سرطان پوست چگونه ایجاد می شود؟

پوست و بیماری های آن ( قسمت دوازدهم )

در قسمت قبل درباره ی بیماری های پوستی "لیكن پلان"، "سالك" و "خارش پوستی" مطلبی را ارائه نمودیم . اینك در ادامه می خوانیم..

بیشتر سرطان های پوست فقط به طور موضعی رشد كرده و بافت های مجاور خود را گرفتارمی كنند ولی بعضی از آنها بخصوص ملانوم ( سرطان سلول های رنگدانه ) كه نادرترین نوع سرطان پوست است، ممكن است از طریق سیستم گردش خون یا لنفاتیك گسترش یابد و به دورترین نقاط بدن برسد. چون ملانوم خصوصیات متفاوتی نسبت به دو نوع دیگر سرطان پوست دارد.

شایع ترین نوع سرطان پوست

، سرطان سلول های پایه ایBCCاست كه به آهستگی رشد كرده و به ندرت گسترش می یابد ولی اگر این بیماری درمان نشود می تواند به استخوان های زیرین یا پوست اطراف گسترش یابد و مشكلات جدی ایجاد نماید. سرطان سلول های سنگفرشیSCC كه كمتر از سرطان با سلول های پایه ای دیده می شود به ندرت می تواند رشد سریع داشته باشد. چون هر دو نوع این سرطان در صورت تشخیص زودهنگام به راحتی قابل درمان می باشند، بنابراین كشف زودرس و درمان مناسب اهمیت ویژه ای دارد.این سرطان های پوست تقریباً در تمامی نقاط پوست بدن می توانند ایجاد شوند ولی شایع ترین محل های ایجاد این تومورها، مناطق باز بدن مثل صورت، گردن، ساعد و پشت دست ها می باشد.

علل ایجاد سرطان پوست

مهمترین عامل شناخته شده سرطان پوست تماس های مكرر با اشعه ماورای بنفش در طی سال های طولانی است. هیچكس از ابتلا به سرطان پوست مصون نیست ولی كسانی كه در معرض خطر بیشتری هستند عبارت اند از:
مردان و زنان با پوست روشن كه دچار آفتاب سوختگی می شوند، افرادی كه مدت زمان طولانی را در آفتاب سپری می كنند، مثل كشاورزان، دریانوردان و فروشندگان دوره گرد. (گرچه تماس با نور خورشید به طور مطلق قابل جلوگیری نیست ولی باید در افرادی كه پوست روشن دارند، به حداقل كاهش یابد.)

افراد با پوست روشن به علت فقدان مقادیر كافی ملانین كه رنگدانه پوست است و در مقابل نور خورشید به صورت یك صافی عمل می كند، مستعد ابتلا به صدمات پوستی ناشی از تابش آفتاب می باشند. هرچه پوست تیره تر باشد، میزان ملانین آن بیشتر است. در سیاهپوستان به علت وجود مقادیر كافی ملانین ، سرطان پوست نادر است. از طرف دیگر افراد آلبینو(زال) كه در پوست خود فاقد ملانین هستند و مخافظی در برابر اشعه ماورای بنفش نور خورشید ندارند، بسیار مستعد ابتلا به سرطان پوست می باشند. كسانی كه به علل شغلی یا فعالیت ورزشی در معرض نور آفتاب شدید قرار می گیرند، باید از كرم های محافظ آفتاب و در صورت امكان از كلاه و دستكش های بلند استفاده نمایند. سایر عوامل مستعد كننده سرطان پوست كه كمتر شایع است معمولاً در تماس طولانی مدت با ذغال ، قطران، آرسنیك، روغن پارافین و رادیوم ایجاد می شود.

تشخیص

همه افراد باید نسبت به تغییرات غیرطبیعی پوست مثل زخم هایی كه بهبود نمی یابند حساس باشند و با پزشك مشورت نمایند. فقط پزشك می تواند تشخیص دهد كه كدام ضایعه خوش خیم ، كدام پیش سرطانی و كدام بدخیم است . در بسیاری از موارد ، پزشك برای رسیدن به تشخیص ، از ضایعه نمونه برداری می كند. نمونه برداری یك اقدام جراحی نسبتاً بدون درد است كه در طی آن قسمت كوچكی از بافت منطقه مشكوك برداشته می شود و در زیر میكروسكوپ بررسی می گردد. اگر ضایعه به حد كافی كوچك باشد ممكن است كل آن در هنگام بیوپسی برداشته شود. نمونه برداری تنها راه قطعی تشخیص سرطان است. نمونه برداری از ضایعات خوش خیم باعث تبدیل شدن آن به ضایعه بدخیم نخواهد شد. همچنین نمونه برداری اگر صحیح انجام شود ، باعث گسترش بیماری به سایر نقاط نیز نمی شود.

درمان

اگر نمونه برداری، وجود سرطان یا ضایعات پیش سرطانی را نشان دهد، پزشك راجع به بهترین درمان آن ضایعه تصمیم گیری خواهد كرد. چهار روش كلی درمان ضایعات پوستی شامل جراحی، تخریب ضایعه پوستی با جراحی، تخریب ضایعه به وسیله یخ زدن آن كرایوتراپی و یا رادیوتراپی ( اشعه درمانی ) است.

اندازه ضایعه و محل آن مشخص كننده نوع درمان آن است. تمام این روش ها با95% موفقیت همراه است.

در بعضی از موارد، تركیبی از این روش های درمانی استفاده می شود و گاهی نیز تكرار درمان ضروری به نظر می رسد. در سال های اخیر استفاده از پمادها یا محلول های دارویی مثل داروی 5 – فلوئورواوراسیل در درمان بعضی از ضایعات پوستی توصیه شده است. میزان موفقیت در درمان سرطان پوست بستگی به اندازه، گسترش و نوع آن دارد. در سرطان های سلول های پایه ای و سلول های سنگفرشی، با تشخیص و درمان به موقع می توان به بهبودی كامل دست یافت.

ملانوم بدخیم

ملانوم بدخیم به ندرت دیده می شود، و میانگین سنی آن حدود 53 سال است و ممكن است به اعضای دیگر گسترش یابد. ملانوم معمولاً خود را به صورت سفید، صورتی ، آبی یا خاكستری مخلوط شده نشان می دهد. معمولاً این بیماری به صورت یك ضایعه ی زگیل یا خال مانند شروع می شود كه شكل، اندازه و رنگ آن در حال تغییر است. ممكن است خارش و حتی در موارد نادر در اثر صدمات خفیف خونریزی داشته باشد. هرگونه تغییر در خال های سابق و یا ایجاد خال های بزرگتر از یك سانتی متر بلا فاصله باید مورد مشورت پزشكی قرار بگیرد.

ملانوم ممكن است به طور ناگهانی ایجاد شود یا در نزدیكی و یا بر روی خال ها و سایر نقاط تیره رنگ پوست ظهور یابد. بنابراین ضروری است كه محل و شكل خال های خود را به طور كامل بدانیم تا متوجه تغییرات آن گردیم.نكات زیر می تواند علامت یك ملانوم باشد به این دلیل با مشاهده هر ضایعه رنگی با این خصوصیات باید سریع به پزشك مراجعه كرد:

- قرینه نبودن ، عدم مشابهت یك طرف ضایعه با طرف دیگر

- حاشیه نامنظم یا غیر مشخص

- تغییر رنگ ازیك نقطه به نقطه دیگر ( در منطقه ضایعه)

- قطر بیشتر از 6 میلی متر

پزشك ممكن است برای اطمینان از تشخیص، مانند سایر انواع سرطان پوست، نمونه برداری انجام دهد. اگر ملانوم تشخیص داده شود، در این صورت مؤثرترین درمان، عمل جراحی است ولی سایر روش های درمانی نیز ممكن است استفاده شود . گرچه وسعت جراحی لازم برای ملانوم ، بیشتر از سایر انواع سرطان پوست است ولی از لحاظ زیبایی نتایج بسیار خوبی خواهد داشت. اگر ملانوم در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود نتیجه درمان بسیار خوب خواهد بود ولی در مراحل پیشرفته تر معمولا به اعضاء دور دست منتشر می شود و نتیجه درمانی مناسبی نخواهد داشت. سایر اعضای خانواده فرد مبتلا به ملانوم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، به همین دلیل باید به طور مرتب توسط متخصص پوست معاینه گردند.