دوست ، بعد از والدین و معلم
دوست ، بعد از والدين و معلم
دوستي‌ها در دوره نوجواني (2)
براي خواندن مقاله ي قبل اينجا کليک کنيد !
در مقاله ي قبل به بررسي " دوست‌يابي در دوره ي نوجواني " پرداختيم . حال در ادامه ي اين سلسله مقالات به بحث " کارکردهاي گروه همسال " مي پردازيم :
يکي از کارکردهاي مهم گروه ، ايجاد احساس ايمني براي نوجوان در خارج از خانواده است. اين احساس ايمني به نوجوان امکان ميدهد تا از نظر عاطفي از والدين مستقل شود. فرايند استقلال عاطفي طي يک دوره ي چند ساله صورت مي‌گيرد. البته اين امر به آن معنا نيست که نوجوان به طور ناگهاني والدين و ارزش‌هاي آنها را طرد مي‌کند، بلکه نوجوان به تدريج مي‌آموزد که چگونه از نظر عاطفي، بزرگسالي مستقل و خود تاييد‌گر باشد.
دل‌بستگي اغلب نوجوانان به همسالان از روي مدت زماني که با هم مي‌گذرانند، علايق مشترک براي انواع خاصي از هنر ، مدل لباس و زبان آشکار مي‌شود. در اين زمينه، «لکمن» (1981) معتقد است که گروه همسال براي نوجوان، تا هنگام دست‌يابي به يک فرهنگ بزرگ سالانه، نقش يک «فرهنگ واسطه‌اي و موقتي» را ايفا مي‌کند.
نوجواني زمان تجربه و آزمون نقش‌ها، رفتارها و ارزش‌هاي مختلف ، به منظور رسيدن به بزرگسالي است. همسالان در اين فرايند نقش مهمي دارند.
از نظر «هامچک» (1981) به نقل از بيابانگرد (1376)، همسالان در طي نوجواني داراي کارکردها و اثراتي به شرح زيرند:
1- جانشيني براي حمايت خانواده:
نوجوانان براي دست‌يابي به استقلال روان‌شناختي نياز دارند تا از والدين خود کناره‌گيري نمايند. براي تحقق اين فرايند حمايت همسالان ضروري است.
2- تثبيت نفود:
براي تغييرات بسيار زيادي که در طي نوجواني روي ميدهد، وجود گروه همسالان (همانند والدين) ضروري است. علاوه بر اين، نوجوانان اگر بدانند که ديگران نيز احساسات مشابهي دارند، احساس راحتي بيشتري مي‌کنند.
3- پايگاه و منزلت اجتماعي:
عضويت در گروه به نوجوانان منزلت اجتماعي مي‌بخشد. چنانچه نوجواني در هيچ گروهي عضو نباشد ممکن است احساس حقارت و شرم اجتماعي کند.
4- عزت نفس:
عضويت در گروه ، نشانه پذيرش نوجوان در گروه همسالان است. نوجواناني که توسط همسالان مثبت ارزيابي مي‌شوند، نسبت به ساير نوجوانان، داراي عزت‌نفس بالاتري‌اند.
5- معيارهاي رفتاري:
همسالان بر تصميم‌گيري نوجوان تاثير مي‌گذارند. در خانواده‌هايي که روابط والد- نوجوان خوب است نوجوانان به راهنمايي والدين خود به ديده مثبت مي‌نگرند. در خانواده‌هايي که والدين حضور نداشته يا رابطه چندان خوبي با نوجوان ندارند، گروه همسال اهميت بيشتري پيدا مي‌کند. در اين حال اتکاي بيش از حد به راهنمايي‌هاي گروه همسال ممکن است آثار سوئي در برداشته باشد.
6- ايمني:
گروه‌هاي همسال تا حدي از نوجوانان در برابر خواست‌هايي که والدين يا ديگر بزرگ‌سالان سعي مي‌کنند بر آنها تحميل کنند، حمايت مي‌کنند.
7- فراهم ساختن فرصت‌هايي براي نقش‌پذيري:
شرکت در فعاليت‌هاي گروهي فرصت‌هايي را براي آزمودن نقش‌هاي مختلف، تمرين مهارت‌هاي مهم در بزرگسالي و گرفتن بازخورد از عقايد، احساسات و رفتارهايي که نسبت به ديگران نشان داده مي‌شود، فراهم مي‌سازد.
8- فراهم ساختن فرصت‌هايي براي همانند‌سازي:
در مواردي که والدين نمي‌توانند الگوهاي مفيدي براي نوجوانان خود باشند، همسالان، الگوهاي رفتاري مهمي به شمار مي‌آيند.
در ادامه ي بحث دوستي در دوره ي نوجواني ، به بررسي موضوعاتي چون " همسالان به عنوان معلمان" ،" دوستان ناباب" و مسائل مربوط به " اهميت دادن به جذابيت فيزيکي " خواهيم پرداخت .
ادامه دارد ...
منابع:
- احمدي، احمد: روانشناسي نوجوانان و جوانان، نشر رودکي، تهران 1372.
- بيابانگرد، اسماعيل: روانشناسي نوجوانان، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران 1376.
مقالات مرتبط :