روش هاي بحث و گفتگو و حل مسئله

قسمت چهارم

 

2- روش دوم: روش هاي بحث و گفتگو و حل مسئله

روش بحث و گفت و گو و روش حل مسئله، دو روشي هستند که در پديداري آموزش و پرورش خلاق نقش اساسي دارند.

اين گونه روش ها از ابعاد و عناصري برخور دارند که با روش ذخيره سازي تعليم و تربيت کاملاً متفاوت است. در نظام آموزش و پرورشي که بر اساس روش هاي بحث، گفت و گو و حل مسئله استوار است، معلم نه تنها در نقش انساني دانا که تمامي اطلاعات و معلومات را در اختيار دارد، ظاهر نمي شود بلکه او نيز در روند گفت و شنودي که ميان اعضاي گروه جريان دارد شرکت مي کند و از اين راه به افزايش دانش و معلومات خود مي پردازد.

به اين وسيله آن ها درباره ي شرايط خود به تفکر مي پردازند و ديگر منفعل محض و قرباني شرايط و موقعيت نخواهند بود. با شناختن مسئله، يعني موضوعي که بايد حل شود، آن ها از ارزش اساسي انسان که فاعل بودن است و نه منفعل بودن، آگاه مي شوند، و اين مبتني بر انديشه ي فريره است که تغيير دادن و دگرگون کردن انسان فعل پذير را کليد اساسي هرنوع ياد گيري مي داند.

فريره نسبت به جو کلاس نيز بسيار دقيق است. بحث و گفت و گوي دو طرفه را توصيه مي کند و مي گويد اين گفت و گو بايد به منظور اکتشاف باشد نه به منظور حفظ کردن و به خاطر سپردن مطالب. هر يک از اعضاي گروه بايد هم معلم باشد هم فراگير، هماهنگ کننده ي گروه نيز بايد به نحوي فراگيرنده باشد و از بحث و گفت و گو، مطالب تازه اي بياموزد و هم معلم از طريق گفت و گو و راهنمايي در آموزش شرکت مي نمايد.

به اين ترتيب جلسات آموزش به طور کامل از طريق گفت و گوي چند جانبه ي اعضاي گروه اداره مي شود که هدف نهايي آن تسلط افراد بر زندگي خويش، کسب آگاهي انتقادي، تکيه بر عمل و به دست آوردن آزادي است. اين کار براي کساني که تا کنون تصور مي کردند براي رفع مشکلاتشان هيچ گونه عکس العمل مثبتي نمي توانند از خودشان دهند بسيارمهم است. هنگامي که فراگيران متوجه اين حقيقت شوند که خودشان مي توانند براي مسائل و مشکلات شان به چاره جويي بپردازند و به اين ترتيب بر سرنوشت خويش تأثير بگذارند، تسلط نيروهاي خارجي بر آنان غير ممکن خواهد شد.

البته مردم را با بحث و گفت و گو نمي توان تحت سلطه در آورد؛ زيرا با بحث نمي توانيم افکار و عقايد خود رابه ديگران تحميل کنيم و شنونده را به طور کامل و دائم تحت نفوذ در آوريم و او را کنترل کنيم. از اين رو براي تدريس به شاگردان و بحث و گفت و گو با آنان بايد مباحثي انتخاب شود که هم بار علمي داشته باشد و هم آنان را به تفکر وا دارد. بنابراين براي هر بحث دو بعد بايد قائل شد:

تفکر و عمل:

 اگر بحثي بار عملي خود را از دست بدهد بعد فکري آن نيز زيان مي بيند.

در نهايت، آن نکات مهم و اساسي را که مي توان در ديدگاه فريره يافت از جمله عبارت است از : افزايش سطح بينش، امکان کسب آگاهي انتقادي نسبت به محتوا و مواد آموزشي، باتوجه به ويژگي هاي فردي، اجتماعي، تاريخي، فرهنگي و اقليمي مناطق مختلف و احتياجات آن ها. اين نحوه ي آموزش، مبتني بر فلسفه اي است که انسان را خالق تاريخ و فرهنگ و سرنوشت خويش قلمداد مي کند.

اين شيوه بيشتر در جوامعي که تازه خود را از قيد نيروهاي مستبد خارجي و داخلي رها کرده و يا خواهند کرد بسيار مناسب است. اميدوارم با درک عميق و تعميم آگاهانه و علمي بتوان از نکات اين ديدگاه براي پيشبرد اهداف و تعميق آگاهي عمومي جامعه، استفاده کرد و زير ساخت ها و روش هاي مناسب تدريس را شناخت و بتوان با اجراي آن گامي در جهت آزادي و آزاد انديشيدن برداشت.

رشد معلم

مرکز يادگيري سايت تبيان - گرد آوري: شکوفه باصري

تنظيم: مريم فروزان کيا