حرف‌هاي ضد آلرژي
حرف‌هاي ضد آلرژي
فصل بهار با زيبايي‌هاي دل‌انگيزش همراه با گل‌هاي تازه و درختان زيبا براي بسياري از مردم با دردسرهايي همراه است. شايد گل‌هاي بهاري و سبزي گياهان در اين فصل بسيار چشم‌گير و زيبا باشد، اما بسياري از مردم نسبت به گرده‌افشاني گل‌ها حساسيت دارند و نسبت به آن واکنش نشان مي دهند. اين واکنش در دنياي پزشکي به نام "آلرژي" يا "حساسيت" شناخته شده است.
آقاي دکتر مصطفي معين، رئيس انجمن آسم و آلرژي ما را با اين مشکل بيشتر آشنا مي کنند.
آقاي دکتر، تعريف شما از آلرژي چيست؟
آلرژي‌ها جزو شايع‌ترين بيماري‌ها در جوامع گوناگون هستند و در حدود 20 درصد از افراد به نوعي از آن مبتلا مي شوند. آلرژي، نوعي حساسيت بيش از اندازه سيستم ايمني بدن است که از تماس مکرر با مواد "حساسيت‌زا" يا "آلرژن" به وجود مي آيد.
اين مواد شامل چه چيزهايي هستند؟
آلرژن‌ها يا مواد حساسيت‌زا به طور معمول شامل گرده‌هاي گل و گياه، گرد و غبار منزل، حشراتي مثل سوسک‌ها، پر و پشم پرندگان و چهارپايان، داروها به ويژه آنتي‌بيوتيک‌ها، برخي مواد پروتئيني گياهي مانند بادام و آجيل، ميوه‌هاي ترش مانند توت‌فرنگي، مواد پروتئيني حيواني مانند شير گاو و لبنيات، ماهي و ميگو، تخم‌مرغ و مواد پروتئيني موجود در سم زنبور است. مواد شيميايي مانند حشره‌کش‌ها، دود ماشين يا آتش و بوهاي تند مانند عطر نيز تحريک‌کننده هستند.
چه افرادي در معرض خطر هستند؟
افرادي که به طور ارثي زمينه و استعداد ابتلاي به آلرژي را دارند، چنانچه با بعضي از آلرژن‌هاي ياد شده به طور مکرر تماس پيدا کنند، نسبت به آنها حساس مي شوند و سيستم ايمني بدن آنها با ترشح موادي به نام "پادتن" يا "آنتي‌بادي" واکنش شديد نشان خواهد داد.
علايم آلرژي چيست؟
علايم آلرژي عبارتند از تنگي نفس ، قرمزي پوست و خارش، کهير، اگزما، سوزش چشم و اشک‌ريزش يا ورم ملتحمه، آبريزش بيني و عطسه و يا گرفتگي بيني. البته آلرژي‌ها مي توانند بسته به نوع ماده حساسيت‌زا، راه ورود به بدن و زمينه ارثي فرد، به صورت حاد يا مزمن، فوري يا با تأخير، اندام‌هاي گوناگون بدن را درگير کنند.
با توجه به اينکه در فصل بهار قرار داريم، بيشتر در معرض کدام يک از مواد آلرژي‌زا هستيم؟
دانه‌هاي گرده گياهان و قارچ‌ها از عوامل حساسيت‌زايي هستند که سبب آلرژي‌هاي متعدد در بهار مي شوند. البته با توجه به منطقه‌اي که شما در آن زندگي مي کنيد، فصل گرده‌افشاني مي تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، هر چه به طرف قطب شمال برويم، فصل گرده‌افشاني ديرتر آغاز مي شود و در بعضي مناطق گرده‌افشاني درختان زودتر از ساير گياهان و از حدود دي ماه تا ارديبهشت ماه، بسته به اينکه در چه منطقه‌اي واقع شده‌اند، شروع مي شود. علف‌ها پس از درختان و از ماه‌هاي ارديبهشت و خرداد گرده افشاني خود را شروع مي کنند و تا اواسط مرداد ماه ادامه مي دهند. علف‌هاي هرزه نيز اغلب در اواخر تابستان و اوايل پاييز گرده‌افشاني مي کنند.
آيا همه درختان و گياهان موجب ايجاد آلرژي مي‌شوند يا گروه خاصي اين مشکل را ايجاد مي کنند؟
دانه‌هاي گرده درختاني مانند بلوط ، سرو، اقاقيا، نارون، غان، زبان‌گنجشک، گردو، گردوي آمريکايي، تبريزي، چنار و افرا، اغلب عامل "زکام بهاره" يا "تب يونجه"(نوعي آلرژي) در اوايل بهار هستند. زکام بهاره در اواخر فصل بهار و اوايل تابستان نيز اغلب به علت دانه افشاني علوفه است. غير از پيرگياه يا راگويد که عامل اصلي تب يونجه يا همان آلرژي بيني همراه با عطسه و آبريزش بيني در اواخر فصل تابستان و فصل پاييز است، علوفه دام، جو و مريم‌گلي نيز در ايجاد آلرژي نسبت به دانه‌هاي گرده و آلرژي بيني دخيل هستند. گل‌هاي تزييني مانند شمعداني و گل‌سرخ نيز حساسيت‌زا هستند. ولي بعضي از گياهان زينتي مانند گل‌رز، به طور معمول آلرژي ايجاد نمي کنند.
علت خاصي دارد؟
بله، چون دانه‌هاي گرده بزرگ و چسبنده را حشراتي مانند زنبور عسل از گياهي به گياه ديگر منتقل مي کنند، اما دانه‌هاي گرده بسياري از درختان و علوفه و تعدادي از علف‌هاي هرز به طور عمده با جريان باد منتقل مي شوند که اين دانه‌هاي گرده کوچک، سبک و خشک هستند و به راحتي به وسيله باد پخش مي شوند.
پس وضعيت هوا بر انتشار دانه‌هاي گرده و قارچ‌ها تأثير دارد؟
بله، وضعيت هوا بر ميزان بروز علايم زکام بهاره تأثير مستقيم دارد. روزهايي که هوا باراني يا ابري است، چون انتشار دانه‌هاي گرده و قارچ به حداقل مي رسد، علايم بيماري نيز کاهش مي يابد. برعکس، زماني که هوا گرم، خشک و همراه با وزش باد است، دانه‌هاي گرده و قارچ به سرعت در اطراف منتشر مي شوند و علايم آلرژي بيماران تشديد مي شود.
آيا تغيير محل سکونت براي بهبود آلرژي‌ها مفيد است؟
تغيير محل زندگي ممکن است زکام بهاره را بهبود بخشد، مشروط به اينکه دانه‌هاي گرده و قارچ‌هاي محل جديد اقامت با محل قبلي تفاوت داشته باشد. البته بعضي از قارچ‌ها و دانه‌هاي گرده به ويژه علوفه، در مناطق گوناگون وجود دارند و ايجاد آلرژي مي کنند. غير از اين، بسياري از بيماران ممکن است پس از يکي دو سال اقامت در منطقه جديد، باز نسبت به مواد حساسيت‌زايي که از راه هوا منتشر مي شود، آلرژي پيدا کنند.
تشخيص آلرژي به چه صورت انجام مي شود؟
پزشک وجود آلرژي را با توجه به علايم باليني و همچنين معاينه تشخيص مي دهد و در صورت لزوم ترشحات بيني يا خون بيمار را براي آزمايش خواهد فرستاد. اما براي تشخيص دقيق نوع ماده يا موادي که سبب آلرژي شده‌اند، پزشک با توجه به تاريخچه و علايم بيماري، مقادير ناچيزي از موادي را که حدس مي زند ايجاد آلرژي کرده‌اند، با سوزن مخصوص به داخل پوست وارد مي کند. حال چنانچه بدن بيمار نسبت به آن ماده يا مواد حساسيت داشت، پس از چند دقيقه، در محل تزريق، قرمزي و التهاب پوستي ظاهر مي شود.
آيا آلرژي درمان هم دارد؟
مؤثرترين راه درمان آلرژي‌ها، شناختن عامل يا ماده حساسيت‌زا و پرهيز از آن است. پزشک معالج شما در اين زمينه کمک‌تان خواهد کرد. استفاده از داروهاي ضد حساسيت يا آنتي‌هيستامين و داروهاي ضد احتقان نيز به وسيله پزشک تجويز مي شود. در موارد خاص پزشک متخصص آلرژي، با برنامه حساسيت‌زدايي يا درمان ايمني، يعني تزريق تدريجي زير پوستي مقدار بسيار اندکي از ماده حساسيت‌زا، سعي مي کند علايم آلرژي را برطرف کند يا کاهش دهد. اين نوع معالجه با توجه به عوارضي که مي تواند داشته باشد، فقط بايد به وسيله پزشک متخصص آلرژي انجام مي شود.
چه توصيه‌هايي براي بيماراني که از آلرژي رنج مي‌برند، داريد؟
شب‌ها پنجره‌ها را ببندند و از دستگاه تهويه‌اي که هوا را تصفيه، خنک و خشک مي کند، استفاده کنند. فعاليت بدني را در ساعات اول صبح (ساعت 8 تا 10صبح) و ساعات عصر به حداقل برسانند، چون غلظت دانه‌هاي گرده گياهان در اين زمان به اوج خود مي رسد. وقتي با خودرو در حال حرکت هستند، شيشه‌ها را بالا بکشند. وقتي درصد رطوبت هوا بالاست و همچنين در هنگام وزش باد، در خانه بمانند و در بيرون از خانه از ماسک استفاده کنند.
در زمان اوج فصل گرده‌افشاني به مناطقي مانند ساحل دريا که هواي آن دانه‌هاي گرده کمتري دارد، سفر کنند.
از درو کردن علوفه، چيدن چمن و وجين کردن علف‌هاي هرز خودداري کنند و به علف‌هاي تازه چيده شده نزديک نشوند. برگ‌هاي گياهان و درختان را تکان ندهند، زيرا آنها هم قارچ‌ها را در هوا پراکنده مي کنند. پارچه و لباس را براي خشک شدن بيرون آويزان نکنند، چون دانه‌هاي گرده و قارچ‌ها روي آنها جمع مي شود. گياهان زينتي را داخل منزل پرورش ندهند، چون امکان رشد قارچ‌ها را در محيط فراهم مي کنند.
داروهايي را که پزشک تجويز کرده طبق دستور مصرف کنند.
*مطالب مرتبط: