کم خونی همولیتیک

کم خونی (آنمی) همولیتیک عبارت است از تخریب زودتر از موعد گلبول های قرمز خون. در این حالت مغز استخوان قادر نیست با سرعت کافی گلبول های قرمز جدید تولید کند تا جایگزین گلبول های قرمز تخریب شده شوند.

همولیز لفظی است که برای تخریب گلبول های قرمز به کار می رود.

آنمی همولیتیک با دو منشاء داخل عروقی و خارج عروقی می باشد. این آنمی می تواند به دلایل ارثی و یا اکتسابی اتفاق افتد. بنابراین آنمی همولیتیک را بر اساس منشا می توان به دو گروه ارثی و اکتسابی تقسیم نمود.

در یک فرد سالم، عمر طبیعی گلبول های قرمز بین 90 تا 120 روز می باشد و طحال که محل عمده حذف گلبول‌های قرمز پیر از گردش خون می باشد، اقدام به حذف این گلبول‌ها متناسب و مطابق با میزان تولید در مغز استخوان می کند. ولی در افراد مبتلا به آنمی همولیتیک، عمر گلبول های قرمز کمتر از حد طبیعی بوده و این سلول ها سریع تر تخریب می شوند. در ابتدا مغز استخوان شروع به جبران این تخریب می کند و تولید خود را حتی تا 8 برابر افزایش می دهد، ولی در صورت تخریب بسیار زیاد و خارج از توان مغز استخوان، در جبران این حالت علائم آنمی آشکار می شود.

در این بیماری بیلی روبین و هموگلوبین موجود در خون افزایش یافته و از طریق ادرار دفع می شود و در نتیجه باعث ایجاد رنگ زرد تیره یا حتی قهوه ای در ادرار می شود

علائم بالینی در این نوع آنمی معمولا به صورت زردی، مشکلات تنفسی، وجود خون در ادرار و ... ظاهر می شود.

معاینات و آزمایشات دقیق و همچنین سابقه خانوادگی بیمار به منظور تشخیص دقیق علت بیماری و در نتیجه انتخاب درمان صحیح لازم می باشد.

مجموعه‌ای وسیع از بیماری‌های مغز استخوان می‌تواند منجر به کم‌خونی شود، به عنوان مثال سرطان‌هایی که به مغز استخوان منتشر می‌شود، یا سرطان‌های مغز استخوان (مانند لوسمی) می‌تواند منجر به تولید گلبول‌های قرمز ناکافی از مغز استخوان و کم‌خونی شود.

در این میان شیمی‌درمانی‌های خاصی نیز می‌تواند به مغز استخوان آسیب رسانده و با کاهش تولید گلبول‌های قرمز خون، منجر به کم‌خونی شود.

علایم کم خونی همولیتیک

خستگی

تنگی نفس

ضربان قلب نامنظم

زردی (زرد شدن پوست و چشم ها، تیره شدن رنگ ادرار)

بزرگ شدن طحال

علل کم خونی همولیتیک

بیماری های ارثی مثل اسفروسیتوز ارثی، کمبود آنزیم گلوکز ـ 6 ـ فسفات دهیدروژناز (G6PD)، کم خونی فقر آهن، یا تالاسمی.

فاویسم یک نوع کم خونی همولیتیک است که به دنبال خوردن باقلا رخ می دهد.

گاهی در بدن پادتن هایی که برای مبارزه با عفونت تولید می شوند، به علت نامعلومی به گلبول های قرمز حمله می کنند. این واکنش گاهی به دنبال تزریق خون آغاز می شود.

مصرف برخی داروها باعث آسیب به گلبول های قرمز می شوند.

عوامل خطر کم خونی همولیتیک

سابقه خانوادگی ابتلا به کم خونی همولیتیک

استفاده از هر گونه دارو

آزمایشات تشخیصی شامل آزمایش خون و بررسی های مختلف روی آن است.

پیشگیری کم خونی همولیتیک

هیچ گاه دارویی را که قبلا کم خونی همولیتیک در شما ایجاد کرده است مصرف نکنید.

اگر سابقه خانوادگی کم خونی همولیتیک دارید (انواع ارثی)، پیش از بچه دار شدن مشاوره ژنتیکی انجام دهید

عوارض کم خونی همولیتیک

بزرگ شدن طحال به مقدار زیاد که باعث افزایش تخریب گلبول های قرمز توسط آن می شود.

درد، شوک، و وضعیت جدی ای که در اثر تخریب گلبول های قرمز ممکن است ایجاد شود.

درمان کم خونی همولیتیک

اگر کم خونی همولیتیک در یک فرد ارثی نباشد و به طور اکتسابی ایجاد شده باشد، معمولاً می توان با حذف علت، مثلا دارو، آن را درمان کرد. گاهی ممکن است لازم باشد که طحال برداشته شود.

اگر کم خونی همولیتیک ثانویه به یک بیماری زمینه ساز رخ داده باشد، سرنوشت بیمار با سیر بیماری زمینه ساز گره خورده است.

اگر کم خونی همولیتیک ارثی باشد، در حال حاضر روشی برای درمان آن وجود ندارد. اما در عین حال می توان علایم را تخفیف داد یا کنترل کرد.

فعالیت

پس از درمان ، هرچه زودتر فعالیت های طبیعی خود را آغاز نمایید.

از بودن در هوای سرد خودداری کنید.

در این شرایط به پزشک مراجعه کنید

اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم کم خونی همولیتیک را دارید.

اگر علایم زیر هنگام درمان رخ دهند: تب، سرفه، گلودرد، ورم مفاصل، درد عضلانی، ادرار خونی، بروز علایم عفونت در هر کجای بدن (قرمزی، درد، ورم، تب)

اگر دچار علایم جدید و غیرقابل کنترل شده اید.

داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند.

فرآوری: معصومه آیت اللهی

بخش سلامت تبیان