سایه آمیا بر روابط ایران و آرژانتین

تهران و بوینوس آیرس در دهه 90 میلادی به دلیل جریانی موسوم به آمیا که مربوط به انفجار مقر یهودیان آرژانتین می باشد، روابط سیاسی خود را تا حد کاردار کاهش داده‌اند و این مساله تاکنون ادامه دارد. به تازگی وزرای خارجه دو کشور بحث ها و توافقاتی برای حل مساله از طریق گفت وگو داشته اند. در دیدار وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و آرژانتین تصمیم گرفتند در ماه اكتبر مذاكرات را از طریق نمایندگان حقوقی وزارت‌خانه‌های خود در مقر سازمان ملل متحد در ژنو ادامه داده و مكانیزمی بیابند كه در تعارض با نظام‌های حقوقی ایران و آرژانتین نباشد. دو طرف هم‌چنین تصمیم گرفتند روند مذاكرات تا دسترسی به یك راه حل مورد توافق در زمینه مسائل موجود میان دو دولت درباره مساله آمیا ادامه یابد. اما سوال اینجاست که مساله آمیا چیست و چه روندی را طی کرده است؟

 در 18 ژوییه 1994 (27 تیر 1373) انفجاری در مرکز همیاری یهودیان در بوینوس آیرسرخ داد و موجب كشته‌ شدن 85 نفر از یهودی تباران آرژانتینی و جراحت بیش از دویست نفر شد. مرکز همیاری یهودیان نام ساختمان هفت طبقه‌ای در شهر بوینوس آیرس بود که مرکز همکاری‌های اسراییل و آرژانتین وابسته به کمیته یهودیان آمریکا، با نام اختصاری آمیا در آن قرار داشت. پیش از ان نیز در سال 1992 سفارت اسراییل در بوینوس آیرس منفجر شد   اما شورای عالی قضایی آرژانتین این مساله را مختومه اعلام كرد اما با فشار صهیونیست‌ها این مساله را برنامه‌ی اجرایی‌ خود قرار داد و پرونده از شورای عالی قضایی گرفته شده و به یك قاضی دادند و نهایتا یكی از گروه‌های فلسطینی را مجرم اعلام شد. در سال 1994 نیز مركز سیاسی فرهنگی یهودیان تحت عنوان آمیا منفجر شد كه بعد از 16 سال هنوز قوه قضاییه آرژانتین نتوانسته فردی را به طور قطعی متهم كند. در تاریخ آرژانتین رسیدگی به هیچ پرونده قضایی به اندازه پرونده انفجار آمیا به طول نینجامیده ‌است و تاکنون بیش از 1200 برای شهادت در مورد این پرونده به دادگاه احضار شده‌اند. در انفجار آمیا قاضی گالئانو تا حدود 4 سال پیش رییس پرونده بود كه نهایتا به دلیل اینکه پرونده ره به جایی نبرد و به دلیل منحرف كردن پرونده، امحای برخی اسناد و رشوه دادن به برخی شهود، شورای عالی قضایی آرژانتین، پروانه قضایی‌ گالئانو را باطل كرد.

در جریان دادرسی و تحت القای صهیونیست‌ها، برخی در آرژانتین مدعی بوده و هستند که دستور و نقشه ضربه زدن به بزرگ‌ترین مرکز اقلیت یهودی در آمریکای لاتین در تهران کشیده شد و مسوولیت اجرای طرح عملیات به ستاد ویژه عملیات حزب الله لبنان که به گروه شبه نظامی حزب الله لبنان وابسته‌است سپرده شد.  با شروع به کار قاضی جدید قرار بود موضوع از ابتدا بررسی شود اما وی در مدت كوتاهی مدعی شد پرونده را مطالعه كرده و به نتایج جدیدی رسیده در حالی كه تمام این مباحث مربوط به اظهارات گالئانو است و هدفی جز ایجاد فشار بر ایران ندارند. ناگفته پیداست که تمام این فشارها از جانب صهیونیست‌ها ارایه می‌شود تا از طریق افكار عمومی،‌ فضا برای تصمیم‌گیری در آرژانتین آماده شود اما پرونده بسیار سست‌تر از آن است كه بتوان كاری علیه ایران انجام داد. در جریان دادرسی ایران اسناد و مدارك زیادی در این خصوص ارایه کرد و در چارچوب وزارت خارجه اقدامات زیادی انجام شد. در این میان  اظهارات برخی رسانه‌ها و مقامات صهیونیستی حكایت از این دارد كه ایران به دلیل قطع همكاری هسته‌یی‌اش با آرژانتین اقدام به این كار كرده است.

 بر این مبنا در جریان همكاری هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران مذاکراتی با همتای آرژانتینی خود داشت و بر این مبنا قراردادی امضا شد كه طی آن نیروگاهی خریداری و به ایران منتقل شود. این مساله به دوران قبل از كارلوس منم، رییس جمهور این کشور مطرح است که در زمان او حادثه آمیا رخ داد. این اداعا در حالی مطرح می‌شود که ولی قبل از عملیاتی شدن توافق، آرژانتین یك جانبه عمل كرده و به ایران غرامت پرداخت کرد. موضوع دیگر قابل طرح در این پرونده مربوط به رشوه‌ گیری یكی از اعضای منافقین بود كه در آن یكی از منافقین به نام مصباحی یا شاهد 2 از رشوه ایران به كارلوس منم خبر داد و حتی نام بانكی در سوئیس اعلام شد. دادگاه سوئیسی چنین ادعایی را بررسی كردند و ثابت كردند كه چنین چیزی نبوده است و لذا مصباحی كتبا نامه‌ای به گالنائو نوشت كه چنین مطلبی را خودم ساخته‌ام و وجود خارجی نداشته است.  در این میان بحث دیگری نیز در مورد شاهد 3 یا C مطرح است که برخی شواهد این فرد را بنی صدر معرفی کرده اند. در مجموع تاکنون این اقدامات صهیونیست ها به نتیجه نرسیده است و حتی تلاش ها برای صدور رد نوتیس از طرف اینترپل نیز نتیجه بخش نبوده و به نظر می رسد تنها با گفت‌وگو می توان این موضوع را که مورد توجه هر دوطرف به عنوان دو کشور مخالف سلطه در نظام جهانی و دارای بیش از 100 سال رابطه‌ی سیاسی علی‌رغم فاصله‌ی جغرافیایی زیاد هستند، حل کرد.