افزایش پذیرش دانشجویان دختر و آسیب شناسی آن (1)

مقدمه

پذیرش دانشجوی دختر که طی ده سال اخیر از عددی کمتر از 40 درصد به بیش از 60 درصد افزایش یافته است . حوزه جدیدی از مطالعات آموزشی و اجتماعی را گشوده است که پرداختن به آن به علت تبعات مثبت و منفی آن اجتناب ناپذیراست. از سوی دیگر ، امکانات دانشگاه‌ها ویژه دختران تغییر چندانی ننموده است هر چند که موجب تغییراتی در خوابگاه‌ها ، سالن های غذاخوری و کتابخانه‌ها ، حسب ضرورت شده است و این به نوبه خود مسائل جدیدی را در دانشگاه‌ها ایجاد کرده است . پیامدهای مثبت و منفی فزونی چشمگیر دختران دانشجو بر پسران در خور توجه و مطالعه علمی است. افزایش قابل ملاحظه دختران در عرصه های دانشگاهی ناشی از فرآیندهای مختلف توسعه اجتماعی و تغییر بینش خانواده‌ها و اهتمام آنها به تحصیل فرزندان و بویژه دختران و نیز مشارکت زنان در آوردگاههای اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی است و دارای کارکردهای متعدد در صحنه اجتماعی جامعه است که می‌تواند به تدریج باعث تغییرات قابل توجه در فرآینده های آموزشی و فرهنگی جامعه بگردد.

در هر حال ، از پیامدهای مثبت و منفی آن برای چاره جویی نباید غافل بود. تا کنون یادداشتهای متعددی در خصوص افزایش پذیرش دختران نوشته شده است. خوشبختانه پاره ای فعالیت های مطالعاتی توسط پژوهشگران دانشگاهی ( نه لزوماً اساتید دانشگاه ) صورت گرفته است که گزارشهای آن در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است اخیراً یکی از مدیریت های دانشگاه کاشان با راهنمایی مدیر ذیربط در وزارت علوم گزارشی را تهیه نموده است تحت عنوان " آسیب شناسی افزایش دانشجویان دختر دانشگاه کاشان " با توجه به اینکه بسیاری از یافته های آن قابل تعمیم به سایر دانشگاه‌ها می‌باشد برخی از نکات آن در این یادداشت و یادداشتهای دیگر عنوان شده و به اختصار مورد تحلیل قرار می‌گیرد در اینجا لازم است که از مجریان این طرح تشکر و قدردانی شود.

پرسشهای اساسی

در ارتباط با آسیب شناسی افزایش پذیرش دختر پرسشهای متعددی مطرح است که پاره ای از آنها به قرار زیر است:

الف- اهداف تحصیل دانشجویان دختر

ب- مسائل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی دانشجویان دختر

پ- گرایش دانشجویان دختر به فعالیت های فوق برنامه

ت- رابطه رشته تحصیلی دانشجویان دختر و مشکلات فرهنگی و اجتماعی آن

ث- رابطه دوره تحصیلی ( روزانه و شبانه ) دانشجویان دختر با مشکلات فرهنگی و اجتماعی آنان

ج- رابطه وضعیت پذیرش بومی و غیر بومی دانشجویان دختر با مسائل و مشکلات آنها

چ- رابطه وضعیت و نوع سکونت دانشجویان دختر در دوره تحصیل و پرسشهای دیگر هدف اصلی بررسی این پرسشها در یادداشتهای هفته ، آگاه نمودن داوطلبان دختر آزمون سراسری 1383 ( و آزمونهای بعد ) است که در زمان انتخاب رشته ، نوع رشته و نوع دانشگاه و وضعیت بومی بودن وغیر آن را به دقت مورد بررسی قرار دهند . از پاره ای مشکلاتی که دانشجویان دختر در دانشگاه با آن مواجه هستند ، آگاهی یابند . بویژه در اهداف خود برای ادامه تحصیل تأمل نمایند . انگیزه های خود را مورد بررسی و پالایش قرار دهند هدف اصلی خود را بر عوامل دیرپا و موثر استوار سازند و به رشته هایی اهتمام ورزند که در تحقق اهداف آنها موثرند. قبل از بررسی پاره ای از سوالات مطرح شده در فوق ، یک پرسش ویژه را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم :

" نگرش دانشجویان دختر نسبت به ترکیب جنسی پذیرش دانشجو در دانشگاه " چیست؟

نگرش دانشجویان دختر نسبت به ترکیب جنسی پذیرش دانشجو

در این ارتباط از 680 نفر دانشجوی دختر ( دانشگاه کاشان ) نظر خواهی شده است . جدول (1) ارزیابی پاسخ گویان را در مورد معیارهای جذب دانشجویان پسر و دختر ارائه می‌کند . همانگونه که از نتایج منعکس شده در جدول (1) مشخص است ، ملاک پذیرش دانشجو بر اساس نیاز کشور و به صورت متعادل به عنوان معیاری که بالاترین سطح موافقت پاسخگویان را کسب نموده است مطرح می‌باشد پس از آن معیار" پذیرش دانشجو متناسب با نوع رشته و جنس" رتبه بعدی را احراز نموده است. تحلیلهای واقع گرایانه و به دور از جار و جنجال های اجتماعی و گاه سیاسی ، دقیقاً همین نتیجه را تایید می‌کند . احساس می‌شود که اگر این پرسش برای دانشجویان دختر سایر دانشگاه‌ها نیز مطرح گردد . نتیجه مشابهی را خواهد. داد به عبارت دیگر ، عواملی مانند نیاز اجتماعی ، تعادل و توازن جنسیو استعداد تحصیلی باید از ملاکهای اصلی در ترکیب جنسی پذیرش باشند.

اهداف تحصیلی دانشجویان دختر

ترکیب پذیرش جنسی ورودیهای دانشگاه های کشور به گونه ای است که تا دو سه سال دیگر ، بیش از 60 درصد دانشجویان کشور را دختران تشکیل می‌دهند هدف یا اهداف دختران از ادامه تحصیل در مقاطع عالیه چیست؟ جدول (2) احتمالاً مهمترین اهداف تحصیلی دانشجویان دختر دانشگاه را مشخص می‌سازد . ملاکهایی مانند کسب علم و آگاهی، افزایش اعتبار و منزلت اجتماعی، عقب نماندن از جامعه و نظایر این مهمترین اهداف دانشجویان دختر برای ادامه تحصیل عنوان شده است هر چند که تعدادی از پرسشها هم پوشانی قابل توجهی دارند ولی پیام اصلی نظرات ابزار شده آنست که هویت اجتماعی یافتن دختر مهمترین هدف ادامه تحصیل ابراز شده است. مطلبی که در یادداشتهای قبل، بدون اینکه نتایج اینگونه نظر خواهی‌ها در دسترش باشد، عنوان می‌گردید واضح است که در این ارتباط، پسران انگیزه به مراتب کمتری از دختران در جامعه ما دارند. به عبارت دیگر محرک اصلی پسران برای ادامه تحصیل مطمئناً افزایش امکان حضور اجتماعی و برقراری ارتباط بیشتر با جامعه نیست.

ملاکهایی مانند اعتبار اجتماعی، امکان بیشتر اشتغال، و امکان بیشتر ارتقای اجتماعی، علاوه بر افزایش سطح دانش برای پسران باید با اهمیت تر باشد. البته ملاکهایی مانند امید ازدواج موفق تر با مدارج بالاتر تحصیلی، خدمت بیشتر به جامعه، به دست آوردن شغل و نیل به خوداتکایی اقتصادی را نیز از اهداف و انگیزه های دختران برای ادامه تحصیل باید نام برد.

اهدافی مانند ( ارتباط بیشتر با جامعه و عقب نماندن از جامعه (2/86%) ، کسب علم و آگاهی برای رسیدن به کمال (89%) ، افزایش منزلت اجتماعی (81%) ، خدمت به جامعه و کسب شغل (67%) و موارد مشابه ، بیانگر توجه زنان به مشارکت در فعالیت های اجتماعی ، افزایش آگاهی‌ها و مطالبات اجتماعی و فرهنگی دختران می‌باشد.

تقاضای دختران و زنان برای مشارکت در برنامه های جامعه و تلاش آنها برای حضور گسترده در عرصه دانشگاه شدت قابل توجهی یافته است. بی گمان عدم توجه به خواست زنان و نیز عدم برخورد منطقی با سیاستها و برنامه های اجتماعی مرتبط می‌تواند موجبات تراکم و انباشت مطالبات آنان را فراهم آورده و مشکلات جدیدی را در عرصه اجتماعی پدید آورد. در مجموع باید گفت که در حال حاضر، عوامل انگیزشی برای دختران جهت ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور ، بیشتر از پسران است. البته در حال حاضر باید این نکته را یک فرضیه تلقی نمود که می‌تواند با مطالعه و تحقیق بیشتر میدانی ، تطبیقی و علمی اثبات و یا ابطال شود.

جدول شماره 1- ارزیابی پاسخگویان در مورد ملاکهای جذب دانشجویان پسر و دختر

ردیف	مورد	زیاد	زیاد	متوسط	متوسط	کم	کم	جمع	جمع
		فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
1	هر کس توانایی بیشتری دارد وارد دانشگاه می‌شود	321	63	109	16	134	20	664	100
2	از هر دو جنس بطور مساوی و یکسان پذیرش شوند	291	43	155	23	227	33	673	100
3	پذیرش متناسب با نوع رشته و جنس صورت گیرد	449	66	108	16	117	17	674	000
4	پذیرش بر اساس نیاز کشور و بصورت متعادل از هر دو جنس باشد	589	57	48	1/7	39	7/5	676	100
5	بیشتر پسران جذب شوند چون نان آور خانه هستند	211	31	128	19	333	49	672	100
6	بیشتر پسران جذب شوند چون بازدهی بیشتری دارند	91	13	109	16	467	70	667	100
7	ورود زیاد دختران به دانشگاه به نفع جامعه است	201	29	238	35	234	34	673	100

جدول شماره 2- اهداف تحصیلی دانشجویان دختر

ردیف	اهداف تحصیل در دانشگاه	موافق	موافق	بی نظر	بی نظر	مخالف	مخالف	جمع	جمع
		فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
1	افزایش اعتبار و منزلت اجتماعی	550	81	73	10	53	8/7	676	100
2	کسب علم و آگاهی برای رسیدن به کمال	607	89	50	3/7	21	3	678	100
3	بدست آوردن شغل و حقوق بگیر شدن	454	67	122	18	101	14	677	100
4	آزادی بیشتر در خانه و زندگی	353	52	168	24	153	22	674	100
5	بیشتر شدن شانس شاغل شدن	436	64	103	15	132	19	671	100
6	آگاهی بیشتر نسبت به زندگی فردی اجتماعی	612	90	40	8/5	28	1/4	680	100
7	بیرون آمدن از بیکاری و در خانه ماندن	359	53	133	19	182	27	674	100
8	سرافکنده نبودن روبروی فامیل و دوست و آشنا	243	36	140	20	290	43	673	100
9	ارتباط بیتشر با جامعه و عقب نماندن از جامعه	586	2/86	49	2/7	39	7/5	674	100
10	نشان دهیم ما زنها می‌توانیم پیشرفت کنیم	457	67	135	19	88	12	680	100
11	با تحصیل بالاتر امید ازدواج موفقتری را دارم	333	49	155	23	184	27	672	100
12	خدمت بیشتر به جامعه	492	72	123	18	59	7/8	674	100