رادیو تئاترها در جشنواره تئاتر فجر درخشیدند

در بخش های مختلف فستیوال تئاتر علاوه بر اجرای صحنه، بخش هایی دیده می شود که لزوم وجودشان برای همه مشخص نیست؛ وقتی عنوان می کنیم همه در این دایره ی تابعی ،جملات مشترکی از مخاطب عام و هم البته اهالی فن، وجود دارند. مثلاً نمایش نامه خوانی و رادیو تئاتر از جمله ی این بخش ها هستند که در این مجال اندک، نظری اجمالی به لزوم حضور رادیو تئاتر در جشنواره خواهیم داشت.

در ابتدای امر دو سوال مهم را می توان مطرح کرد: اولاً ایا هدف از رادیو تئاتر برای احیای نمایش های رادیویی است؟ و دو دیگر این که رادیو تئاتر پرداخت به امری است که یکی از مؤلفه های مشخص در تئاتر را در خود دارد: فن بیان. وقتی بانی و متولی "رادیو تئاتر" در جشنواره ی تئاتر فجر، رادیوی ملی است این زعم، قوت بیشتری می گیرد که ظاهراً برای احیای نمایش نامه های رادیویی و یا ادامه ی مسیر گذشته ی درخشان این فن در فرهنگ مردمچنین رویکردی شکل گرفته است . در گذشته ای که چندان هم دور نیست حتی در زمانی که تلویزیون جایگاه خود را یافته بود و در هر خانه ای تلویزیونی پیدا می شد باز هم رادیو مخاطبان خاص خودش را داشت. امروز مراجعه ی فرهنگی مردم به رادیو بیشتر در جنبه های خبررسانی، و یا گوش کردن به موسیقی صورت می گیرد و با اجراهای چند شبه، هر چند با حضور صداپیشگان  قدیمی و ماهر در عرصه ی نمایش های رادیویی. با حضور سرجمع ده تا پانزده هزار مخاطب در طول این شب ها نمی توان فرهنگ عمومی جامعه را به مخاطب قرار دادن نمایش های رادیویی، سوق داد. خواه ناخواه با گذشت زمان و تغییر ذائقه ی آدم ها، کارکردها و حتی تعاریف پدیده های بشری که وامدار تکنولوژی است دچار تغییر می شود. پس تمرکز بر ریشه های هنری "رادیو تئاتر" بر کارکردهای اجتماعی آن، چربش دارد.

در "رادیوتئاتر" مفهوم نمایش نامه به عنوان مصالح اصلی و اولیه کاملاً حفظ می شود همان اصالتی که در نمایش نامه خوانی و یا خواندن یک نمایش نامه ی مکتوب به طور کاملاً شخصی محفوظ می ماند. برای علاقه مند و یا هنرجوی تئاتر، وقتی  دسترسی به اجراهای اصیل یک نمایش نامه ی فرنگی وجود ندارد، بهترین مرجع، خواندن نمایش نامه ی مکتوب است. هر چند که نمایش نامه نویسی هنوز هم به عنوان هنر معنوی و نوشتاری متعالی، سرآمد شعر و داستان است.

عنایت و ماندگاری  نام نمایش نامه نویسان و حتی تأثیرشان در زمینه های دیگر هنر، مؤید این مدعاست. پس در "رادیوتئاتر" محل مراجعه برای مطالعه یا بازخوانی اثری ادبی و نمایشی ممکن می شود. علاوه بر این ها که ذکر شد، پرداختن به فنّ بیان در "رادیو تئاتر" بسیار موثر و الزامی است. فن بیانی که در تئاتر امروز ایران و به تبع آن در سینما و تلویزیون- به عنوان هنرهای نمایشی فراگیرتر- وجود دارد از گذشته ی خود بسیار فاصله گرفته است و حضور "رادیوتئاتر" به بسط یکی از مهم ترین ارکان اجراهای دراماتیک کمک خواهد کرد. هر چند که در اجراهای صحنه ای، اکت های بازیگر، زبان بدن، حرکات موزون و یا بیان های انتزاعی و مفهومی بازیگر بسیار مهم و مورد توجه است، ولی باید پذیرفت که غالب نمایش نامه ها، دیالوگ محور هستند و برای امتیازهای یک اثر نمایشی، شیوه دیالوگ نویسی که بر اساس روان شناسی موقعیت و شخصیت نوشته می شود، حائز اهمیت و اولویت است. در "رادیوتئاتر"های جشنواره ی تئاتر از عکس و تصاویری که به ایجاد فضای نمایش نامه ها کمک می کند، استفاده می شود. اما با این حال اضافه کردن قسمت هایی که اشتیاق مخاطب نشانه شناس تصویری را اغنا کند لزومی شاید نداشته باشد. در اجراهای رادیوتئاتر بعضاً از میان حاضران در اجرا این رفتار دیده می شود که به عکس ها و حتی به صداپیشه ها نگاه نمی کنند مسیر نگاهشان را به هدفی غیرمشخص قرار می دهند که تنها حس شنوایی شان مفهوم درونی اثر را به آن ها منتقل کند. این همان نمایی است که از رادیو تئاتر باید مستفاد و استنباط شود. بسیار مناسب تر خواهد بود که چهره های جوان که الزاماً قصد صداپیشگی در رادیو را ندارند، در کنار قدیمی های این فن، حاضر باشند و تئاتر صحنه را در قوت بیشتر فن بیان هایش، امیدوار کنند. از مزایای دیگر "رادیوتئاتر" رسیدن به فضایی است که پیش بینی از اجرای صحنه ای آن نمایش نامه را به دست دهد. "رادیوتئاتر" جشنواره ی سی ام تئاتر،از بخش های جذاب امسال است. حضور پرتعداد مخاطب و هم رضایتشان در پایان اجراها مؤید این مطلب است. حضور پرتعداد  مخاطبان تنها شامل هنرجویان تئاتر و مخاطبان عام نیست چهره های قدیمی تئاتر هم در این اجراها حضور دلگرم کننده ای دارند.