کامکوات و خواص مفید آن
این میوه زمستانه - بهاره بوده، از اروپا به ایران آمده است و طعمی شبیه به دیگر میوه‌های خانواده مرکبات دارد با این تفاوت که می‌توان آن‌را درسته و با پوست مصرف کرد.
از دیدگاه گیاه شناسی، کامکوات متعلق به خانواده Rutaceae زیر شاخه‌ی Fortunella ها است که پس از انتقال این گیاه از چین به اروپا توسط گیاه شناسی با نام رابرت فورچون (Robert Fortune) در اواسط قرن نوزده این گونه نامگذاری شد.
درخت کامکوات دارای برگ‌های ریز و همیشه سبز است و بومی بخشی از کوه‌های جنوب شرق چین است و در حال حاضر به منظور بهره برداری از میوه‌ی لذیذ آن و همچنین به عنوان یک گیاه تزئینی در نقاط دیگر دنیا از جمله ایالات متحده کشت و پرورش داده می‌شود.
در فصل زمستان یک درخت بالغ کامکوات می‌تواند وزن چند صد عدد از میوه زیبایش را که هرکدام به اندازه یک زیتون درشت هستند، تحمل کند.
زمانی که میوه کامکوات را برش می‌زنیم ظاهری شبیه به یک پرتقال کوچک دارد که پرهای آن به سفتی به یکدیگر و پوسته خارجی متصل شده‌اند و عموماً یک یا دو عدد هسته در مرکز هر پره وجود دارد. طعم هسته مانند هسته‌های پرتقال تلخ است و هنگام خوردن میوه باید از دهان خارج شده و دور ریخته شود.
این گیاه واریته های متفاوتی دارد اما تنها چهار نوع آن برای بهره برداری از میوه‌اش کشت می‌شود
* کامکوات ناگامی (Nagami kumquat): که میوه‌ای بیضی شکل دارد و فراوان‌ترین گونه‌ی زیر کشت در ایالات متحده است. میوه آن نرم و خوش طعم است و پوستی به رنگ زرد روشن دارد.
* کامکوات مارومی (Marumi kumquat): میوه‌ای گرد با طعم شیرین دارد.
* کامکوات میه وا (Meiwa kumquat): میوه‌ای گرد دارد و اندازه میوه‌ی آن از سایر گونه‌ها بزرگ‌تر است. این گونه در ژاپن با نام نینپو شناخته می‌شود و محبوبیت زیادی دارد.
* کامکوات هونکونگی (Hong Kong Wild)
فوائد مصرف میوه‌ی کامکوات برای بدن
* این میوه نیز مانند دیگر مرکبات کالری کمی دارد. 100 گرم از این میوه دارای تنها 71 کالری انرژی است. در عین حال میوه‌ای بسیار ارزشمند و دارای فواید تغذیه‌ای بسیار است زیرا منبع غنی فیبر، املاح، ویتامین و آنتی‌اکسیدان است که مصرف آن اثرات قابل توجهی در سلامت بدن دارد.
* این میوه با پوست مصرف می‌شود و این مسئله مزیت این میوه نسبت به دیگر اعضاء خانواده‌ی مرکبات است چرا که پوسته‌ی آن دارای روغن‌های ضروری مورد نیاز بدن، آنتی اکسیدان و فیبر است. 100 گرم از این میوه دارای 7/6 گرم فیبر است که 17 درصد از فیبر مورد نیاز روزانه‌ی بدن ما را تأمین می‌کند. به علاوه با خوردن این میوه مقدار قابل توجهی تانن، پکتین، همی سلولز و دیگر پلی‌ساکاریدهای غیر نشاسته ای (NSP) وارد بدن ما می‌شود.
*با مصرف این میوه به صورت تازه، ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند فلاوونوئیدهای پلی فنلی مانند کاروتن‌ها، لوتئین، زاگزانتین و تانن‌ها دریافت می‌شود. ترکیبات روغنی بسیار مفیدی که در پوست این میوه وجود دارد عبارت است از لیمونن، پینن، برگاموتن، کاریفیلن، هومولن و مورولن.
* به علاوه این میوه دارای ویتامین‌های آنتی اکسیدانی چون ویتامین A ، C و E است. وجود تمامی این ترکیبات آنتی‌اکسیدان در این میوه‌ی جالب موجب شده که مصرف تازه آن بتواند به راحتی ترکیبات اکسیدانی را از بدن ما جمع‌آوری کرده در نتیجه از بروز سرطان، دیابت، عفونت و بیماری‌های دژنراتیو بکاهد.
* این میوه نیز مانند پرتقال دارای ویتامین C به مقدار زیاد است. 100 گرم از آن دارای 9/47 گرم از این ویتامین است که تأمین کننده 73 درصد از نیاز روزانه ماست. ویتامین C یکی از آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی است که علاوه بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی نقش مهمی در تولید ترکیباتی چون کلاژن در بدن دارد از این رو در بهبود زخم بسیار موثر است به علاوه ضد رشد ویروس و ضد سرطان است و مانع بروز بیماری‌های تحلیل برنده اعصاب می‌شود. این ویتامین از بروز آرتریت روماتوئید و دیابت می‌کاهد. ویتامین C با تبدیل آهن موجود در غذا از حالت فریک (سه ظرفیتی) به حالت فرو (دو ظرفیتی) موجب تسهیل جذب آهن می‌شود.
* کامکوات دارای مقدار قابل توجهی از ویتامین‌های خانواده‌ی B است مانند تیامین(B1)، نیاسین (B3)، پیریدوکسین (B6)، فولات و اسید پانتوتنیک. این ویتامین‌ها به عنوان کوفاکتور فرآیندهای متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین و چربی در بدن فعالیت می‌کنند.
* این میوه علاوه بر ویتامین فراوان دارای برخی از املاح نیز هست مانند کلسیم، مس، پتاسیم، منگنز، آهن، سلنیوم و روی. 100 گرم از نوع خشک شده‌ی این میوه دارای 640 میلی گرم پتاسیم، 162 میلی گرم کلسیم و 03/2 میلی گرم آهن است. پتاسیم یکی از ترکیبات مهم موجود در داخل سلول‌ها و مایعات بدن است و به کنترل ضربان قلب و فشار خون کمک می‌کند. مس عنصری است که در تولید گلبول‌های سرخ نقش دارد و آهن نیز برای تولید گلبول‌های سرخ و فرآیندهای اکسیداسیون سلولی مورد نیاز است.
|
ماده مغذی |
مقدار ماده مغذی |
درصد تأمین نیاز روزانه |
|
انرژی |
71 Kcal |
3.5% |
|
کربوهیدرات |
15.90 g |
12% |
|
پروتئین |
1.88 g |
3% |
|
چربی کل |
0.86 g |
4% |
|
کلسترول |
0 mg |
0% |
|
فیبر |
6.5 g |
17% |
|
ویتامین‌ها |
||
|
فولات |
17 mcg |
4% |
|
نیاسین |
0.429 mg |
2.5% |
|
اسید پانتوتنیک |
0.208 mg |
4% |
|
پیریدوکسین |
0.036 mg |
3% |
|
ریبوفلاوین |
0.090 mg |
7% |
|
تیامین |
0.037 |
3% |
|
ویتامین A |
290 IU |
10% |
|
ویتامین C |
43.9 mg |
73% |
|
ویتامین E |
0.15 mg |
1% |
|
ویتامین K |
0 mcg |
0% |
|
الکترولیت‌ها |
||
|
سدیم |
10 mg |
0.5% |
|
پتاسیم |
186 mg |
4% |
|
املاح |
||
|
کلسیم |
62 mg |
6% |
|
مس |
0.095 mg |
10% |
|
آهن |
0.86 mg |
11% |
|
منیزیم |
20 mg |
5% |
|
منگنز |
0.135 mg |
6% |
|
سلنیوم |
0.0 mcg |
0% |
|
روی |
0.17 mg |
1% |
|
فیتونوترینت‌ها |
||
|
بتا کاروتن |
0 mcg |
-- |
|
آلفا کاروتن |
155 mcg |
-- |
|
بتا- کریپتوگزانتین |
193 mcg |
-- |
|
لوتئین - زگزانتین |
129 mcg |
-- |
|
(Source: USDA National Nutrient data base) |
انتخاب و ذخیره سازی این میوه
کامکوات میوه‌ای است که از نیمه‌های آبان تا نیمه‌های خرداد در دسترس است. واریته‌های "ناگامی" و "میه وا" گونه‌های فراوان‌تر هستند. در هنگام خرید توجه کنید که بهترین نوع کامکوات باید پوستی سفت و صاف داشته باشد و رنگ آن نارنجی رنگ و شفاف باشد و ترجیحاً با برگ چیده شده باشد. از انتخاب انواع سبز و کال آن اجتناب کنید و میوه‌هایی را که له شده‌اند یا بریدگی در آنها وجود دارد را انتخاب نکنید.
نگهداری این میوه آسان است زیرا ماندگاری طولانی دارد و در دمای اتاق به مدت 3 تا 4 روز و در داخل یخچال تا سه هفته سالم می‌ماند. نوع یخ زده‌ی آن‌را را می‌توان تا 6 ماه یا بیشتر نگهداری کرد.
نکاتی در زمینه تهیه و مصرف کامکوات
این میوه را نباید پیش از رسیدن کامل از درخت چید.
برای مصرف می‌توان آن‌را به صورت تازه یا به صورت کمپوت استفاده کرد و همچنین می‌توان مربای لذیذی از آن تهیه کرد و یا حتی می‌توان آن‌را به سالاد اضافه کرد.
برای ماندگاری بیشتر بهتر است این میوه در آب سرد شسته شده و با دستمالی به آرامی خشک شود.
اگر میوه را با انگشتان به آرامی فشار دهید و آب آن‌را میل کنید از طعم لذیذ آن لذت خواهید برد.
اگر تمایل داشتید آن‌را درسته مصرف کنید آن‌را مانند انگور و زیتون با پوست میل کنید.
انواع روش های مصرف کامکوات:
* می‌توان این میوه را برش زده و به سالاد میوه یا سالاد سبزیجات اضافه کرد.
* این میوه ظاهر بسیار اشتهاآوری دارد و می‌تواند به عنوان تزئین غذا مورد استفاده قرار گیرد.
* مارمالاد تهیه شده از کامکوات بسیار لذیذ است زیرا علی‌رغم دیگر مرکبات که پوست بسیار تلخی دارند، پوست این میوه طعمی شیرین و مطلوب دارد.
* کامکوات پوره شده را می‌توان در تهیه سس‌ها، عصاره میوه، مربا و ژله استفاده کرد.
* آب این میوه در تهیه‌ی آب میوه‌های مخلوط، کیک، پای و بستنی استفاده می‌شود.
* از آب این میوه در طعم‌دهی به گوشت قرمز و گوشت مرغ و همچنین ماهی استفاده می‌شود.
نکات ایمنی
استفاده از این میوه مانند دیگر مرکبات در زنان باردار، شیرده و کودکان و همچنین دیگر گروه‌های سنی آزاد است.
مطالب مرتبط:
مرکبات؛ با ارزش برای تغذیه انسان