مدارس فرسوده و نظام آموزشی فرسوده تر

یک سوم مدارس کشور نیاز به مقاوم سازی دارد؛ نیمی از مدارس در حاشیه شهرها نا امن هستند، 50 هزار کلاس درس خشت و گلی در کشور وجود دارد و دانش آموزان بسیاری نیز در جای جای کشورمان در کانتینرها، کپرها و ساختمان هایی با کاربری غیر آموزشی درس می خوانند. کمبود تجهیزات اولیه آموزشی اعم از تخته سیاه، میز و نیمکت در بسیاری از مدارس کشور مشهود است. در کنار ساختمان و تجهیزات آموزشی، مشکل فقدان یا نا امن بودن سیستم های گرمایشی و سرمایشی نیز هر ساله باعث وقوع رخدادهای تلخی در مدارس می گردد. گذشته از این، بسیاری از ساختمان های موجود فاقد استانداردهای لازم در زمینه مدرسه سازی هستند. مدارسی که در خیابان های شلوغ و پرترافیک قرار گرفته اند یا در ساخت آن ها، تناسب بین زیربنا و حیاط مدارس لحاظ نشده است. فقدان محیط و ابزارهای ورزشی یا فرسودگی اندک وسایل موجود نیز از جمله مشکلات حوزه تربیت بدنی در مدارس است.
با تمام این تفاسیر، کنکاش معضلات و آسیب های پرشمار نظام آموزشی این نکته را عیان می سازد که فرسودگی مختص جنبه ظاهری و سخت افزاری نظام آموزشی نیست؛ در واقع در زمینه ساختار و محتوای برنامه های آموزشی و درسی، روش های پیاده سازی این برنامه ها، سیستم مدیریت منابع انسانی، اقتصاد آموزش و … یا به بیان دیگر بعد نرم افزاری نظام آموزش نیز وضعیت چندان مساعد نیست.

مدارس در شکل امروزی و آموزش به مفهوم نوین و مدرن آن در کشورمان، امری وارداتی و متاثر از پیشرفت علوم آموزشی در جوامع توسعه یافته است. اما این امر به خودی خود حامل وجه منفی نیست؛ چه بسا قریب به اتفاق پیشرفت های علمی و توسعه اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی کشور در یک قرن گذشته برآمده از تاسیس نظام آموزشی مدرن بوده است. با اینحال در طی یک قرن اخیر، خود این ساختار همگام با ایده اصلی آن توسعه نیافته و تا حد زیادی در شکل اولیه باقی ماند. بسیاری از نمودهای نظام آموزشی چه در بعد آموزشی و درسی و چه در بعد ستادی کماکان متعلق به دهه های پیشین است؛ شیوه های تدریس، محتوای برنامه های درسی، شیوه های جذب و آموزش کارکنان، روش های عزل ونصب و ارتقاء نیروی انسانی، الگوهای ارزشیابی درسی و ارزیابی عملکرد نیروی انسانی و بسیاری ساز و کارهای دیگر در نظام آموزشی با وجود اندک تغیییرات شکلی و ظاهری، به شدت فرسوده و در نتیجه ناکارآمد هستند. در مقایسه با تغییرات علوم و فنون و پیشرفت های گسترده در زمینه منابع اطلاعاتی و شیوه های ارتباطی، نظام آموزشی کند و ناهماهنگ عمل کرده است. در نتیجه از سوی گروههای مختلف و حتی مسئولان اجرایی مورد نقدهای جدی قرار گرفته است. کاراریی درونی و بیرونی سیستم زیر سوال رفته و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و نیز انگیزه شغلی کارکنانش بطور محسوسی تقلیل یافته است. در واقع فرسودگی نظام آموزشی را می توان به سیستم رایانه ی قدیمی تشبیه نمود که در گذر سال ها و ظهور نسل های جدید رایانه، از نظر سخت افزاری و نرم افزاری به روز نشده و کماکان انتظار عملکردی در حد سیستم های جدید و به روز از آن می رود. بدیهی ست که چنین انتظاری تا چه حد می تواند غیرممکن و بیجا باشد. تصور کنید سیستم های کشف و استخراج منابع نفتی کشور از ابتدای ملی شدن نفت تا کنون تغییری نمی نمود و هم اکنون انتظار صدور میلیون ها بشکه نفت از این سیستم فرسوده می رفت!

نظام آموزشی فرسوده کشورمان در نهایت کارایی خویش شاید بتواند نیاز های روزمره و پیش پا افتاده را رفع نماید. انتظار تحولات اساسی بدون تزریق منابع جدید، مدیریت تغییرات و برنامه ریزی استراتژیک، سازوکارهای پیش بینی و پاسخ به نیازهای آتی و در نهایت اعمال اصلاحات در فرایند تصمیم سازی و اجرا دور از واقع خواهد بود. تجربه تغییرات یک دهه اخیر و علی الخصوص تغییرات عجولانه، غیر کارشناسانه و بعضاً به شدت مضر در دوران وزارت حاجی بابایی نمونه ای قابل اشاره در این زمینه است. در واقع تلاش در جهت ایجاد تغییرات ظاهری و عجولانه در چنین موقعیتی نه تنها به پیشرفت و بهبود سیستم منجر نمی گردد بلکه هدر رفت منابع ارزشمند سیستم و به مخاطره افکندن سرنوشت دانش آموزان را در پی خواهد داشت. تجربه نظام های آموزشی مدرن و توسعه یافته جهان در بهره گیری از فرایند برنامه ریزی آموزشی جهت به روز رسانی هماهنگ اجزاء مختلف نظام آموزشی و نیز بازگرداندن اختیارات تصمیم گیری به درون سیستم می تواند بسیاری از فرسودگی های گریبان گیر نظام آموزشی را رفع نماید.

مطالب مرتبط:
چرا بهترین نظام آموزشی دنیا قصد تغییر دارد؟
ویژگی های نظام آموزشی مطلوب
جایگاه آموزش در نظام آموزشی صحیح

نویسنده: منصور موسوی
منبع: سایت خبری فانوس