نگاهی به ادبیات انقلاب

همانطور که با ظهور انقلاب اسلامی، تغییرات زیادی در جامعه ایران اتفاق افتاد، شاعری هم که برخاسته از درون جامعه بود، بنا به مقتضیات انقلاب، اشعارش را متحول ساخت. ارزش ها و معیارهای گذشته، با جایگزین شدن ارزش های اصیل اسلامی، یا به طور کلی متروک گردید و یا مفاهیم تازه ای به خود گرفت.

كبری موسوی قهفرخی، شاعر و پژوهشگر ادبیات گفت: من با جدا كردن شعر انقلاب و محدود كردن آن به موضوعاتی خاص چندان موافق نیستم. به نظر من انقلاب اسلامی مقوله ای بوده كه در كلیت زندگی ما تاثیر گذاشته است و همه وجوه زندگی ما را تغییر داده است؛ به همین دلیل هم همه موضوعات وقتی در شعر امروز مورد پرداخت قرار می گیرند تحت تاثیر آن واقعه قرار دارند.
وی ادامه داد: اگر شاعری شعر عاشقانه هم می گوید، امروز این شعر را تحت تاثیر انقلاب اسلامی سروده است و نمی تواند فارغ از كلیت فضای انقلاب اسلامی شعر را سروده باشد.
خالق مجموعه «ترانه ماهی ها» با بیان اینكه گاهی تاثیر پذیری ها به طور ناخود آگاه اتفاق می افتد، افزود: وقتی شاعری در زمانه ما شعر عاشقانه هم می گوید به طور ناخودآگاه المان ها و شاخصه هایی را در شعرش استفاده می كند كه تحت تاثیر انقلاب اسلامی است، این همان شعر انقلاب است، حالا می خواهد موضوعش با واقعه پیروزی انقلاب اسلامی پیوند داشته باشد می خواهد نداشته باشد.
این شاعر گفت: محدود كردن موضوع و محتوای شعر انقلاب، قطعا به محدود كردن شاعران منجر می شود و این اتفاق خوش آیندی نیست. به نظر من دایره موضوعی شعر انقلاب باید كاملا آزاد باشد و ما دید مان را نسبت به شعر انقلاب وسیع تر كنیم.

موسوی قهفرخی خاطرنشان كرد: شاید یكی از راه هایی كه بتوان تشخیص داد چه شعری شعر انقلاب است و چه شعری شعر انقلاب نیست، آن است كه بیاییم شعرهایی كه با موضوع آزاد در دوران پیش از انقلاب سروده می شد را با شعر هایی كه با موضوع آزاد در زمانه خودمان كه دوران انقلاب اسلامی است مقایسه كنیم. تفاوت چشمگیر این دو جریان شعری به خوبی نشان می دهد كه شعر آزاد و عاشقانه و... امروز هم شعر انقلاب اسلامی است.
وی با بیان اینكه خود وقوع انقلاب اسلامی تنها یك موضوع از شعر انقلاب است، توضیح داد: موضوعات متعدد دیگری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رخ داده كه می تواند شعر انقلاب در نظر گرفته شود. مثلا سرودن از دفاع مقدس یا بیداری اسلامی خودش شعر انقلاب اسلامی است؛ اگر این طور است چرا موضوعات اجتماعی و عاشقانه و آزاد دیگر را نتوان بخشی از شعر انقلاب در نظر گرفت!؟
خالق مجموعه شعرهای «غروب پابه ماه» و «می شكر» در پایان تاكید كرد: به نظر من هیچ ایرادی ندارد كه تعریف شعر انقلاب را وسیع كنیم و همه شعرهای آزاد و عاشقانه امروز را هم در گسترده شعر انقلاب محسوب كنیم.
ادبیات انقلاب نیاز به جداسازی سره از ناسره دارد
ابراهیم حسن بیگی می گوید ادبیات و فرهنگ انقلاب امروز و برای آینده نیاز به تمیز داده شدن سره از ناسره دارد.
ابراهیم حسن بیگی درباره پیش روی ادبیات انقلاب اظهار داشت: روزی که در اوایل انقلاب و حتی در دهه شصت من و جمعی از نوینسدگان جوانی که شور انقلابی در سرمان فوران می کرد دست به قلم بردیم و داستانی برای نمایش آنچه در انقلاب رخ داده نوشتیم، شاید تصور نمی کردیم که حاصل کارمان امروز بعد سی و چند سال چنین دچار بی مهری شود .
وی افزود: به باور من ادبیات انقلاب در این سال ها گاهی دچار سیاست زدگی اهالی سیاست نیز شده است. یعنی افرادی که باور و تفکر سیاسی صرف دارند و البته نمی توان گفت که افکار سیاسی صحیحی هم دارند، درباره ادبیات انقلاب اظهار نظر کرده و درباره آن طرح و نظر می دهند. در چنین وضعی طبیعی است که ادبیات زیر بال سیاست برود و با آن شناخته شود. اما مشکل اصلی این است که امروز، در برخی موارد در حوزه فرهنگ برخی خود را مدافع انقلاب می دانند که مشروعیت لازم برای این کار را ندارند. کسانی که این روزها دچار آفت های سیاسی و اقتصادی هستند بانی و مدافع ادبیات انقلاب شده اند .
حسن بیگی تصریح کرد: بسیاری در مقام مواجهه تنها دوست دارند تعریف و تمجید بشنوند و هیچ نقدی را بر نمی تابند. این فضا میان مخاطبان فرهنگ انقلاب که بر این باورند ذات ادبیات باید به کار نقد رویکردهای موجود نیز بپردازد شکاف ایجاد می کند.
وی در پایان تاکید کرد: ادبیات و فرهنگ انقلاب امروز و برای آینده نیاز به تمیز داده شدن سره از ناسره دارد. این مفهوم هنوز اما در باور عمومی ننشسته است.