بیولوژی عمومی بافت های پوششی

اهداف:

• آشنایی با مشخصات بافت های پوششی
• آشنایی با انواع سلول های موجود دربافت پوششی و عملکرد هر یک از آن ها

ویژگی های مهم بافت پوششی:

قطبیت:

در بسیاری ار انواع سلول های اپی تلیال توزیع ارگانل ها و پروتئین های غشا در قطب های قاعده ای و راًسی سلول با هم متفاوت اند. این سازمان دهی افتراقی و پایدار اجزای سلول قطبیت نام دارد. توزیع مواد غذایی در این بافت ها از طربق تیغه پایه یا غشا ی پایه انجام می شود.

بازسازی:

بافت های پوششی ناپایدارند و دایماً در حال فعالیت میتوزی می باشند. هر چندکه در اندام های مختلف سرعت تکثیرمتفاوت است. مثلاً بافت های اپی تلیوم روده هر هفته جایگزین می شوند. اما در بافت های کبد و پانکراس این سرعت جایگزینی کم است.

عصب گیری:

 اکثر بافت های پوششی از شبکه های عصبی موجود در آستر مخاط ، پایانه های عصبی حسی فراوانی دریافت می کنند و بر این اساس می توانند در همکاری با سلول های عصبی کار های خود را انجام دهند.

سلول های سروزی:

این سلول های هرمی یا چند وجهی با هسته مدوز در مرکز هستند که قطبیت آن ها به خوبی مشخص است. این سلول ها در سلول های آسینار و غده بزاقی دیده می شوند. در بین هسته و سطح آزاد سلول، دستگاه گلژی تکامل یافته دیده می شوند.

گرانول های ترشحی بالغ که از دستگاه گلژی منشا می شوند، در سلول های سازنده آنزیم های گوارشی پرانول های زیموژن نامیده می شوند.

سلول های موکوسی:

یکی دیگر از سلول های موجود در بافت پوششی سلول های موکوسی است که گرانول های آن دارای گلیکوپروتئین هایی به نام موسین هستند. موکوس ماده ژله ای چسبناک و الاستیک است که نقش حفاظتی و روغن کاری دارد. موسیژن بعد از گرفتن مواد معدنی به موسین تبدیل می شوند و موسین با دریافت آب، موکوس را به وجود می آورند.

در دستگاه گوارشی، سلول های آندوکرین در بین سلول های غیر آندوکرین وجود دارد. سیتوپلاسم سلول های آندوکرین حاوی هورمون های پلی پپتیدی و یا آمینی است. بعضی سلول ها می توانند پیش ساز آمینی را جذب و دکربوکسیله نمایند که به آن ها APUD گفته می شود. اما برخی از این ها نمی توانند پیش ساز های آمینی را غلیظ کنند که به آن ها DNES گفته می شوند. 

روی سطح سلول های این بافت میکروویلی ،استرئوسیلیا، مژک و تاژک قرار دارند.

میکروویلی:

برآمدگی های سیتوپلاسمی موجود در سطح راسی انواع سلول های پوششی می باشند که عمل آن ها برای افزایش سطح سلول یا حرکت دادن اجسام و ذرات اپی تلیالی است. داخل میکروویلوس ها دستجاتی از فیلامنت ها ی اکتین وجود دارد.

استرئوسیلیا:

زوائد دراز و بی حرکت سلول های اپی دیدیم هستند که در حقییقت میکروویلوس های دراز و منشعب هستند و نباید با مژک های واقعی اشتباه شوند. استرئوسیلیا سطح را افزایش می دهند و حرکت مولکول ها را به داخل و خارج تسهیل می کنند.

مژک ها:

 ساختمان استوانه ای و متحرکی روی سطح برخی سلول های اپی تلیال هستند. مژک ها با غشای سلولی و یک جفت میکروتوبول احاطه شده اند. مژک ها به اجسام قاعده ای متصل می شوند. در موجودات زنده مژک ها به سرعت به عقب و جلو می روند. آن ها دارای حرکت هماهنگ هستند که انرژی لازم برای این کار را از ATP تامین می کنند. تاژک ها ساختاری شبیه مژک دارند و در بدن انسان فقط در اسپرماتوزئید ها دیده می شوند و طول آن ها از مژک طویل تر است.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی - تنظیم: داودی