چگونه نوزاد در مقابل بیماری ها مصون می شود؟

شیر مادر غذای منحصر به فرد و ایده آل برای کودک در شش ماه اول زندگی می باشد و تمامی نیازهای غذایی شیرخوار از لحظه تولد تا پایان شش ماهگی را تامین می کند. تماس بسیار نزدیک و مستقیم مادر و نوزاد از لحظه های اولیه بعد از تولد، نقش بسزایی در موفقیت شیردهی و تداوم آن دارد.

چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از چربی و پروتئین شیرهای دیگر هضم و جذب می شود. به همین دلیل دردهای قولنجی، جمع شدن گاز، استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در این شیرخواران کمتر مشاهده می شود. ترکیب شیر مادر همراه با رشد شیرخوار تغییر پیدا می کند، چربی شیر مادر در شروع هر وعده شیردهی کمتر است و به تدریج بیشتر می شود، این تغییرات به سیر نگه داشتن و افزایش وزن شیرخوار کمک بزرگی می کند.

میزان کلسیم شیر مادر از میزان کلسیم شیر گاو کمتر می باشد، ولی نسبت کلسیم به فسفر در شیر مادر به گونه ای است که ضریب جذب کلسیم شیر مادر از شیر گاو بیشتر می شود.

آهن شیر مادر اگرچه کم است، ولی بیش از 50 درصد آن جذب می شود.

میزان ویتامین های موجود در شیر مادر بستگی میزان مصرف ویتامین توسط مادر دارد، اگر مادر از نظر سبزیجات و میوه ها تغذیه مناسبی داشته باشد، شیرش از نظر وجود ویتامین ها غنی می باشد.

تغذیه با شیر مادر منجر به افزایش مصونیت شیرخوار در برابر عوامل عفونی می شود، طوریکه دیده شده میزان مرگ و میر در اثر اسهال در بچه های زیر 2 سال، در بچه هایی که از شیر خشک تغذیه می شوند 18 برابر بچه هایی است که از شیر مادر تغذیه می شوند و این نسبت در مورد عفونت های تنفسی 4 برابر است. بنابراین در زمان بیماری کودک و اسهال نباید شیر مادر قطع شود.

در شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، مشکل چاقی، افزایش کلسترول در بزرگسالی و خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی کمتر است. همچنین میزان ابتلا به آسم و اگزما در شیرخوارانی که از شیر مادر استفاده می کنند بسیار کمتر است؛ به ویژه در خانواده هایی که پدر یا مادر یا یکی از افراد خانواده مبتلا به نوعی بیماری آلرژیک هستند.

عفونت خون و عفونت ادراری در کودکانی که با شیر مادر تغذیه نمی شوند بیشتر است.

جالب است بدانیم شیر مادر ضریب هوشی کودک را افزایش می دهد.

مصرف آغوز یا کلستروم توسط نوزاد ضروری می باشد. آغوز شیری است که در چند روز اول بعد از زایمان ترشح می شود و با وجود اینکه حجم کمی دارد، برای تامین نیازهای کودک کافی است. همچنین دارای موادی است که کودک را در مقابل بیماری ها و عفونت ها مقاوم می کند. این شیر خواص ضد میکروبی و ضد ویروسی قوی دارد و مقاومت بدن نوزاد را در مقابل بیماری ها بالا می برد.

هنگام شیر دادن تماس، پوستی و ارتباط چشمی مادر و شیرخوار اهمیت فراوانی در رشد عاطفی کودک و تداوم شیردهی مادر دارد. به همین دلیل از شیر گرفتن ناگهانی نوزاد می تواند اثرات روحی بدی در نوزاد داشته باشد و باعث بی اشتهایی او شود که نهایتاً منجر به سوء تغذیه می گردد.

توصیه ما این است که هر دفعه شیر از یک سینه به شیرخوار داده شود تا علاوه بر تغذیه شیرخوار از شیر غنی از چربی، در انتهای تغذیه، پستان به طور کامل تخلیه شود که این امر منجر به افزایش تولید شیر در مادر می شود.

نکته

مادران عزیز توجه داشته باشند تنها روش برای تشخیص سوء تغذیه نوزاد اندازه گیری ماهانه ی قد و وزن او است. به عبارت دیگر "منحنی رشد" وسیله ی تشخیصی مناسبی برای سوء تغذیه می باشد.

استفاده از منحنی رشد در 5 سال اول زندگی کودک مهم است. به ویژه در شش ماهه ی اول زندگی، نوزاد باید از نظر قد و وزن تحت کنترل باشد و سیر نزولی(کاهش) و حتی عدم افزایش قد و وزن می تواند خطرناک باشد، ولی از 2 سالگی به بعد نوسانات ماهانه اهمیت خود را از دست می دهند.

دکتر زهرا ذو علم – متخصص کودکان و نوزادان