نقش تعامل مثبت معلم با دانش آموزان در موفقیت تحصیلی

رفتار مثبت و سازنده معلم به مراتب نقش مهمم تری در موفقیت تحصیلی دانش آموزان ایفا می کند و حتی بیش از امکانات آموزشی و کمک درسی و حتی اندازه کلاس و تعداد شاگردان روی یادگیری دانش آموزان موثر است.

لازم نیست محقق با کارشناس و روان شناس باشیم، کافی است نگاهی به دوران کودکی خودمان بیفکنیم، خاطرات دوران دانش آموزی خودمان را مرور کنیم تا به خوبی درک کنیم هر جایی که خاطره ای خوش از حضور معلم و استاد سر کلاس داشته ایم، احساسی شیرین و دلپذیر از نگاهی مهربان و صدایی آرام و باوقار در پس آن وجود دارد. معلم های دلسوز و مهربانی که با نهایت عشق و علاقه و اشتیاق ما را پای میز و نیمکت نشانده و درسی از عشق به ما آموخته اند حال می خواهد این درس فارسی و علوم بوده باشد خواه فیزیک و حسابان.

بدون شک محبت و همدلی معلم ها تنها روی احساس تعلق و علاقه متقابل دانش آموزان موثر نیست بلکه تحقیقات نشان می دهد احساس مثبت و خوشرویی معلم تاثیر مستقیمی بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان نیز دارد. پژوهش های گسترده ای در این زمنیه انجام شده و هر یک از آنها بعدی از ابعاد این همدلی و اشتیاق را در کلام و رفتار معلم ها نشان می دهد از جمله این بررسی ها (2015) در دانشگاه های کشور فنلاند نشان می دهد رفتار مثبت و سازنده معلم به مراتب نقش مهمم تری در موفقیت تحصیلی دانش آموزان ایفا می کند و حتی بیش از امکانات آموزشی و کمک درسی و حتی اندازه کلاس و تعداد شاگردان روی یادگیری دانش آموزان موثر است.

این نتایج به خوبی بیان می کند که تاثیر منش و روش معلم ها بر ذهن و قلب دانش آموزان تا چه میزان مهم و حیاتی است و حتی می تواند برایمان روشن کند که چرا حتی در خاطرات دورمان، می توانیم نمونه هایی را پیدا کنیم که علیرغم کمبود امکانات آموزشی یا زندگی در نقطه ای محروم، در درس ها موفق بوده ایم و یا بالعکس با وجود برخورداری از امکانات تحصیلی مناسب، یادگیری و موفقیت لازم را به دست نیاورده ایم.

همچنین نتایج این مجموعه از پژوهش ها نشان می دهد به خصوص نقش معلم در برخورد مثبت و سازنده با دانش آموزان پایه های اول تا سوم ابتدایی در شکل گیری اعتماد به نفس، باور به توانایی و حتی تعیین اهداف زندگی در کودکان موثر است. به عبارت دیگر تعامل مثبت با معلم در سالهای اول دبستان بیش از هر عامل دیگری بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان موثر است. حتی نتایج این تحقیق پا را فراتر می گذارد و مدعی می شود که اثر رابطه مثبت با معلم حتی در برخورد با بدرفتاری همکلاسی ها نیز موثر است و دانش آموزانی که از ارتباط بهتر و نزدیک تری با معلم برخوردار هستند بهتر می توانند با فشار روحی ناشی از بدرفتاری سایر همکلاسی ها یا حتی انزوا و تنهایی بین همسالان خود کنار بیایند.

سوالی که باقی می ماند این است که آیا نقش معلم در مقاطع تحصیلی بالاتر نیز به اندازه سالهای اول دوره دبستان مهم است؟ یعنی زمانی که عوامل دیگری همچون پیچیدگی دروس، روابط با همسالان و سایر عوامل دیگر نقش مهم تر و بارزتری را در میزان یادگیری و موفقیت تحصیلی دانش آموزان ایفا می کند؟ اما نتایج این پژوهش  ها نشان می دهد که حتی در مقاطع هفتم تا نهم تحصیل یعنی در دوران اول دبیرستان نیز اثر رفتار و تعامل مثبت معلم ها بر روی دانش آموزان همچنان مهم و پایدار است و با وجود تمام عوامل موثر دیگر، همچنان معلم ها نقش اصلی را در میزان علاقه دانش آموزان به تحصیل و مدرسه بر عهده دارند.

محققان نتیجه می گیرند یکی از مهم ترین عواملی که نظام آموزشی فنلاند در برنامه ارزیابی تحصیلی دانش آموزان (آزمون پیزا) در صدر جهان قرار دارد همین روابط مثبت و خوب بین معلم و دانش آموزان است زیرا دانش آموزان همیشه احساس می کنند در کلاس مورد پذیرش هستند و معلم ها با رویی گشاده با آنها رو به رو می شوند، احساس همدلی و درک متقابل بین معلم و دانش آموز در سطحی بالا قرار دارد و این نه تنها عاملی در موفقیت تحصیلی دانش آموزان است بلکه حتی میزان مشارکت اجتماعی دانش آموزان در فعالیت های فوق برنامه مدرسه، کارهای گروهی و حتی رابطه با همسالان را نیز بهبود می بخشد.

بنابراین شاید به عنوان معلم فارغ از امکانات آموزشی که در مدرسه فراهم باشد یا نباشد، بهترین کاری که می توانیم برای دانش آموزانمان انجام دهیم این است که لبخند گرم خود را از آنها دریغ نکنیم؛ به آنها گوش بدهیم و دوستشان داشته باشیم.

مرکز یادگیری سایت تبیان