سیر تا پیاز قمرها
سير تا پياز قمرها
بزرگ‌ترين قمر منظومه شمسي کدام است؟
گانيمد که بزرگ‌ترين قمر سياره مشتري به شمار مي‌رود، با قطري برابر 5270 کيلومتر، بزرگ‌ترين قمر منظومه شمسي نيز هست. اين قمر حتي از سياره عطارد نيز بزرگ‌تر است و حجمي سه برابر ماه دارد. اين قمر، تنها قمر منظومه شمسي است که يک ميدان مغناطيسي قدرتمند دارد که احتمالا نشان دهنده وجود يک هسته رسانا از فلز مايع است.
چند قمر در منظومه شمسي وجود دارد؟
تا اين لحظه، بيش از 170 قمر در منظومه شمسي نام‌گذاري شده‌اند. با اين وجود، تعداد دقيق اين قمرها بستگي به اين دارد که قمر را چگونه تعريف کنيم. تاکنون تعريفي براي حداقل اندازه‌اي که يک جسم بايد داشته باشد، تا بتوان نام قمر را بر روي آن نهاد، ارائه نشده است. بنابراين اگر شما دوست داريد نام قمر را به هر تکه جسم جامدي که به دور يک سياره در حال گردش است بدهيد، از جمله تکه يخ‌هايي که در حلقه‌هاي زحل وجود دارند، تعداد اقمار منظومه شمسي بر چندين ميليون ميليارد بالغ خواهد شد!
زمين چند قمر دارد؟
يکي؛ جاي هيچ شک و ترديدي هم نيست. اما در سال 1986 / 1365، براي مدت کوتاهي جسم ديگري نيز مشاهده شد که ماه دوم زمين نام گرفت. اما اين جسم در حقيقت يک خرده‌سيارک 5 کيلومتري است که در يک مدار بيضوي به دور خورشيد در گردش است. در اثر يک رزونانس پيچيده، اين خرده‌سيارک توسط زمين به دام افتاده است و به صورت تناوبي و کاملا قابل پيش‌بيني به زمين نزديک و دور مي‌شود.
کدام قمر شرايط تبديل شدن به يک سياره را دارد؟
قمر پلوتو، شارون، بر اساس پيش‌نويس واژه سياره که در سال 2006 / 1385 براي تصويب به گردهمايي بين‌المللي ستاره‌شناسي پراگ ارائه شده بود، چنين شرايطي را داشت. طبق اين پيش‌نويس، شارون هر دو شرط لازم براي يک سياره را داشت. شارون به اندازه کافي بزرگ است تا تحت اثر نيروي جاذبه خودش به شکل کروي درآيد. همچنين اين قمر به نوعي به طور مستقل به دور خورشيد حرکت مي‌کند. شارون و پلوتو حول يک مرکز جاذبه مشترک، که در فضاي خالي بين اين دو قرار دارد، حرکت مي‌کنند. اگر اين تعريف تصويب مي‌شد، شارون و پلوتو، يک جفت دوتايي سياره‌اي نام مي‌گرفتند. اما در عوض، اين پلوتو بود که از مقام خود به عنوان يک سياره عزل شد! در نتيجه شارون به قمري تبديل شد که به دور يک سياره کوتوله حقير در حال گردش است.
آيا اقمار نيز قمر دارند؟
چنين چيزي در منظومه شمسي وجود ندارد، اما امکان اينکه يک قمر به دور قمر ديگري گردش کند، وجود دارد. با اين حال، نيروهاي گرانشي نوساني که از جانب سياره و قمر مادر اعمال مي‌شود، در درازمدت باعث ناپايداري مدار خواهد شد. در مقياس‌هاي به اندازه کافي بزرگ، قمر يک قمر مي‌تواند ميليون‌ها سال دوام آورد.
برخي از خرده‌سيارک‌هاي منظومه شمسي قمر دارند. نمونه معروف اين خرده‌سيارک‌ها آيدا و قمر آن داکتايل است. همچنين در طول پنجاه سال گذشته، ماه زمين نيز به دفعات صاحب اقمار کوتاه عمري شده است که اغلب آنها ترکيبات آهني داشتند.
اگر منظومه شمسي ما چنين اقمار عجيبي دارد، چه اقمار شگفت‌انگيز ديگري ممکن است در ميليون‌ها سيستم ستاره‌اي موجود در کهکشان راه شيري پيدا شود؟
احتمالا اقمار معتدل و قابل سکونتي وجود دارند که به دور سيارات بزرگ خارجي در حال گردش هستند. البته ما انتظار نداريم که حيات هوشمندي مانند جانوران خزدار جنگ ستارگان را در آن ها پيدا کنيم. با اين حال، چنين قمرهايي مي‌توانند محتمل‌ترين مکان‌ها براي وجود حيات در جهان باشند.
کشف يک قمر، در اطراف سياره‌اي که در حال گردش به دور يک ستاره دوردست است، کار سختي است. اما با اندکي شانس، به کمک فناوري‌هاي موجود چنين کاري امکان‌پذير است. بهترين رويکرد براي چنين کاري جستجوي عبوري است که بر مبناي کاهش نور دريافتي از ستاره بر روي زمين، در اثر عبور سياره از جلوي ستاره مادر استوار است. در حال حاضر و به کمک اين روش، سيارات مختلفي شناسايي شده‌اند، و به طور غيرمستقيم از اين روش مي‌توان براي آشکارسازي قمرها استفاده کرد.
هنگامي‌که يک قمر به دور سياره مي‌گردد، جاذبه آن باعث تند و کند شدن حرکت سياره مي‌شود، در نتيجه زمان و مدت عبور سياره تغيير مي‌کند. هرچه قمر در مقايسه با سياره مادر بزرگ‌تر باشد، تاثير آن بيشتر خواهد بود. در يک شبيه‌سازي، براي سياره‌اي با جرم نپتون که در ناحيه قابل سکونت پيرامون يک ستاره قرار داشت، يک ماه به اندازه زمين در نظر گرفته شد. اين ماه سنگين، زمان و مدت عبور سياره را به قدر کافي تغيير مي‌داد که توسط ماهواره کپلر، و حتي تلسکوپ‌هاي زميني قابل رديابي باشد. چنين قمر بزرگي همچنين مي‌تواند اتمسفر غليظي داشته باشد که آن را به سکونت‌گاه مناسبي براي حيات تبديل مي‌کند.
منبع: newscientist.com
به نقل از: خبرآنلاين
تنظيم براي تبيان: م.ح.اربابي فر