فوبیا یا هراس غیرطبیعى ( 2 )
فوبیا یا هراس غیرطبیعى ( 2 )
سایر انواع: در صورتى كه هراس مورد نظر از چهار نوع گفته شده نباشد، مانند ترس از ماسك ها و عروسك ها، صداى بلند، ترس از سقوط، میكروب، خفه شدن، شورش، شیطان، گمشده و نظایر اینها، هراس با این نوع ثبت مى شود.
هراس ها به طور كلى موجب محدودیت سبك زندگى و تداخل در تحصیل و شغل و حتى سلامتى جسمى مى شوند. مثلاً هراس هاى مشخص از نوع تزریق - خون - آسیب ممكن است اثرات زیانبارى بر روى سلامت دندان یا جسم فرد داشته باشد چرا كه شخص ممكن است از خدمات و مراقبت هاى پزشكى لازم اجتناب ورزد یا در ترس از خفگى امكان دارد فرد غذاهاى خود را به موادى محدود كند كه بلع آنها آسان باشد و در نتیجه دچار سوءتغذیه شود و یا حتى از خوردن دارو اجتناب كند. معمولاً در كودكان ِ مبتلا، اضطراب توأم با گریه، قشقرق به پا کردن، سفت كردن اندام یا محكم چسبیدن ابراز مى شود. این كودكان اغلب نمى دانند كه ترس هاى آنها افراطى و غیرعقلانى است و به ندرت از هراس خود اظهار ناراحتى مى كنند. توجه داشته باشید كه ترس از حیوانات و سایر اشیاى موجود در محیط طبیعى شیوع خاصى داشته و معمولاً در كودكى حالتى گذرا دارند. به همین خاطر تشخیص هراس مشخص فقط زمانى مطرح مى شود كه ترس ها به اختلال قابل ملاحظه بالینى منجر شوند مانند خوددارى از رفتن به مدرسه به خاطر ترس از رویارویى با یك سگ در خیابان و نظایر آنها.
این اختلال علاوه بر 5 نوع ترس هاى فرعى به دو نوع ترس هاى اجتماعى و خاص هم دسته بندى مى شود. در اختلال هراس اجتماعى، اجتناب آشكار و مستمر از موقعیت هاى اجتماعى یا عملكرد وجود دارد كه ممكن است موجب شرمندگى شوند. در افراد مبتلا قرار گرفتن در معرض موقعیت هاى اجتماعى یا عملكردى، بلافاصله منجر به حمله وحشت زدگى وابسته به موقعیت یا با زمینه موقعیتى مى شود. اگرچه نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال متوجه غیرمنطقى و مفرط بودن ترس خود هستند، ولى این مسئله در مورد كودكان الزامى نیست. تنها در صورتى این تشخیص مناسب خواهد بود كه اجتناب، ترس یا اضطراب حاصل از رویارویى با موقعیت اجتماعى یا عملكردى به طور قابل ملاحظه اى با فعالیت هاى عادى كاركرد شغلى و زندگى اجتماعى تداخل كند، یا شخص پریشانى آشكاری در مورد ابتلا به هراس نمودار سازد.
افراد مبتلا در موقعیت هاى اجتماعى یا عملكردى ترس آور، نگران و آشفته اند و از احتمال تغییر واهمه دارند. به همین علت معمولاً از موقعیت هاى ترس آور اجتناب می نمایند و در این موقعیت ها اضطراب شدیدى را تجربه مى كنند، به انتقاد حساسند و ارزیابى منفى از خود، عزت نفس ضعیف، احساس حقارت و اشكال در ابراز خود دارند. اغلب در مدرسه تا محیط اجتماعى و شغلى احتمال شكست دارند.
همانطور که گفته شد در كودكان مبتلا به این اختلال، گریه كردن، قشقرق، چسبیدن یا ماندن در كنار شخص آشنا، و محدود كردن روابط دیده مى شود. احتمال دارد كودكان خردسال در موقعیت هاى اجتماعى، كمرویى افراطى، كناره گیرى و عملكرد اجتنابى نشان دهند و به آشنایان بچسبند. برخلاف بزرگسالان، كودكان مبتلا به هراس اجتماعى، امكان اجتناب از همه موقعیت هاى ترس آور را ندارند و ممكن است قادر به شناسایى ماهیت اضطرابشان نباشند. براى مطرح كردن این تشخیص در كودكان باید شواهدى در مورد توانایى برقرارى روابط اجتماعى با افراد آشنا وجود داشته باشد و اضطراب اجتماعى باید در رابطه با همسالان روى دهد نه صرفاً در مقابل بزرگسالان. به دلیل شروع زودرس و مزمن این اختلال، آشفتگى در كودكان بیشتر به شكل ناتوانى در دستیابى به سطح كاركرد مورد انتظار نمودار مى شود تا افول سطح كاركرد بهینه؛ البته در دوره نوجوانى امكان دارد افت در عملكرد اجتماعى و تحصیلى پدیدار شود.
فوبیاى خاص: پیدایش فوبى خاص ممكن است از همراه شدن یك شىء یا موقعیت خاص با هیجانات ترس یا هراس ناشى شود. مكانیسم هاى مختلفى براى همراه شدن فرض شده است. به طور كلى میل غیراختصاصى به دستخوش ترس یا اضطراب شدن تشكیل دهنده زمینه است؛ وقتى یك رخداد خاص (مثلاً رانندگى) با یك تجربه هیجانى (مثلاً یك تصادف) همراه مى شود، شخص مستعد رابطه هیجانى دائم بین راندن اتومبیل و ترس یا اضطراب برقرار مى كند. خود تجربه هیجانى ممكن است پاسخى به یك رخداد برونى- به طورى كه در تصادف اتومبیل مطرح است- یا یك رویداد درونى - بیش از همه ممكن است یك حمله هراس- باشد. هر چند ممكن است شخص هرگز دوباره حمله هراس پیدا نكند و واجد ملاك هاى اختلال هراس نباشد، چنین فردى ممكن است ترس مداوم از رانندگى پیدا كند، نه ابتلا به حمله هراس در ضمن رانندگى.
سپیده یوسفى
لینک ها
بچه ها از چه چیزهایی می ترسند؟!
کتاب های « روان شناسی » ، « کودکان »، « خانواده » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان