عوارض آمپول زيبايي

اين روز‌ها براي جوان تر شدن خيلي كار‌ها مي‌شود كرد! يكي از روش‌هايي كه براي درمان چين و چروك صورت به كار مي‌رود، تزريق "بوتاكس" است.

با اينكه در چند سال اخير استفاده از بوتاكس رايج شده، اما از آغاز سال جديد ميلادي، سازمان غذا و داروي آمريكا در مورد اين روش، هشدار‌هايي مطرح كرده كه قابل تامل است.

بد نيست بدانيد اين سازمان بر خلاف همتايان اروپايي خود، تا اين زمان به بيماران و پزشكان درباره خطرات بوتاكس هشدار رسمي اعلام نكرده بود.

سازمان غذا و داروي آمريكا مصرف سم "بوتولينوم" يا همان "بوتاكس" را در مقادير محدود براي درمان انقباضات غير قابل كنترل عضله شانه و گردن، پلك زدن اسپاسموديك چشمان، تعريق بيش از حد زير بغل و صاف كردن گهگاه چين‌هاي بين دو ابرو ( تنها كاربرد زيبايي) مجاز دانسته، اما هشدار‌هايي هم در كنار آن مطرح كرده است.

از آنجا که اين ماده به هر حال يک نوع "سم" است، چنانچه درست تهيه، خالص و نگهداري نشده باشد و همچنين درست تزريق نشود، موجب عوارضي مي‌گردد که گاهي جبران‌پذير نيست.

به همين دليل بوتاکس‌هاي غيراستاندارد، به‌خصوص وقتي توسط افراد غيرمتخصص، بدون توجه به نکات ايمني تزريق شوند، بيشتر خطرآفرين است. حتما اين را هم شنيده‌ايد که دوز استفاده از اين سم دارويي خيلي اهميت دارد؛ به‌طوري كه مسموميت شديد با اين سم، به‌علت فلج کردن عضلات تنفسي، مي‌تواند منجر به مرگ شود.

همه اين ها باعث شده تزريق غير کارشناسانه بوتاکس احتمال خطرات گوناگوني مثل غير قرينه شدن صورت و ابرو، افتادگي پلک و يا فلج صورت را به‌دنبال داشته باشد. انجمن جراحان پلاستيک و زيبايي كشورمان هم چندي پيش نسبت به خطرات تزريق بوتاکس كه در آرايشگاه‌ها و سالن‌هاي زيبايي انجام مي‌شود، هشدار داده بود.

مسلم اين است كه تنها متخصصان پوست ماهر مي‌توانند از چنين عوارضي پيشگيري كنند، اما هشدار اخير حتي در مورد كاربرد صحيح اين دارو توسط متخصصان هم اعلام خطر جدي کرده است.

بوتاکس، سم تصفيه و رقيق شده‌اي‌است که از باکتري به نام "کلستريديوم بوتولينوم" به دست مي آيد. اين باکتري، عامل ايجاد نوعي مسموميت غذايي کشنده به نام "بوتوليسم" است.

اين سم با جلوگيري از انتقال "استيل کولين" از عصب به عضله و فلج کردن عضلات، باعث صاف شدن چين و چروک‌ها و کاهش خطوط بين ابروها و دور چشم مي‌شود.

استيل کولين نوعي انتقال دهنده پيام‌هاي عصبي از مغز به عضله است که دستور انقباض(جمع شدن) را به عضله مي‌رساند.

بوتاکس، اولين بار در سال 1980 براي درمان اختلالات عضلاني مانند لوچي و تنبلي چشم، تيک‌هاي چشم و پلک زدن غير قابل کنترل به‌کار رفت. وقتي به‌طور تصادفي اثر آن در کاهش چين‌هاي دور چشم مشاهده شد، جراحان پوست و زيبايي در سال 1987 براي زيبايي از آن استفاده کردند.

مرگ كودكان

بوتاكس، داروي ضد‌چروك مشهور، در بعضي از مصرف‌كنندگان با علائم مسموميت خطرناك بوتوليسم همراه بوده و حتي در بعضي كودكان آمريكايي موجب مرگ شده است.

با شنيدن اين خبر لابد از خودتان مي‌پرسيد كودكان را چه به تزريق بوتاكس؟ كودكان را چه به رفع چروك؟! لازم است بدانيد بوتاكس كه اين روز‌ها به‌دليل كاربرد آن در زيبايي و كاهش چروك صورت، شناخته شده است در گروهي از بيماري‌هاي مربوط به اسپاسم و گرفتگي عضله مانند ديستوني گردن و اسپاسم‌هاي گردني شديد هم به كار مي‌رود.

البته سازمان غذا و داروي آمريكا در بررسي خود متوجه شد اكثر كودكاني كه پس از تزريق فوت كرده بودند، مبتلايان به فلج مغزي بودند و اين دارو براي درمان اسپاسم عضلاني پاي آنها استفاده شده بود.

جالب است بدانيد اگر چه در برخي كشور‌ها مصرف بوتاكس براي چنين بيماراني مورد تاييد است، اما سازمان غذا و داروي آمريكا هنوز به‌طور رسمي چنين كاربردي را براي بوتاكس مورد تاييد قرار نداده است.

علاوه بر اين، گزارش هايي از بروز بيماري پس از تزريق بوتاكس وجود دارد كه مربوط به افراد در سنين مختلف است. طبق گزارش هاي FDA دست ‌كم يك مورد تزريق منجر به بستري شدن خانمي گرديد كه براي رفع چروك پيشاني‌اش بوتاكس استفاده كرده بود. البته FDA آمار دقيقي از اين گزارش‌ها نداده است.

اعتراض به سازندگان

در ماه‌هاي گذشته، پس از انتشار گزارش مرگ بعد از تزريق سم بوتولينوم و انتشار آن در بدن، 16 نفر از مصرف‌كنندگان اين ماده، "انجمن سلامت مصرف كنندگان" خواستار هشدارهاي جدي متخصصان در اين باره شدند.

كساني كه در اين جريان مورد اعتراض قرار گرفتند، سازندگان دو آمپول ميو بلوك و بوتوكس آلرژان بودند. اين اعتراض دليل خوبي داشت.

در 180 گزارش رسيده به سازمان غذا و داروي آمريكا عوارضي چون ضعف عضلاني، اختلال در بلع غذا، اختلال تنفسي ناشي از آسپيراسيون و مشكلات ناشي از ورود جسم خارجي از راه تنفس به ريه‌ها براي اين دارو‌ مشاهده شده بود.

اگر چه اين گزارش ها عارضه مشخصي را براي اين محصولات اثبات نمي‌كرد، اما از آنجا كه متخصصان معتقد بودند اين گزارش ها كمتر از چيزي است كه در واقعيت رخ مي‌دهد، تصميم گرفتند الگوي عوارض احتمالي را پيدا كنند.

بد نيست بدانيد 16 مورد از گزارش‌هاي رسيده به سازمان غذا و دارو مرگبار بوده و 4 مورد از آنها كودكان زير 18 سال بودند. در ضمن 87 بيمار در بيمارستان بستري شدند.

دكتر سيدني ولف مدير تحقيقات اين گروه معتقد است، اين مشكلات وقتي ايجاد مي‌شود كه سم بوتولينوم از محل تزريق به قسمت هاي ديگر بدن مانند مري منتشر شده و در عضلات مربوط به بلع يا تنفس، فلج نسبي ايجاد كند.

او مي‌گويد: اگر چه اين هشدار در برگه دارو ذكر شده، اما به راحتي مورد غفلت واقع مي‌شود.

بنابراين اين انجمن از سازمان غذا و داروي آمريكا تقاضا كرد كه با سفارش يك جعبه سياه (قوي‌ترين نوع هشدار) روي برچسب دارو و فرستادن نامه‌اي به پزشكان استفاده‌كننده از دارو، موضوع را برجسته‌تر كند تا به راحتي مورد غفلت واقع نشود.

علاوه بر اين، پيشنهاد داده شد كه يك راهنماي مصرف‌كننده با توضيح خطرات تزريق تهيه شود.

با اين تمهيدات، مصرف‌كنندگان دارو با مشاهده علائم هر عارضه -پيش از اين كه دير شود- براي انجام اقدامات ضروري به پزشك مراجعه خواهند كرد و بنابراين از مرگ و عوارض خطرآفرين اين تزريق پيشگيري خواهد شد.

بالاخره بعد از گذشت دو هفته از اعلام هشدار توسط انجمن سلامت مصرف كنندگان، سازمان غذا و داروي آمريكا هم موضع خود را اعلام و هشدار‌هاي اين انجمن درباره مصرف بوتاكس را تاييد كرد.

برچسب‌ها چه مي‌گويند؟

متخصصان تاكيد مي‌كنند مردم بايد نسبت به خطرات احتمالي مسموميت با سم بوتولينوم، آگاهي كافي داشته باشند. علائم اوليه عبارتند از: خشكي دهان ، اختلال در تنفس و بلع غذا، افتادگي پلك، اشكال در تكلم، ناتواني در بالا نگه داشتن سر و ضعف ساير عضلات.

بنابراين لازم است مراقب اين علائم باشند و در صورت مشاهده آنها به پزشك مراجعه کنند. البته اين اولين هشدار‌ها نيستند.

حتي در برچسب دارويي نيز احتمال انتشار اين سم در بدن و مرگ ناشي از آن ذكر شده بود، اما اين عوارض را مربوط به وجود بيماري‌هاي خاص عصبي-عضلاني در فرد(مانند مياستني گراو Myasthenia Gravis) مي دانستند، و اين مسئله‌اي است كه سازمان غذا و داروي آمريكا به تازگي آن را اصلاح كرد و گفت: "آسيب ديدن از سم بوتولينوم حتي در افرادي كه عامل زمينه‌اي ندارند هم ممكن است اتفاق بيفتد."

به همين سبب اين سازمان از سازندگان دارو خواست تا اين هشدار‌ها را به شكل جدي تري روي برچسب دارو قرار دهند.

چه كسي ضرر مي‌كند؟

با اين حال توليد‌كنندگان اين دارو معتقدند تمام عوارض احتمالي در برچسب دارو قيد شده و اين كار با هماهنگي سازمان غذا و داروي آمريكا صورت گرفته است.

كارولين وان هوف، سخنگوي يكي از شركت‌هاي توليد اين دارو به نام آلرژان، علت مرگ كودكان را تزريق مقدار غير مجاز دارو يا به‌اصطلاح پزشكي (over dose) اعلام كرد.

جالب است بدانيد آنها پيش از اين اعلام كرده بودند كه در سال 2007 سقف فروش آلرژان به 1/1 بيليون دلار رسيده است. تعجب مي‌كنيد اگر بگوييم محققان روانپزشک متوجه شده‌اند 40 درصد از بيماراني که با اين روش، زيبايي خود را به‌دست آورده‌اند، به نوعي ميل شديد و اجبار به انجام مجدد آن (نوعي اعتياد) دچار مي‌شوند؟

البته اين مسئله با توجه به ظاهر شدن مجدد و طبيعي چروک‌ها پس از چند ماه خيلي هم عجيب نيست. شايد اگر به همين ترتيب پيش برود، حتي هشدار‌هاي روي برچسب هم نتواند جلوي فروش اين داروي زيبا‌كننده را بگيرد؛همان طور كه در بوق كردن عوارض ساير داروهاي اعتياد‌آور هنوز نتوانسته جلوي معتاد شدن خيلي‌ها را بگيرد.

دكتر مهشيد چايچي