آخرت سرای پایداری

به گزارش ایبنا، اثر حاضر، ایمان به آخرت و باور به سرای پایدار را که از آموزه‌های بنیادین تمام ادیان الهی به ویژه اسلام شمرده می‌شود، از جنبه‌های مختلف دینی بررسی می‌کند:

برخی محققان، آموزه جهان پس از مرگ را از اختصاصات ادیان الهی دانسته‌اند که بشر به خودی خود نمی‌توانست به وجود آن پی‌ ببرد؛ اما تحقیقات باستان‌شناسی آثار به دست آمده از نخستین انسان‌های شناخته شده در زمین(نئاندرتال‌ها) که غذا و ابزارهای سنگی در مدفن مردگان قرار می‌دادند، نشان می‌دهد که آنان نیز به نوعی حیات جسمانی مرموز و نامعلوم برای مردگان قایل بوده‌اند؛ همان گونه که حیات پس از مرگ در میان بیشتر تمدن‌های نخستین بشر مانند مصریان، بابلیان، یونانیان، هندوان، چینیان و ... مطرح بوده است.

با وجود آن، این احتمال نیز به ویژه با توجه به دیدگاه قرآن درباره حضرت آدم(ع) که او را آفریده شده از خاک (آل عمران، آیه 59) و پدر انسان‌های دیگر (نساء، آیه 1) دانسته است‌، منتفی نیست که اعتقاد به جهان پس از مرگ نزد اقوام مذکور از بقایای برخی ادیان آسمانی باشد.

آرمان‌های نامحدود بشر و غریزه ابدیت‌طلبی، مطلق‌خواهی و عشق فطری به جاودانگی ـ‌ که وجه تمایز انسان از حیوان است و در فرزندخواهی، علاقه به جاودانگی در خاطره‌ها و ... ظهور می‌یابد ‌ـ همگی عوامل غیر وحیانی سوق بشر به اندیشه جهان آخرت‌اند.

نویسندگان این مجموعه معتقدند که در عصر جدید نیز دیدگاه طبیعت‌گرایانه علم سکولار، سبب کم‌رنگ شدن مبحث آخرت در کلام مسیحی و حتی انکار و اسطوره‌ای پنداشتن آن از جانب برخی متکلمان شده است، با این حال اکتشاف‌های زیست‌شناسی و فیزیکی جدید، بحث‌های فرا روان‌شناسی، مرگ‌شناسی و تجربیات خارج از بدن، گزارش‌های زنده‌شدگان پس از مرگ بالینی، پیش‌بینی‌های صادق مردگان در خواب و ... دانشمندان جدید را به ایده جهان پس از مرگ بیش از پیش متوجه ساخته است. تفاوت نگاه ادیان با این نگرش آن است که آخرت در ادیان، مشوق فعل اخلاقی به شمار می‌رود.

ایمان به آخرت از ارکان اعتقادی اسلام و شرط مسلمانی به شمار می‌رود و اغلب در کنار اصل توحید از آن یاد می‌شود.

قرآن کریم، تنها کتاب آسمانی است که از روز رستاخیز به تفصیل سخن رانده؛ تا آن جا که حدود یک سوم از قرآن به این موضوع اختصاص یافته است. در هیچ یک از مراحل نزول، به آخرت بی‌توجهی نشده و در بیش از 100 عنوان متفاوت، مباحث مختلفی درباره آن مطرح شده است. حتی از بررسی مجموع آیات آفرینش و رستاخیز به دست می‌آید که توجه قرآن به آفرینش، به سبب تقارن این دو موضوع و در مسیر توضیح و تبیین بیشتر آن جهان است.

آخرت به معنای جهان واپسین و عالم بعد از دنیاست. واژه «آخرت» برگرفته از ریشه «اـ خ ـ ر» و مونث «آخر» به معنای پایان و در برابر اول شناخته می‌شود.

قرآن کریم زندگی انسان را به دو بخش پایان‌پذیر و جاودان تقسیم و از اولی، به «الدنیا» و «الاولی» و از دومی، به «الاخرة» و «الیوم‌الاخر» تعبیر می‌کند.

آیات فراوانی از قرآن، در زمینه عالم آخرت به بحث پرداخته‌اند؛ به طوری که گفته شده، حدود دو هزار آیه در قرآن به نحوی بر آن جهان دلالت دارد.

مباحث گوناگون موضوع آخرت را در قرآن کریم، از واژه‌های فراوانی مانند برزخ، بعث، حشر، نشر، صراط، قیامت، میزان، یوم‌الدین، یوم‌الفرقان، یوم‌الحسرة، یوم‌الحساب و ده‌ها واژه دیگر می‌توان استفاده کرد، زیرا هریک از این واژگان به یکی از مراحل جهان آخرت، یا به خصوصیتی از آن جهان اشاره دارد، اما با توجه به این که در واژه «آخرت» تقابل با جهان نخستین (دنیا) نهفته ـ‌ چنان‌که در قرآن نیز در موارد متعدد، دنیا و آخرت در کنار هم قرار گرفته‌اند ـ مناسب‌تر است در موضوع آخرت، به مسایل کلی مربوط به آن جهان پرداخته شود.

از آن جا که این گونه بحث‌ها در قرآن بیشتر با دو واژه «آخرت» و «یوم‌الآخر» بیان شده، این اثر می‌کوشد از واژه‌های دیگر، جز در عنوان تفاوت‌های دنیا و آخرت که به تبیین حقیقت آخرت می‌پردازد و منازل و مراحل آخرت ‌که در آن چاره‌ای جز استفاده از آیات مشتمل بر واژه‌های دیگر نیست‌، کمتر استفاده کند و بیشتر به آیاتی بپردازد که دربردارنده یکی از دو واژه مزبور باشند.

برخی، از تعبیر قرآن درباره جهان دیگر به «الیوم‌الاخر» و «آخرت» استفاده کرده‌اند که حیات انسان بلکه دوره جهان، در مجموع دو دوره تقسیم می‌شود و هر دوره را به عنوان یک روز باید شناخت. یکی، روز و دوره‌ای که اول است و پایان می‌پذیرد(دنیا) و دیگر، روز و دوره‌ای که آخر است و پایان نمی‌پذیرد(آخرت)؛ همچنان که در برخی آیات از زندگی دنیوی به «اولی» و از حیات اخروی به «آخرت» تعبیر شده است.

چاپ دوم کتاب «آخرت سرای پایدار» در شمارگان 800 نسخه، 108 صفحه و بهای 18000 ریال راهی بازار نشر شده است.

گروه کتاب تبیان: محمد بیگدلی