افزایش فشار (کاهش حجم):

•        با افزایش فشار واکنش در جهت رفت به سمت تعداد مول گازی کمتر جا به جا می شود.
•        مقدار NO_2(g)   زیاد شده و مقدار O_2(g)   و NO_(g)  کم می شود.
•        با کاهش حجم سامانه غلظت تمامی مواد در تعادل جدید افزایش می یابد. زیرا غلظت=مقدارحجم  ، در نتیجه با کاهش مقدار و کاهش حجم، طبق آزمایشات صورت گرفته نسبت مقدار به حجم که همان غلظت است افزایش می یابد.

با افزایش فشار تعداد مولکول های گازی در واحد حجم افزایش یافته و احتمال برخوردهای مولکولی موثر بیشتر می شود در نتیجه سرعت واکنش رفت و سرعت واکنش برگشت زیاد می گردد ولی میزان افزایش سرعت واکنش رفت بیشتر است، به همین دلیل تعادل در جهت رفت جا به جا می شود.

 

کاهش فشار ( افزایش حجم):

       با کاهش فشار واکنش در جهت برگشت به سمت تعداد مول گازی بیشتر جا به جا می شود.

•        مقدار NO_2(g)   کم شده و مقدار O_2(g) و NO_(g) زیاد می شود.

•       با افزایش حجم سامانه غلظت تمامی مواد در تعادل جدید کاهش می یابد. زیرا غلظت=مقدار تقسیم بر حجم  ، در نتیجه با افزایش مقدار و افزایش حجم، طبق آزمایشات صورت گرفته نسبت مقدار به حجم که همان غلظت است کاهش می یابد.

•         با کاهش فشار تعداد مولکول های گازی در واحد حجم کاهش یافته و احتمال برخوردهای مولکولی موثر کمتر می شود در نتیجه سرعت واکنش رفت و سرعت واکنش برگشت کم می شود ولی میزان کاهش سرعت واکنش برگشت کمتر است، به همین دلیل تعادل در جهت برگشت جا به جا می شود.

افزایش فشار  افزایش غلظت کلیه گازها   افزایش سرعت واکنش در هر دو جهت

کاهش فشار   کاهش غلظت کلیه گازها   کاهش سرعت واکنش در هر دو جهت

نکته: اگر در یک تعادل، تعداد مول های گازی در دو طرف با یکدیگر برابر باشند، تغییرات فشار بر جا به جایی تعادل بی اثر است؛ اما با افزایش فشار سرعت واکنش رفت و برگشت به یک نسبت زیاد می شود .

سوال: با کاهش فشار در تعادل گازی:   ، کدام گزینه رخ نمی دهد؟

1- غلظت O₂ و SO₂  کم می شود.

2- سرعت واکنش برگشت زیاد می شود.

3- نسبت حاصلضرب غلظت فراورده ها به حاصلضرب غلظت واکنش دهنده ها تغییری نمی کند.

4- مجموع تعداد مول های گازی در سامانه افزایش می یابد.

مرکز یادگیری سایت تبیان- تهیه مهسا شاه حسینی