معیارهای کارشناس مذهبی
معیارهای یک کارشناس مذهبی در رسانه
رسانه دینی باید طوری برنامه ریزی داشته باشد که ضمن جذب غیر دینداران به رسانه، آنان را به دین ترغیب و دعوت کند و سعی کند از قدرت فوق العاده ای که دارد برای جذب آنان به دین کمک بگیرد.
از طرف دیگر برای خود دینداران نیز باید برنامه هایی داشته باشد که آنان را در دینداری خود ثابت قدم و محکم کرده و آنان را عالم و نخبه بار بیاورد؛ یکی از مشخصه های رسانه دینی نخبه پروری و تولید علم است. رسانه فعال دینی رسانه ای است که نظر به دین دارد و برای تبلیغ دین فعالیت می کند. این رسانه، در مقابل مخاطب، هم فعال است و هم منفعل. یعنی اگر مخاطب دنباله رو حق و حقیقت باشد رسانه پیرو است اما اگر از حق فاصله گرفته باشد رسانه، پیشرو باید باشد و مخاطب را از اشتباه فاحش خود دربیاورد.
در رسانه دینی اصل محتوا و مغز دین است. در دین اسلام و مکتب تشیع، رسانه باید به مثابه یک دانشگاه اسلامی مخاطبین خود را به سوی معنویت و دین سوق بدهد نه بسوی التقاط و پوسته دین. پس اگر بخواهیم مجموعه ویژگی های رسانه دینی را بشماریم یکی دیگر از ویژگی های رسانه دینی همانا دعوت به اصل دین خواهد بود.
تلویزیون از رسانههای بانفوذ و فراگیر است که در تعیین سلیقه افراد جامعه، نقش عمده و مهمی دارد و همچنین در انتقال و تثبیت مفاهیم درست یا نادرست از جایگاه مهمی برخوردار است.
ویژگی های یک کارشناس خوب
انتقال مباحث از سوی کارشناسان در برنامههای مختلف تلویزیون صورت میگیرد، اما آیا هر کارشناسی میتواند در رسانه ملی حضور پیدا کند؟ کارشناسان برنامههای تلویزیون باید چه معیارهایی داشته باشند؟ مراکزی همچون مرکز تحقیقات و مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما در شناسایی کارشناسان خبره در حوزههای مختلف چه نقشی دارند؟
باتوجه به این سوالات چنین به نظر میآید که صدا و سیما باید برای تربیت کارشناسان مختلف در رسانه ملی برنامهریزی کند تا بهترین کارشناسان در تلویزیون حضور یابند و پاسخگوی نیازهای مردم باشند. کارشناسان برنامههای رسانه ملی باید قبل و بعد از تولید برنامه، محتوا و نظرات مردم را آسیبشناسی کنند تا نقاط ضعف و قوت خود و برنامه را پیدا کنند و بتوانند در برنامههای دیگر با اطلاعات کافی حضور یابند. قدرت تلویزیون در تصویر و گفتار نهفته است و انتخاب صحیح کارشناسان از عواملی محسوب میشود که برنامهسازان باید نسبت به آن توجه ویژهای داشته باشند.
سیدعبدالمجید رکنی از تهیهکنندگان برنامه های معارفی می گوید: برنامهسازان معارفی باید توجه کنند که آنتن تلویزیون کالای گرانبهایی است که در اختیارشان قرار گرفته است و اگر فرصت 60 دقیقهای این برنامه معارفی قرار بود در اختیار یک شرکت تبلیغاتی قرار بگیرد، حداقل چند صد میلیون وجه از آن دریافت میشد. بنابراین پیام این برنامهها باید ارزش بالایی داشته باشد. این اتفاق نیازمند مطالعه، برنامهریزی، مخاطبشناسی و رسانهشناسی است.
این تهیهکننده ادامه میدهد: در بحث مخاطبشناسی نیز باید مساله و دغدغه مخاطبان را تشخیص دهیم. متاسفانه گاهی از نیاز واقعی بینندگان به دلیل تکثر رسانهها غافل میمانیم. در برنامههای معارفی میتوان ابتدا با میل و خواسته مخاطب شروع کرد، اما روند برنامه الزاما نباید با این خواسته ادامه یابد. بنابراین میتوان ترکیبی از علاقه مخاطب با محتوای مناسب و موثر را در برنامه معارفی ایجاد کرد.
از طرفی باید توجه کنیم که برنامه معارفی برای مخاطب روی آنتن میرود، نه برای مدیران دولتی. این برنامهها باید به زندگی دینی مردم مربوط باشند و مسائلی را مطرح کنند که با این زندگی گره خورده است و مردم با آن سر و کار دارند. باید در وهله اول توجه کرد که موضوع انتخاب شده برای برنامه چه جایگاهی در زندگی کنونی مردم دارد و بعد به آن پرداخت.
سیدمحسن مناجاتی از دیگر تهیهکنندگان برنامههای معارفی درباره انتخاب کارشناسان در برنامههایی که با موضوع معارف وعلوم انسانی تولید میشود میگوید: معمولا در گروههای برنامهسازی تلویزیون تیمهای کارشناسی حضور دارند و درباره مباحث برنامهها صحبت میشود و در ادامه براساس موضوع برنامه، کارشناسان انتخاب میشوند. این گروه کارشناسی، رسانه را خوب میشناسند. ضمن اینکه یک تهیهکننده در انتخاب کارشناس برنامه باید وسواس به خرج بدهد و بهترینها را انتخاب کند تا کلام کارشناس برنامه بر مخاطبان تاثیرگذار باشد، در غیر این صورت بیننده برنامه را پس میزند و آن را پیگیری نمیکند.
وی ادامه میدهد: بنابراین تهیهکننده برای انتخاب یک کارشناس باید معیارهای متعددی را در نظر بگیرد، نه اینکه به این موضوع نگاه سطحی داشته باشد. به نظرم یک کارشناس علاوه بر اینکه باید صاحبنظر باشد و نسبت به مباحث تخصصی که قرار است در برنامه مطرح شود، اشراف داشته باشد، حتما باید بیان خوب و کلام صریح داشته باشد تا بتواند با مخاطب ارتباط خوبی برقرار کرده و پاسخگوی سوالاتش باشد. ضمن اینکه باید خوشسیما هم باشد. جذابیت تصویری هم اهمیت زیادی دارد، البته نه اینکه اولویت اصلی باشد، ولی بیاهمیت هم نیست.
سیدمرتضی اسماعیلیطبا، قائممقام مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما هم درباره نحوه انتخاب کارشناسان برنامههای معارفی و حوزه علوم انسانی معتقد است: بحث کارشناسی در حوزه صدا و سیما از مباحث مهم و بااهمیت است که متاسفانه گاهی به آن کمتوجهی میشود. این در حالی است که نسبت به این مساله بخصوص در برنامههای دینی باید حساس و دقیق باشیم تا کارشناسان انتخاب شده به لحاظ علمی صلاحیت حضور در برنامه را داشته و خوش بیان هم باشند.
وی عنوان میکند: کارشناس، اساس برنامههای گفتوگومحور است و اگر کارشناس درست انتخاب نشود، برنامه موفق نخواهد بود. بیست سال از تاسیس مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما میگذرد و ما بانک اطلاعات اندیشمندان و کارشناسان را راهاندازی کردیم تا برنامهسازان با مراجعه به این دو بانک بتوانند بهترین کارشناسان را به برنامهها دعوت کنند.
به گفته اسماعیلیطبا، بانک اندیشمندان شامل اطلاعات زندگینامه همه علمای سده اخیر همراه با دستنوشتهها و عکسهایشان است و در بانک کارشناسان هم اسامی صاحبنظران حوزه دین و علوم انسانی به تفکیک رشتههای مختلف قرار دارد و در این بانک سوابق حضور و همکاری این کارشناسان در برنامههای رادیویی و تلویزیون و لحن صدایشان همراه با شماره تلفن و محل استقرارشان گذاشته شده تا برنامهسازان به راحتی بتوانند به این کارشناسان دسترسی پیدا کنند.
بنابراین با توجه به تعدد برنامههای گفتوگو محور معارفی و علوم انسانی در شبکههای مختلف، برنامهسازان باید به دنبال رصد کارشناسان مختلف باشند تا از حضور آنها در برنامهها استفاده کنند.
فرآوری: زهرا فرآورده
بخش ارتباطات تبیان
منابع: جام جم/ وبلاگ ارتباطات اسلامی
مطالب مرتبط: