کتاب به جاي چيپس و ماست
کتاب به جاي چيپس و ماست
اگر اين طرح با ساماندهي درست انجام گيرد، مثلا براي اجرايش مؤسسه‌اي مانند رسانه‌هاي تصويري تاسيس شود و کار را به دست بگيرد، آن وقت مي‌توان به توزيع درست و عادلانه آثار اميدوار بود.
کامران محمدي:
پس از اينکه «دا» (1) به‌عنوان يکي از موفق‌ترين کتاب‌هاي پس از انقلاب، سراز سوپرمارکت‌هاي پايتخت درآورد، حالا «شطرنج با ماشين قيامت»(2) حبيب احمدزاده نيز به‌عنوان دومين کتاب سوپرمارکتي ايران انتخاب شده است.
اين طرح که به تقليد از اهالي سينما وارد فضاي ادبيات شده، شايد بتواند اندکي از مشکلات بي‌پايان پخش کتاب را حل کند، اما:
1-اگر کتابي توانسته در کنار خيل عظيم فيلم‌هاي جورواجور در سوپرمارکت‌هاي محله‌هايمان بنشيند، نه براساس برنامه‌اي هدفمند و روشن يا فعاليت و فکر سازماني و انجمني، که تنها به‌علت تحرک چندوجهي ناشرش با پشتوانه سازماني که پشتيباني‌اش مي‌کند است؛ هردو کتاب يادشده را سوره مهر منتشر کرده و سوره مهر متعلق به حوزه هنري است. کاش اين طرح با برنامه‌اي روشن و درازمدت و سازماندهي روشن و حساب‌شده انجام مي‌گرفت.
2-شايد بزرگ‌ترين مشکل چرخه سينما در ايران (صرف‌نظر از مسائل پيش از توليد)، اکران و بازگشت سرمايه تهيه‌کنندگان (به‌ويژه تهيه‌کنندگان خصوصي) باشد. عرضه فيلم‌ها در سوپرمارکت با اين هدف انجام گرفته است و خوب هم جواب داده.
فيلم‌ها پس از اکران در شمارگاني بسيار بالا در مغازه‌ها به فروش مي‌روند و عملا حتي اگر در اکران کاملا شکست خورده باشند، سرمايه‌شان برمي‌گردد. اما بزرگ‌ترين مشکل چرخه نشر، توزيع است. در کمتر محله‌اي مي‌توان کتابفروشي جدي پيدا کرد و آنچه هست، فروشگاه نوشت‌افزار است. بنابراين اگر توزيع کتاب در سوپرمارکت‌ها، به شکلي که سي‌دي فيلم‌ها توزيع مي‌شوند، انجام گيرد، تا حدود زيادي مشکل توزيع حل خواهد شد. اين شکل، تنها در گذاشتن کتاب در قفسه سوپرمارکت‌ها نيست بلکه چينش درست، چاپ پوستر که مغازه‌ها پشت ويترين مي‌چسبانند و موارد ديگري از اين دست نيز ضروري است.
اگر توزيع کتاب در سوپرمارکت‌ها، به شکلي که سي‌دي فيلم‌ها توزيع مي‌شوند، انجام گيرد، تا حدود زيادي مشکل توزيع حل خواهد شد
3-اگر اين طرح با ساماندهي درست انجام گيرد، مثلا براي اجرايش مؤسسه‌اي مانند رسانه‌هاي تصويري تاسيس شود و کار را به دست بگيرد، آن وقت مي‌توان به توزيع درست و عادلانه آثار اميدوار بود. اينکه چه کتاب پر فروشي از چه ناشري و به چه شکلي انتخاب شود، از جمله مهم‌ترين چالش‌هاي اين طرح است و شکي نيست که همه ناشران و نويسندگان مايلند در آن حضور داشته باشند. حتي بديهي است که ناشران ضعيف‌تر و خصوصي، نياز بيشتري به اين قبيل کارها دارند،البته يه‌شرطي که بفروشد.
4-توزيع کتاب با توزيع فيلم فرق مي‌کند. فيلم‌ها در يک فرايند کاملا روشن، با همه محدوديت‌ها و مشکلاتي که سينماها دارند، در شهرهاي مختلف کشور اکران مي‌شوند و بعد هم سي‌دي‌شان به همه جا مي‌رسد اما پخش کتاب تقريبا به تهران و شايد در مواردي چند شهر بزرگ خلاصه شده است. اين همان مشکلي است که همواره به چرخه نشر به‌شدت آسيب رسانده است و مسلما نمي‌توان به همين راحتي از پسش برآمد.
راه‌اندازي کتابفروشي در شهرهاي کوچک امري تقريبا محال است، به اين علت ساده که توجيه اقتصادي ندارد. اما کوچک‌ترين روستاهاي کشور نيز سوپرمارکت و بقالي دارند و اگر در کنار نوشابه و ماست و سيگار، کتاب هم بگذارند، به‌ويژه کتابي که مي‌فروشد، موضوع نداشتن توجيه اقتصادي نيز
منتفي مي‌شود.
5-در کنار همه اينها، امکان گرفتن سفارش مي‌تواند طرح را کامل کند. سي‌دي حجم کمي دارد و بسيار سبک است. 100فيلم، به اندازه 10 پفک جا نمي‌گيرد اما کتاب سنگين و تا حدودي جا‌گير است. اگر مؤسسه‌اي حتي خصوصي براي اين کار باشد، مي‌تواند سامانه‌اي را براي گرفتن سفارش کتاب از سوپرمارکت‌ها و تحويل همان کتاب‌ها نيز تعريف کند؛ کاري که مشکل حجم و وزن را حل مي‌کند و بيش‌از آنکه دشوار باشد، به اندکي نوآوري و خلاقيت نياز دارد.
پي‌نوشت‌ها:
(1) دا ؛ خاطرات سيده زهرا حسيني به اهتمام: سيده اعظم حسيني/ انتشارات سوره مهر/ تعداد صفحات: 831 / قيمت: 11000 تومان
(2) شطرنج با ماشين قيامت نوشته حبيب احمدزاده / انتشارات سوره مهر/ تعداد صفحات: 312/ قيمت : 4700 تومان
فرآوري: رويا فهيم
بخش کتاب و کتابخواني تبيان
منابع: همشهري، سوره مهر، پاتوق کتاب