بهترین زمان برای تربیت دینی کودکان

 هر چیزی که در دوران کودکی به او آموخته شود و بااحساس مثبتی عجین گردد، یک ریشه در وجود او می‌دواند که در مابقی عمر، آن ریشه در حد توانش رشد خواهد نمود. اکنون در ماه محرم جا دارد پیوند یک ارتباط عرفانی و معنوی، بین فرزندمان و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) شکل دهیم. اما چگونه می‌توانیم از تأثیرات معنوی ماه محرم برای تربیت کودکان بهره‌مند شویم؟

کارکرد محرم برای کودکان

وجــه اصــلی مراســم عزاداری حسینی،‌ رساندن پیام این قیام به امت بعد از حسین (ع ) است؛ یک فرهنگ‌سازی ناب که در آن‌همه تعالیم اسلامی و دینی، ظهوری دوباره می‌کند و والدین می‌توانند از این فرصت استثنایی، برای پرورش ویژگی‌های ناب شخصیتی فرزندانشان استفاده کنند.

می‌توان با اندکی شناخت و مطالعه در زندگی بزرگان دینی و شرکت دادن فرزندان در مراسم سوگواری محرم و پخش شیرینی، شیر و خرما و بیان صفات و خصوصیات رهبران دینی مثل ادب و علاقه‌مندی به والدین، معطر و پاکیزه بودن، کمک به افراد پیر، تواضع در برابر ضعیف، حق‌گرایی، مبارزه با ظلم و دروغ‌گویی، اهل علم و ورزش بودن، شکر گذاری و عشق به پروردگار در نزد ایشان و خنده‌رویی و بسیاری دیگر از صفات کودک فهم و کودک‌پسند، الگوهای مطلوب تربیتی و رفتاری برایشان فراهم ساخت تا راه رسیدن به کمال را با تقلید و همانندسازی از این قهرمانان واقعی راحت‌تر طی کنند.

 اگر کودک تربیت دینی و مذهبی درستی داشته باشد، در اغلب اوقات، آرام و مطمئن خواهد بود. درواقع کـودکی که با تصوری شیرین و دوست‌داشتنی باخدا آشناست، هیچ‌گاه احساس پوچی نمی‌کند و در جای‌جای زندگی‌اش تکیه‌گاه محکمی دارد و با همین تکیه‌گاه، در برابر مشکلات استقامت می‌کند.

در این میان یکی از بهترین و مؤثرترین راه‌های ایجاد دین‌مداری در دل فرزندان، شرکت آنان در تکایا و دسته‌های عزاداری حسینی است اما نباید تنها به روش های سنتی بسنده کرد و بهتر است از روش‌های مختلفی چون خواندن شعر و داستان درباره امام حسین(ع) با زبانی دل‌نشین نیز کمک گرفت.

والــدین هــمچنین بایــد حتی‌الامکان فرزندانشان را برای شرکت در مراسم آزاد بگذارند تا احساس تعجب و خستگی ِناشی از ساعت‌ها یکجا نشستن و حرف نزدن، تجربه ناخوشایندی برای کودکان در هنگام حضور در مراسم ایجاد نکند.

وقت زیاد نگذارید

خیلی از پدر و مادرها فکر می‌کنند برای دادن آموزش‌های مذهبی به فرزندانشان باید زمان زیادی را بگذارند. آن‌ها ممکن است ساعات زیادی را در طول روز به مسجد و هیئت‌های مذهبی بروند و فرزندانشان را هم با خود ببرند. این کار می‌تواند بر روی کودکان به‌ویژه کودکان کوچک‌تر تأثیرات منفی را بگذارد. کودکان در این شرایط خسته می‌شوند و حوصله‌شان سر می‌رود همین مسئله می‌تواند باعث شود که کودکان علاقه‌ای به حضور در این مراسم‌ها نداشته باشند و اینجاست که دل‌زدگی در آن‌ها ایجاد می‌شود. پس سعی کنید تا زمانی که فرزندتان خسته نشده است در مراسم‌های مذهبی حضور پیدا کنید تا تأثیر مثبت را در کودکانتان بگذارید.

همراهی خانواده

یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توان به کودکان و حتی نوجوانان، واقعه عاشورا را آموزش داد، حضور و همراهی همه اعضای خانواده در مراسم مذهبی، مساجد و هیئت‌ها می‌باشد. وقتی یک کودک ببیند که پدر و مادرش و بقیه اعضای خانواده‌اش چقدر مشتاق شرکت در مراسم عزاداری هستند او هم این اشتیاق را به دست می‌آورد و هم در ذهنش به کنجکاوی نسبت به این اتفاق می‌رسد.

آموزش جرأت ورزی

یکی از آموزه‌های محرم این است که اگر زندگی امام حسین(ع)، با شیوه‌ای درست و کارآمد برای کودکان تحلیل و تفسیر شود، می‌تواند نقش بهترین مربی و الگو را برای آنان ایفا کند و انسان‌های راست‌گو، آزاده و دین‌دار تحویل اجتماع دهد.

دکتر میترا حکیم شوشتری، روان‌پزشک کودکان درباره کارکرد آموزه‌های محرم بر کودکان می‌گوید: درماه محرم صحبت از دلاوری و شجاعت و زیربارحرف زور نرفتن است و بیان این موضوعات در مراسم مختلفی که در آن کودکان و نوجوانان حضور دارند و با روایتی ساده می‌تواند به‌نوعی آموزش جرأت‌ورزی و ایجاد اعتمادبه‌نفس باشد.

وی بابیان این‌که این مراسم، علاوه بر جنبه‌های معنوی و مذهبی، آموزش اخلاقیات را هم دربرمی گیرد می‌افزاید: بیان رفتار امام حسین ( ع) با خانواده، اطرافیان، دوستان و دشمنان، راست‌گویی و گذشت ایشان می‌تواند به هر فردی که طرفدار حق است، یک الگوی رفتاری و عملی نشان بدهد.

عصبانیت ممنوع

يكي از مباحث مهم در عزاداري‌هاي كودكان در ايام محرم شيوه برخورد والدين قبل از عزاداري، حين عزاداري و بعد از عزاداري است. صبوري والدين در آماده كردن بچه‌ها مؤثر است. كودكاني كه با عجله آماده مي‌شوند يا با تحكم والدين مواجه مي‌شوند نسبت به حضور در اين مراسم بي علاقه خواهند شد. همچنين در زمان مراسم عزاداري بايد با كودكي فرزندان‌مان كنار بياييم و بعد از مراسم نيز بايد پاسخگوي سؤالات احتمالي او باشيم. بايد از برخورد خشن و تحقير كردن كودكان در اين مجالس خودداري شود.

شور و هيجاني كه در مجالس عزاداري محرم در بچه‌ها ايجاد مي‌شود مقدمه‌اي است تا بچه‌ها حساس بشوند و پيگير علت قيام عاشورا شده و همچنين با نحوه زندگي امام حسين(ع) آشنا بشوند. برخي از خانواده‌ها تصور مي‌كنند نيازي نيست كه كودكان در سن كم در اين مراسم شركت كنند و وقتي بزرگتر شدند آن‌ها را به مراسم عزاداري بايد برد. اين تصور غلطي است زيرا اگر كودكان در اين مراسم حضور پيدا نكنند و با صداها و آواها آشنا نشوند بعدها حضور پيدا كردن آن‌ها در اين مراسم دشوار است. در اصل حضور كودكان در هيـأت‌ها آماده‌كردن آن‌ها براي دوران نوجواني است. حزن عزاداري ايام محرم حزن خاص و هدفمندي است و افسردگي نمي‌آورد بلكه مقدمه نشاط و مسئوليت‌پذيري است.

تماشای تغزیه

کودکان به تماشای تعزیه ها و طبل و دسته‌عزاداری بسیار علاقه نشان می‌دهند. کودکان را حتماً برای تماشا و حتی شرکت در این مراسم یاری دهید و به کیفیت احساساتشان در این خصوص توجه داشته باشید. کاری کنید در کنار گریه و سیاهی، شور و شکوه را هم درک کنند. کاری کنید عزاداری امام حسین علیه‌السلام را به‌عنوان کار بزرگی که برای مبارزه با بدی‌ها انجام می‌شود، بشناسند.

به سوالات کودکان چگونه جواب می‌دهید؟

اگر کودک‌تان سوالاتی از ماجرای کشته شدن امام حسین (ع) و یاران‌شان پرسید، لازم نیست همه‌ی ماجرا را با جزئیات برایشان شرح دهید. بلکه با زبان ساده و کودکانه برای او از مهربانی‌های امام حسین (ع) با کودکان، رابطه مهربانانه حضرت زینب (س) و برادرشان و داستان‌هایی از کودکی امام حسین (ع) تعریف کنید. بیان چنین ماجراهایی به صورت داستان ماندگاری بیشتری در ذهن کودک دارد و باعث می‌شود ذهنش از موضوعات ناراحت‌کننده واقعه کربلا منحرف شود. برای اینکه دست‌تان در تعریف داستان از امام حسین (ع) باز باشد کتاب‌های داستانی را که در این زمینه در کتابفروشی‌ها موجود است، تهیه کنید.

خاطرتان باشد بسته به سن و سال کودک ماجراهای بیشتری از کربلا می‌توانید بازگو کنید اما از جزییات با آن‌ها سخن نگویید، درک عظمت ماجرا برای کودکان سنگین است و فقط آن‌ها را دچار ناراحتی‌های عمیق و تصویرسازی‌های اغراق شده می‌کند که نتیجه مثبتی در پی نخواهد داشت.

---

منابع: اطلاعات / جام نیوز / نمناک / فردا نیوز