خواننده يا همراه نوازنده؟
خواننده يا همراه نوازنده؟
نمي‌توانند به‌طور دقيق بگويند كه چه شغلي دارند؛ خواننده‌اند يا همراه نوازنده.
كارشان بيشتر به نوازنده كمك مي‌كند يا خواننده يا هيچ كدام. آيا نوازندگان و خوانندگان هستند كه گروه كُر را همراهي مي‌كنند؟ مي‌توانند مستقل از نوازندگان و خوانندگان فعاليت كنند يا بايد در كنار آنها و در حاشيه نام ديگران در حوزه موسيقي حضور داشته باشند؟ مهم‌تر از همه اينكه چگونه بايد از سوي گروه‌هاي موسيقي بزرگ دعوت به كار شوند؟
هر كدام از اعضاي گروه‌هاي كُر روزي يك به يك در حضور رهبري، امتحان ورودي دادند و كنار هم جمع شدند تا بتوانند در كنار گروهي از نوازندگان، خواننده را همراهي كنند. اما طي سال‌هاي گذشته، اغلب آنها توانسته‌اند هويتي مستقل براي كار خود در نظر بگيرند و به شكل گروه‌هاي جداگانه، برنامه‌هايي را اجرا كنند. حالا ديگر مدت‌هاست كه كار گروه‌هاي آواز جمعي، در حاشيه مهارت خواننده و توانايي نوازنده قرار نمي‌گيرد. اما باز هم مشكلاتي هست كه فعاليتشان را كند مي‌كند.
بعد از سال‌ها تلاش كه شايد به قرن هم برسد، نوازندگان و خوانندگان جدي و با تلاش توانستند لقب مطرب يا عمله‌طرب كه از سوي ناصرالدين شاه و اعقاب او به آنها اطلاق مي‌شد را حذف كنند و به‌تدريج با آشنايي موسيقي جدي و ايجاد تغيير در نگرش مسئولان دولتي دوره‌هاي مختلف، لقب نوازنده را كسب كنند. گرچه هنوز هم گاه ناديده گرفته مي‌شوند اما حداقل مي‌دانند كه اين به خاطر جدي بودن در كارشان است!
حال بعد از آنكه غربي‌ها سال‌هاست موسيقي آوازي(كُر) را گونه‌اي مستقل در موسيقي مي‌دانند و آن را از كليساها خارج كرده و به زندگي روزمره خود آورده‌اند، گروهي علاقه‌مند به موسيقي آوازي در ايران نيز گروه‌هاي مستقل تشكيل داده و سعي دارند اين نوع موسيقي دلنشين و تاثيرگذار را دست كم به كساني معرفي كنند كه موسيقي برايشان تنها شنيدن چند ساز و فراموش‌كردن آن نيست؛ كساني كه اهميت موسيقي آوازي گروهي و پلي‌فونيك را دريافته‌اند و دوست دارند شنيدن آن را امتحان كنند. اين در حالي است كه گروه‌هاي كُر پس از اثبات وجودشان باز هم با مشكلاتي دست و پنجه نرم مي‌كنند. مشكلاتي مثل سالن مناسب براي اجرا، كمبود امكانات براي انتشار آثار آوازي و نبود سالن تمرين براي گروه‌هاي كُر شهرستاني، تعداد كم مخاطبان و... .
فرهاد هراتي، رهبر گروه كُر ناميرا يكي از مهم‌ترين وظايف رهبر گروه كُر را حفظ انگيزه اعضاي گروه دانسته و مي‌گويد: هر رهبر تا حدي مي‌تواند در بچه‌ها عشق و انگيزه براي ادامه كار ايجاد كند چون گروه‌هاي كُر براي رسيدن به درآمدزايي راه طولاني در پيش دارند و در اين بين ممكن است بسياري از اعضاي گروه از ادامه كار صرف‌نظر كنند؛ بنابراين رهبر يا سرپرست گروه كُر بايد زمان زيادي را براي دلگرمي اعضا صرف كند. هراتي كه چندي پيش همراه گروهش «قيامت عشق» را در تالار وحدت اجرا كرد، مي‌افزايد: متأسفانه مردم با گروه‌هاي كُر آشنا نيستند و تنها قشر خاصي كه به موسيقي علاقه دارند، هرازگاهي در اجراهاي كُر هم شركت مي‌كنند. البته نمي‌توان از مردم بيش از اين توقع داشت چون تا زماني كه تعداد اجراها كم باشد و مسئولان نيز تصور درستي از گروه كُر نداشته باشند، نمي‌توان در نگرش مردم نسبت به گروه‌هاي كُر تغييري ايجاد كرد.
هراتي معتقد است: تبليغات و تهيه پوستر نيز از ديگر مشكلات گروه‌هاي كُر است كه باعث مي‌شود آنها مجبور باشند بخشي از زمان و انرژي خود را براي دعوت از مهمانان و علاقه‌مندان موسيقي صرف كنند. حتي در چنين شرايطي باز هم امكان حضور بخش‌هاي خاصي از جامعه در اجراها فراهم مي‌شود. به همين دليل است كه من سعي مي‌كنم كارهايم را به شكل آلبوم به دست مخاطب برسانم و او را با ويژگي‌هاي گروه‌هاي كُر آشنا كنم. از سوي ديگر از سال 75 و با تاسيس گروه سعي كرده‌ام آثار جديدي ارائه دهم نه اينكه آثار اجرا شده قبلي مثل قطعات محلي و سمفوني‌هاي بزرگ آهنگسازان غربي را تكرار كنم. انتخاب چنين روشي كار را به‌مراتب دشوار‌تر مي‌كند اما من اين سختي را به جان خريده‌ام.
وي مي‌افزايد: نبود مكان مناسب براي تمرين نيز به مشكلات گروه‌ها دامن مي‌زند. بنابراين حداقل انتظار گروه‌هاي كُر اين است كه از سوي مسئولان مورد حمايت معنوي قرار گيرند. به اين معني كه در برنامه‌هاي گروه‌ها شركت كنند و توانايي‌هاي آنها را ببينند نه اينكه صرفا براي داوري‌هاي جشنواره‌اي اجراي گروه‌ها را از نزديك ارزيابي كنند. در چنين شرايطي چگونه مي‌توان از گروه‌هاي كُر شهرستان‌ها انتظار داشت كه اثري جديد و خوب ارائه دهند. آنها وضعيت بدتري دارند چون همه تلاش‌هايشان فردي است و گاه به‌دليل عدم‌امكانات مناسب براي اجرا اين تلاش‌هاي فردي هم ديده نمي‌شوند.
جدي گرفته نمي‌شويم
گروه كُر آريا در سال1380 توسط هنگامه عظيمي در مشهد تشكيل شده و تاكنون علاوه بر كنسرت‌هاي مختلف در جشنواره‌هاي موسيقي فجر نيز حضور داشته است. عظيمي مهم‌ترين مشكل گروه‌هاي كُر را جدي نگرفتن آنها از سوي مسئولان دانسته و مي‌گويد: يك گروه كُر بايد 4گروه سوپرانو، آلتو، تنور و باس را داشته باشد و طبيعي است كه براي داشتن چنين گروهي به آموزش‌هاي خاص نياز است كه معمولا اين آموزش‌ها در شهرستان‌ها به سختي ارائه مي‌شوند. وي درباره فعاليت گروه‌هاي كُر در شهرستان‌ها مي‌افزايد: براي تشكيل گروه‌هاي كُر، آقايان و خانم‌ها بايد در كنار هم قرار گرفته و به‌طور مداوم تمرين كنند. اما گروه ما در مشهد فعاليت دارد و در اين شهر همكاري خانم‌ها و آقايان با يكديگر مشكلاتي دارد. از طرفي امكان اجراي عمومي براي گروه‌ها وجود ندارد. چون در مشهد گروه‌هاي موسيقي نمي‌توانند كنسرت‌هاي جدي داشته باشند.
عظيمي كمبود سرمايه را يكي ديگر از مشكلات گروه‌هاي كُر مي‌داند و معتقد است: ما حدود 20 نفر هستيم و براي حرفه‌اي‌شدن بايد فرصت اجرا داشته باشيم. اما براي هر بار اجرا ناچاريم به شهرهاي ديگر به غير از مشهد برويم. همچنين متأسفانه كسي به حمايت از گروه‌هاي كُر تمايل ندارد. به همين دليل سال گذشته حتي با هزينه خودمان به تهران آمديم تا در جشنواره موسيقي حضور داشته باشيم.
البته چون در جشنواره جايزه گرفتيم، توانستيم بخشي از هزينه‌هاي سفر بچه‌ها را به آنها برگردانيم. اما در مجموع به‌دليل نداشتن اسپانسر و عدم‌حمايت مراكز فرهنگي و هنري شهر مشهد، كار كردن بسيار سخت است. وي در ادامه به علاقه جوانان نسبت به آواز جمعي اشاره كرده و مي‌گويد: اعضاي گروه كُر آريا همگي نوازندگان پيانو هستند كه مباني آواز جمعي را نيز آموخته‌اند. به همين دليل گاه كنسرت‌هايي غيرمنفعتي در آموزشگاه برگزار كرده‌ايم كه فقط اقوام درجه يك اعضا در آنها حضور داشته‌اند. يا گاه كسي خانه‌‌اش را در اختيار ما قرار داده تا برنامه‌هايي بدون تبليغ و به‌طور مجاني برگزار كنيم اما به دلايلي هيچ گاه اجازه نداريم در شهر مشهد به شكل رسمي، كنسرت داشته باشيم.
عدم هماهنگي بين گروهي
اميرعباس حسيني سرپرست گروه كُر پاسارگاد نيز درباره وضعيت گروه‌هاي كُر مي‌گويد: يكي از مشكلات گروه‌هاي كُر شهرستان‌ها دوري از تهران و كمبود امكانات جانبي است. البته ما تا به حال كنسرت‌هايي داشته‌ايم و در شيراز مشكل كمبود مكان براي اجراي كارهايمان نداريم اما به هر حال براي بعضي كارها به مركز نيازمنديم.
حسيني كه سال گذشته در جشنواره بين‌المللي موسيقي فجر همراه با گروه در تهران حضور داشت، مي‌افزايد: يكي از مشكلات گروه ما عدم‌هماهنگي بين اعضاي گروه است. البته كار اصلي هيچ كدام از بچه‌ها تنها عضويت در گروه كُر نيست و براي گذران زندگي همگي ناچارند شغل ديگري نيز داشته باشند. به همين دليل نوعي بي‌نظمي بين اعضاي گروه وجود دارد كه فرصت تمرين بيشتر و در نتيجه اجراي بهتر از كل گروه گرفته شده است. اگرچه من فكُر مي‌كنم با توجه به توانايي‌ها و وضعيت موجود ما شرايط خوبي داريم و اعتراض ندارم. فقط فكر مي‌كنم كه با همراهي بهتر اعضا ممكن است بتوانيم بخشي از اشكالات كارهايمان را برطرف كنيم.
منبع : همشهري
تنظيم براي تبيان : مسعود رضا عجمي