ستاره شناسان نوع جدیدی از سیستم ستاره ای را کشف کرده اند که تمام دانسته های ما در مورد منظومه های خورشیدی را نقض می کند. این سیستم، دودویی (binary-binary) نامیده شده است، چرا که در منظومه ی فوق دو ستاره وجود دارد که با فاصله ی کمی با یکدیگر به دور هم می چرخند. در این منظومه دو سازه ی بسیار بزرگ هم وجود دارد که در مدار خودشان به دور ستاره ی اصلی در حال گردش هستند. چنین پدیده ای در واقع نخستین نوع از اینگونه سیستم به شمار می رود که تا به حال کشف شده است. وجود چنین منظومه ای به این معنی است که شاید تصور ما از چگونگی پدید آمدن منظومه های خورشیدی بسیار نادرست باشد.

البته این اولین باری نیست که دانشمندان، تردید هایی در مورد درک ما از چگونگی تشکیل منظومه های خورشیدی را مطرح می کنند. وجود پلوتو و مدار عجیب آن به عنوان تهدیدها و چالش های جدی حتی برای بهترین نظریه های مطرح شده در این باره به شمار می روند. اما این کشف جدید نشانی است مبنی بر اینکه باید گزینه های دیگری در مورد مراحل اولیه ی پیدایش منظومه ها را بررسی کنیم.

در حال حاضر، علمی ترین نظریه ی مطرح شده در خصوص تشکیل منظومه ی شمسی خودمان و البته دیگر منظومه ها این است که ۴.۵ میلیارد سال پیش یک ابر گازیِ دیسک-مانند از هم پاشیده شده است، سپس بیشترین مقدار جرم ِ سقوط کرده در مرکز جمع شده و خورشید را تشکیل داده است. دلیل بزرگ بودن سیاره ی مشتری این است که گازهای اطراف خورشید توسط بادهای خورشیدی دور رانده شده اند و این گازها در ادامه و از طریق ترکیب شدن با یکدیگر، سیاره ی بزرگ مشتری را به وجود آورده اند. این سیاره توسط کمربند سیارکی، از سیاره های کوچک تر و سنگی تر جدا شده است.

نظریه ی اخیر، منطقی به نظر می رسد، اما نمی تواند دلیل وجود پلوتو و مدار شیب دار آن را توضیح دهد. اگر پلوتو مانند دیگر سیاره ها و سیارک های منظومه ی ما از یک توده ی از هم پاشیده ی گازی تشکیل شده است، چرا هنوز در همان صفحه به دور خورشید نمی گردد؟

محققان برای تفسیر این تناقض، نظریه ی دیگری را پیشنهاد کرده اند که بر مبنای آن گفته می شود، سیاره ها در حین تکامل خود به تعبیری انتقال مکان داده اند. اما وجود منظومه ی دودویی که به آن اشاره کردیم، ضربه ی دیگری به نظریه ی از هم پاشیدگی دیسک گازی وارد کرده است. چون این دو ستاره ی بزرگ، غبار و گاز زیادی را در خود جمع کرده اند و وجود چنین حجمی از غبار و گاز در اطراف ستاره ها توسط نظریه ی دیسک، قابل توضیح نیست. به دنبال این کشف، بعضی از محققان بر این باورند که منظومه ی یاد شده ممکن است طی یک مکانیزم ناشناخته ی دیگر به وجود آمده باشد.

سرپرستی این تحقیق بر عهده ی دانشگاه فلوریدا (University of Florida) بوده است. دانشگاه مذکور طی بیانیه ای به این موضوع اشاره می کند: وجود دو شی بزرگ در این فاصله ی کم که به طور پایداری به دور هم می چرخند با نظریه ی محبوب فعلی در مورد تشکیل منظومه ی شمسی در تناقض آشکار است.

این سیستم دوستاره ای که با اسم رسمی HD 87646 شناخته می شود، اولین بار در سال ۲۰۰۶ توسط سیاره یاب W.M Keck Exoplanet Tracker ردیابی شد و تخمین زده می شود که در فاصله ۲۶۰ سال نوری از زمین باشد.

یکی از محققان این تحقیق، بو ما (Bo Ma)، در این باره می گوید:این کشف خیلی عجیب بود. محققان ۸ سال مشغول گردآوری اطلاعات از تلسکوپ های سراسر جهان بودند تا در نهایت توانستند چیزی را که دیده بودند تائید کنند.

این منظومه دارای دو خورشید است که تنها در فاصله ۲۲ واحد نجومی از یکدیگر قرار دارند. این فاصله تقریبا با فاصله ی خورشید از اورانوس برابری می کند. گفتنی است که یک واحد نجومی برابر است با فاصله ی مرکز زمین تا خورشید.

ستاره ی اصلی ۱۲ درصد از خورشید ما بزرگتر است، و ستاره ی دیگر نیز ۱۰ درصد از آن کوچک تر است. در مقیاس نجومی، فاصله ی این دو خورشید از یکدیگر بسیار کم است. ما پیش از این نیز سیستم های دوتایی دیگری را کشف کرده ایم که از دو خورشید تشکیل شده اند و حتی در پاره ای موارد، به دور یکی از ستاره ها، جرمی در حال گردش بوده است.

اما چیزی که باعث شده است این منظومه ی جدید، یک سیستم دودویی نامیده شود و تعجب دانشمندان را بر انگیزد، این است که در سیستم فعلی، دو شیء بزرگ به دور ستاره ی اصلی گردش می کنند. یکی از آن ها سیاره ای است که ۱۲ برابر بزرگتر از مشتری بوده و دیگری نیز یک کوتوله ی قهوه ای است. کوتوله ی قهوه ای به جرمی اطلاق می شود که نتوانسته به ستاره تبدیل شود. جالب اینجاست که اندازه ی این کوتوله ۵۷ برابر مشتری است. مسلما چنین  اعداد و ارقامی بسیار بزرگ هستند، ولی نکته ی عجیب دیگر این است که فاصله ی بین این دو جرم فضایی با ستاره ی خود بین ۰.۱ تا ۱.۵ واحد نجومی است؛ یعنی تقریبا برابر فاصله ی زمین تا خورشید.

اکنون دانشمندان تلاش می کنند تا اطلاعات بیشتری از این منظومه به دست آورند تا در در ادامه بتوانند دریابند که این سازه های عظیم به چه شکلی در یک فضای اندک توانسته اند به صورت پایدار قرار گرفته و باقی بمانند. از سویی نیز اکنون ستاره شناسان باید سعی کنند تا فرضیه های جدیدی در مورد تشکیل این منظومه و احتمالا منظومه ی خودمان مطرح کنند.

در هر حال هنوز زود است که تمام دانسته هایمان در مورد منظومه های خورشیدی را دور بریزیم! شاید در مورد این سیستم دودویی اتفاق نادری افتاده باشد که در مورد دیگر منظومه ها صادق نباشد. دانستن این نکته که علم چگونه به کشفیات خود پاسخ می دهد و خود را بروز می کند تا با اطلاعات جدید هماهنگ باشد، بسیار جالب است. هرچه که بیشتر در مورد کیهان کشف می کنیم، باید به همان نسبت نیز چیزهای بیشتر یاد بگیریم.