راه رفتن روی آتش!

چکیده: در کشورهای شرق آسیا مراسمی برای راه رفتن روی زغال گداخته وجود دارد. افراد روی زغال داغ راه می روند، بدون آنکه دچار سوختگی شوند. در این درس بررسی می کنیم چه عواملی در توانایی راه رفتن افراد روی زغال گداخته نقش دارند؟

شرح درس:

راه رفتن روی آتش یکی از مراسم شگفت انگیز در کشورهای شرق آسیا در طی هزاران سال است. نخستین سوالی که برای هر بیننده ای مطرح می شود این است که چگونه افراد بدون آنکه دچار سوختگی شوند روی زغال داغ راه می روند. در تفسیر این پدیده سه عامل دخالت دارند:

1- بالا بودن ظرفیت گرمایی پوست کف پا: جالب است که می توان با بررسی ظرفیت گرمایی پوست کف پا و زغال گداخته به جواب رسید. از آنجایی که بافت بدن انسان به طور عمده از آب تشکبل شده است، پوست کف پا ظرفیت گرمایی ویژه نسبتا بالایی دارد و برای آنکه دمای پاها به طور قابل ملاحظه ای تغییر کند، باید مقدار زیادی انرژی از زغال به این اندام ها منتقل شود. چون مدت زمان تماس پاها با زغال گداخته نسبتا کوتاه است، فرصت چندانی برای انتقال انرژی به پاها وجود ندارد، به طوری که دمای کف پاها چندان افزایشی نمی یابند که آسیبی ببینند.

2- نازک بودن لایه گداخته سطح زغال: اگرچه دمای سطح زغال زیاد است، اما لایه گداخته سطح آن بسیار نازک است، از این رو مقدار انرژی موجود برای گرم کردن پاها کمتر از آن است که انتظار می رود. زیرا اگرچه دمای این لایه گداخته بسیار نازک زیاد است، اما جرم آن به اندازه ای ناچیز است که گرمای قابل ملاحظه ای برای مبادله در اختیار ندارد.

3- اثر لیدن فراست: به پدیده ای گفته می شود که به قطره های آب اجازه می دهد روی یک جسم داغ ( مانند یک ماهی تابه داغ) برای مدت نسبتا طولانی بلغزند، بدون آنکه تبخیر شوند. علت این پدیده که نخستین بار توسط یوهان فراست، فیزیکدان آلمانی، کشف شد، آن است که ناحیه ای از قطره که در تماس با سطح داغ قرار دارد، تبخیر شده و لایه ای از گاز (بخار) به وجود می آید.

این لایه مانع از انتقال گرما به بقیه قطره می شود و به قطره امکان می دهد تا برای مدتی روی سطح داغ باقی بماند. قطره های عرق پای این افراد نیز همین اثر را دارد. هم چنین از آنجا که این مراسم معمولا در شب اجرا می شود، چمن مرطوبی که در اطراف بستر زغال وجود دارد، پای شخص را نمناک کرده، رطوبت لازم برای پدیده لیدن فراست را فراهم می کند.

همان طور که دیدید دلایل علمی محکمی امکان راه رفتن روی زغال گداخته را توجیه می کند. به علاوه تمرین کافی و بستر مناسب زغال نیز ضروری است و باید در نظر گرفته شود.