بچه ها از چه چیزهایی می ترسند؟!

فرض كنید بچه یك ساله ی شما دور زمین بازی با خوشحالی می چرخد كه ناگهان با چشمی اشكبار رو به سوی شما می آورد. گویا سگی به او نزدیك شده و وی را ترسانده است. دوره رفتار ترسناك در میان كودكان این روزگار عمومیت دارد. دلیلش چیست؟ با وجودی كه كودكان نوپا خود راه رفتن، حرف زدن و رسیدن به خواسته ها را فرا می گیرند، ولی پیوسته به آنان گوشزد می شود كه چقدر كوچك و آسیب پذیرند.

یك دكتر روان شناس كودك می گوید: " شاخص های فراوان دومین سال، حس شور و شوق و قدرت را به كودكان می بخشد، اما رها ساختن كودك یا تنها ماندن او هشدار واقعی است. كودك با خود می گوید: اگر بیفتم، دردم می گیرد یا چنانچه مامان تركم كند، شاید در امان نمانم."

وی می افزاید:" اما تمامی این اخبار ناخوشایند نیستند. مثلاً ترس از غریبه ها ، جانوران، صداهای بلند یا محیط های جدید، جنبه پیشگیرانه دارد. نگرانی كودك، او را از خطر كردن غیر ضروری باز می دارد." باید به خاطر داشت كه این دلهره های معمولی، نشانه ی آنند كه وی از لحاظ رشد شناختی، گامی به جلو نهاده و تفاوت بین موارد مشخص و جدید را تشخیص می دهد.

شناخت من و شما

در چنین سنی است كه " حس خود بودن" یا درك این مورد كه او آدمی متمایز و بی نیاز از دیگران است در وی هویدا می گردد. اگر فرزند یك ساله شما با دیدن چهره ای ناشناس می گرید و زمانی كه از اتاق بیرون می آیید، اشك در چشمانش حلقه می زند، نشانه دلبستگی بیش از حدش به شماست. به گفته روان پزشكان كودك:" دلهره جدایی" بزرگترین ترس نوپایان است كه بیشتر اوقات، شالوده سایر نگرانی های مربوط به افراد و جاهای جدید را تشكیل می دهد.

این گونه دل نگرانی در دو سال اول زندگی كودك، گذراست و در مورد برخی كودكان حتی بیشترهم طول می كشد. هرچند تا 18 ماهگی اكثر بچه های نوپا بر ترس های ناشی ازجدایی، بهتر چیره می گردند. علاوه براین، ممكن است فرزندتان دریابد ولو این كه گهگاه از او دور می شوید – مثلاً موقعی كه به مهد كودك تحویلش می دهید – بی شك برای بردنش برمی گردید.

اگر مایلید به كودكتان یاری  كنید كه از این وضع رهایی یابد، دلسوزی نشان دهید. با این كه برای كودك، جدایی از شما دردآور است، ولی امیدواری و خوش بینی دراین حالت اهمیت دارد. بهتر است به او بگویید: می دانم كه با همبازی ات به تو خوش می گذرد و مجدداً به او قوت قلب بدهید كه به زودی برمی گردید.

هراس های شبانگاهی

بیم از جدایی نیز خواب كودك را برهم می زند. بیشتر بچه ها، شب ها وحشت می كنند. امكان دارد كودكتان از خوابیدن به این خاطر سرباز زند كه نخواهد از بیداری  و تمام چیزهایی كه به وی اطمینان خاطر می بخشد، همچون اسباب بازی ها، حیوانات دست آموز و یا بابا و مامانش دست بكشد. برخی اعمال آرامش بخش مانند شستشو با آب گرم و یا مهربانانه روی پا نشاندن و قصه گفتن باعث می شود كه كودك پیش از رفتن به بستر، اطمینان خاطر ( دوباره) زیادی بیابد. در واقع آگاهی از رخداد بعدی، برای او تسكین دهنده است.

چنانچه كودك یك ساله شما نیمه شب بیدار شود و به دنبالتان بگردد، بهتر آن است كه خود را به اتاقش برسانید و به او قوت قلب بدهید. دقایقی چند آرامش كنید، لیكن او را از بستر خارج نكنید. بااین كه تخیل كودكتان، احتمالاً سبب می شود كه اتاق تاریك، ترسناك جلوه نماید، لازم است او این اعتماد به نفس را پیدا كند كه به كمك پشتیبانی اندكتان می تواند یك تنه بربیم و هراسش فایق آید. چنانچه شبانگاه صدایش را می شنوید كه با خودش حرف می زند، شاید خویشتن را آرام می كند تا بخوابد. مبادا با نگاه زیر چشمی و دزدانه  به سراغش بروید.

با ترس مقابله كنید

خلق و خوی كودك، نشانگر انواع بیم و هراس هایی است كه به آنها مبتلا می شود. ممكن است پیوسته به سر و صدا حساسیت داشته باشد، مثلاً  رعد و برق او را بترساند. گاهی تجربه ای ناخوشایند، آغازگر هراسی ناگهانی است. مادری می گفت : " دخترم از حمام می ترسید . نمی دانستم چرا. " شبی او را در وان گذاشتیم، جیغ می كشید و در این حال خودش را به من و پدرش چسبانده بود و سعی می كرد بدنش با آب تماس نداشته باشد. چند شب قبل از آن، شیر آبِ وان  را تصادفاً باز كردم، صدای بلندی برخاست كه بچه زَهره ترك شد. تا چند ماه تنها راه شستشوی وی بردنش زیر دوش آب بود."

كودكان خاطرات خوشی دارند كه احتمالاً بیانگر علت رویارویی آنان با انبوهی از هراس های این سن و سال است. كودكی كه در عین معاینه به وی آمپول تزریق می شود، امكان  دارد بعدها از مطب پزشك بترسد." شما می توانید از همین توانایی استفاده كنید تا كودكتان بر هراس هایش چیره گردد. پاره ای از تداعی های مثبت را جایگزین ادراكات منفی كنید. به طور مثال، بعد از تزریق آمپول، عكس برگردانی به او بدهید یا او را به پارك ببرید.

هرچند وقتی كه كودكتان ترسان است، باید پشتیبانی اش كنید، ولی هدف نهایی تان باید این باشد كه یاریش كنید تا در موقعیت های جدید تواناتر شود.

شیوه های آرامش جویی

-اعتدال را رعایت كنید. همچنان كه كودكتان را در آغوش گرفته اید، دوستان و بستگان ناآشنا را وادارید كه با او "بگو و بخند"  كنند.

-بنگرید و بیاموزید. مثلاً ترس بچه از اصلاح سر، با دیدن بچه های بزرگتر كه آرام در صندلی آرایشگر می نشینند و دست آخر جایزه ای هم می گیرند، از بین می رود.

-راستگو  باشید. نگویید كه آمپول درد نمی آورد، چرا كه درست نیست. درعوض به وی اطمینان بدهید كه این درد، موقتی است و به زودی حالش بهتر می شود. به این ترتیب پیام می دهید كه او می تواند با عوامل نگرانی زا به مقابله برخیزد.

-دست به آزمایشی بزنید. شیئی آرام بخش همچون عروسك یا پتوی دلخواه، می تواند در لحظات تنش زا، خاطر كودك را جمع كند.

-بگذارید بچه خوش باشد. منظور كودكان از بازی این است كه براوضاع ترسناك غلبه كنند. وسایل پزشكی به فرزندتان كمك می كند تا بداند موقع معاینه، چه چیزهایی را خواهد دید.

-آخرین نكته این كه ، اسباب بازی به شكل  حیوان ( سگ ، گربه ، ... ) باعث می شود كه كودك زیاد از این حیوانات نترسد.