شديد] در [روي] زمين فساد كنيد و خويشاوندي‌هاي خود را از هم بگسليد؟


نوشته ي: رستمي

تنظيم براي تبيان: شکوري_گروه دين و انديشه

 

مطالب مرتبط مجموعه :
آخرین مطالب سایت