آذرخش زیبای خطرناک

آذرخش تخلیه الکتریکی بزرگی است که در جو اتفاق می افتد. هنگامی که طوفان رخ می دهد در اثر وزش باد، بار الکتریکی زیادی در ابر ها به وجود می آید بار های الکتریکی مثبت و منفی از یکدیگر جدا می شوند. در این هنگام بارهای منفی در قسمت پایینی ابر و بار های مثبت در قسمت میانی یا بالایی ابر می مانند. وقتی که اختلاف بار به قدر کافی زیاد شد یک جریان الکتریسیته از ابر به سمت پایین به وجود می آید این جریان می تواند از یک بخش ابر به بخش دیگر یا از یک ابر به ابر دیگر یا از ابر به زمین باشد. این ابر می تواند بار الکترکی زیادی به زمین القا کند از طرفی می دانیم که که در القای الکتریکی همیشه بار مخالف ایجاد می شود یعنی در زمین بار الکتریکی مخالف با ابر تولید می شود.

در این جا مجموعه ابر و زمین یک خازن بزرگی را تشکیل می دهند که مدام در حال باردار شدن است و با افزایش بار اختلاف پتانسیل بین ابر و زمین بیشتر می شود تا جایی که به صد میلیون ولت هم می رسد. در اثر ایجاد اختلاف پتانسیل، میدان الکتریکی عظیمی به وجود می آید. از طرفی می دانیم هوای اطراف عایق هست اما این میدان الکتریکی عظیم می تواند هوا را یونیزه و به رسانا تبدیل کند. حال در این هوای یونیزه هم الکترون آزاد وجود دارد هم بار مثبت که می توانند تحت تاثیر میدان الکتریکی قرار گیرند، هنگامی که هوا یونیزه می شود تخلیه الکتریکی عظیمی صورت می گیرد و به دنبال آن صدا(رعد)، نور (برق) و گرما تولید می شود. همیشه ابتدا برق شنیده می شود که همان آذرخش است.

حال سوال ممکن است ایجاد شود که رعد چیست؟

در اثر تخلیه الکتریکی، دمای اطراف ابرها به شدت بالا می رود و منبسط می شود و در این هنگام موج های صوتی تولید می شود و در نتیجه بازتاب این موج ها از ابر ها، کوه ها و ... غرش عظیمی به نام تندر یا رعد شنیده می شود.

برای جلوگیری از وقوع آذرخش تا کنون هیچ راهی شناخته شده نیست. اما برای حفاظت در برابر آثار مخرب آن وسایل مفید و موثری وجود دارد. میله های برقگیر که توسط بنجامین فرانکلین اختراع شده اند، غالبا برای جلوگیری اثرات زیانبار آذرخش در ساختمان ها به کار می روند . برقگیر ها میله های نوک تیزی هستند که در بلند ترین جای ساختمان ها نصب می شوند به هنگام آذرخش مسیر رسانای خوبی به سمت زمین ایجاد می کنند و سبب تخلیه بار الکتریکی به سمت زمین می شوند و از انباشته شدن بارهای الکتریکی در ساختمان ها و خطرات ناشی از آن جلوگیری به عمل می آورند. در شکل زیر نمایی از یک برقگیر نشان داده شده است.