شانس یا اعتماد به نفس
شانس يا اعتماد به نفس
صداي تلويزيون کلافه ام کرده بود. مي خواستم اعتراض کنم که در اتاق باز شد و علي، برادرم، با عجله پريد وسط اتاق! آمدم بگويم: «مثل هميشه در هم نزدي» که خيلي با عجله گفت: «خواهرجون، يک کاغذ و خودکار بده زودباش.»
همان خودکاري را که دستم بود و يکي از برگه هاي زير دستم را که داشتم روي آن تمرين حل مي کردم، به او دادم. مثل برق از اتاق رفت بيرون. اگر مامان اين طور کاغذ و خودکار خواسته بود، فکر مي کردم حتماً دستور غذاي جديدي دارد از تلويزيون پخش مي شود. و اگر پدرم قلم و کاغذ مي خواست، دو حالت داشت: يا يک شعر يادش افتاده بود و يا مي خواست شماره ي تلفني يادداشت کند.
رفتم توي هال ديدم با اين که صداي تلويزيون تا چهار تا خانه آن ورتر مي رود، علي جلوي تلويزيون نشسته و دارد به صحبت هاي کسي گوش مي کند و هر از چند گاهي هم چيزهايي مي نويسد! تا آمدم بگويم: «اين چيه؟» بلند گفت: «بذار گوش بدم، بعداً مي گم.» بين صحبت هاي گوينده هم خيلي آهسته گفت: «بشين گوش بده، خوبه!»
متوجه شدم روان شناس در مورد اعتماد به نفس صحبت مي کند. او مي گفت: «... اکثر افراد، در عين حال که فکر مي کنند خيلي زرنگ هستند، با اطمينان کارهايشان را انجام نمي دهند. يکي از مؤلفه هاي شخصيتي که در زندگي و پيشبرد آن بسيار به کار مي آيد، اعتماد به نفس است. حتي اگر بگوييم، هيچ چيز در جهان مانند اعتماد به نفس باعث موفقيت نمي شود، اغراق نکردهايم. اگر اعتماد به نفس داشته باشيد، روي نيروهاي حاکم بر زندگي و آينده ي خود تسلط کامل خواهيد داشت.
هر جا که برويد، هر کاري که بکنيد، هر چه که بخواهيد انجام دهيد، مطمئناً پيروز و سربلند خواهيد بود.
آن چه که شانس و اقبال خوانده مي شود، بيشتر اوقات چيزي جز برخورداري از آرامش و انضباط در برداشتن قدم مناسب در وقت مناسب نيست. بايد بياموزيم، چگونه خوش شانس باشيم و چگونه کارها را به خوبي به سرانجام برسانيم. البته نه اين که هميشه برنده خواهيم شد و يا به نتيجه مي رسيم. اين امر نه تنها غيرممکن است، بلکه کسل کننده نيز خواهد بود. آن چه اهميت دارد، احساس اعتماد به نفس است. اعتقاد به توانايي ها حتي بعد از ناکامي ها، نيروي محرک اعتماد به نفس است.
برخلاف آن چه تصور مي شود، لزومي ندارد در تمرکز و رياضت استاد شويد، يا به فراگيري «خودهيپنوتيزم» روي آوريد و يا به نزد متخصص تقويت اعتماد به نفس برويد. مي توانيد خود تصميم بگيريد و شروع کنيد.
اگر احساس مي کنيد تمرکز و عبادت يا عملي مشابه آن شما را ارضا مي کند و آرامش مي بخشد، از آن سود بجوييد، اعتماد به نفس در طول يک شب حاصل نمي شود، بلکه با فرايندي منظم و مداوم پرورش مي يابد. يک اقدام مطمئن، احساسي از اطمينان و دلگرمي در شما ايجاد مي کند که به نوبه ي خود گام هاي مطمئن تر و بزرگ تري را به دنبال خواهد داشت. به بيان ديگر، کسب اعتماد به نفس همانند آموختن يک زبان خارجي است. ابتدا نمي توانيد کلمات را به درستي بيان کنيد. حتي زماني که کلمه اي را به خوبي ادا مي کنيد، از درستي آن مطمئن نيستيد. اما هرچه تمرين کنيد، برايتان آسان تر خواهد شد و احساس بيگانگي نيز نخواهيد داشت. اگر با اعتماد به نفس عمل کنيد، آن وقت به اعتماد به نفس دست يافته ايد و زبان موفقيت را به خوبي صحبت خواهيد کرد.
براي آموختن هر زباني ابتدا بايد مجموعه ي لغات آن زبان را فراگرفت. واژه نامه ي اعتماد به نفس از لغات محدود زير تشکيل شده است:
محرک: عمل مشخصي که شما انجام مي دهيد.
پاسخ: عکس العمل مشخصي که ديگران نسبت به شما ابراز مي کنند.
تقويت مثبت و منفي: نتيجه ي احتمالي معادله ي محرک – پاسخ است.
براي لحظه اي تصور کنيد که جهان به دو بخش تقسيم شده است. در بخش اول آن شما قرار گرفته ايد و در بخش دوم، محيط شما شامل خانواده، دوستان، معلم و تمام کساني که در زندگي شما جاي دارند. در محلي که اين دو بخش در يک کنش متقابل حساس به هم مي رسند، اعتماد به نفس شکل مي گيرد و يا از بين مي رود. زيرا سطح اعتماد به نفس شما، با چگونگي برداشت و رفتار ديگران نسبت به شما ارتباط دارد. اگرچه هر دو بخش (شما و محيط اطرافتان) در اين ترتيبات نقش مهمي دارند، اما نقش اصلي را خودتان ايفا مي کنيد؛ چون شما در واقع کاپيتان تيم هستيد و ديگران از شما پيروي مي کنند. شما عمل مي کنيد و محيط شما عکس العمل نشان مي دهد. شما محرک را تدارک مي بينيد و محيط شما، پاسخ را.
عملي که با اعتماد به نفس شما همراه باشد، پاسخي از احترام و ملاحظه از محيطتان را در پي خواهد داشت. اين احترام براي شما، تقويت مثبت خواهد بود و در آينده به اقدامات قاطع تري مبتني بر اعتماد به نفس منتهي خواهد شد. همين طور هم عملي عاري از عدم اعتماد به نفس، پاسخي نامناسب و يا بي تفاوتي کامل را در پي خواهد داشت که به عنوان تقويت منفي، مي تواند شما را دلسرد کند و سطح اعتماد به نفستان را کاهش دهد. اين ها را به ياد داشته باشيد:
اين اعتقاد که: «اعتماد به نفس چيزي نيست که کسي بتواند آن را به دست آورد، بلکه موهبتي الهي است مانند رنگ چشم، موقعيت خانوادگي و يا رنگ مو که يا با آن به دنيا مي آييم و يا براي هميشه از آن بي بهره خواهيم بود»، کاملا نادرست است. اعتماد به نفس در طول يک شب حاصل نمي شود، بلکه با فرايندي منظم و مداوم پرورش مي يابد.
هر قدر هم که به خود مطمئن باشيد، به ويژه در مرحله ي تقويت اعتماد به نفس، موانع و ناکامي هايي را تجربه خواهيد کرد. نبايد اين ناکامي ها مانع از پيشرفت شما شوند. بايد برخيزيد و به حرکت ادامه دهيد. شما همانند کودکي که راه رفتن را تجربه مي کند، بايد بياموزيد که وقتي زمين خورديد دوباره برخيزيد.
هرگز تسليم نشويد. هنگامي که عزمتان را براي رسيدن به هدفي جزم کرديد، از موانع و شکست دلسرد نشويد. اگر گمان مي کنيد مي توانيد، پس مي توانيد. همه ي افراد موانع و شکست را تجربه مي کنند، اما کساني که دوباره بر مي خيزند و تلاش مي کنند، به قله ي کوه مي رسند.
هنگامي که در مورد کاري تصميم گرفتيد، هرگز به خود شک و ترديد راه ندهيد. هرگز در هزار لاي پرپيچ و خم ذهن آزار، اما وسوسه انگيز بررسي، تکرار و افسوس، خود را گرفتار نکنيد. وارد شدن در اين دخمه آسان تر از بيرون آمدن از آن است و تنها چيزي که همواره در درون آن مي يابيد، واماندگي و ناتواني خواهد بود. اجازه ندهيد چيزي که ديروز رخ داده است، شما را از چيزي که امروز روي مي دهد يا فردا رخ خواهد داد، باز دارد. وقايع ديروز، تاريخ است و هيچ کاري براي تغيير آن از شما ساخته نيست. به زمان حال و آينده توجه کنيد و تنها زماني به گذشته نظاره کنيد که بتوانيد با ديدي منطقي و از روي هدفي خاص براي بهبود حال و آينده، به آن بنگريد.
مطالب خيلي جالبي بودند. بعد از برنامه، علي گفت که مي خواهد مقاله اي درباره ي اعتماد به نفس بنويسد. به اين منظور قرار شد، هم صحبت هاي روان شناس را در مطالبمان بگنجانيم و هم اين که به کتاب خانه ي مدرسه و کتاب خانه هاي ديگر برويم و مطالب لازم را جمع آوري کنيم. شما چه فکر مي کنيد؟ مطلبي هست که بخواهيد در مورد اعتماد به نفس بدانيد؟
منابع
1- ميچام (1372)، معجزه ي اعتماد به نفس، ترجمه ي ضياءالدين رضاخاني.
2- اظهري، علي (1376). عدم اعتماد به نفس و دايره ي سحرآميز، انتشارات مسير.
3- کلينکه، کريس ال. (1382) مهارت هاي زندگي (تکنيک هاي مقابله با اضطراب، افسردگي، تنهايي، کم رويي، شکست و...) ترجمه ي شهرام محمدخاني، انتشارات اسپند هنر، چاپ چهارم.
آناهيتا تاشک
تنظيم:بخش کودک و نوجوان
****************************************