جوش های دوران جوانی
جوش هاي دوران جواني
در دوران نوجواني، پوست در معرض تغييراتي قرار مي گيرد که ممکن است سبب ايجاد اختلالات شايع پوستي در اين دوران شود.
اين اختلالات ممکن است براي بسياري از نوجوانان آزار دهنده باشد، به خصوص اينکه ممکن است اين مشکلات خود را در پوست صورت نشان دهد.
در گفتگويي با دکتر حسين طباطبايي، متخصص بيماري هاي پوست و مو و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران، به بررسي قسمت کوچکي از اين مشکلات پوستي يعني آکنه يا جوش غرور جواني پرداخته ايم.
آقاي دکتر! در دوران نوجواني چه تغييراتي در پوست رخ مي دهد و پوست مستعد چه بيماري هايي مي شود؟
تغيير مهمي که پوست يک نوجوان با کودک دارد مربوط به ترشح هورمون هاي جنسي و شروع بلوغ است. در مردان، هورمون هاي آندروژن به طور خاص و در زنان، هورمون هاي استروژن و پروژسترون به طور خاص عامل اصلي تغييرات در پوست هستند. ضمن اين که در خانم ها نيز هورمون آندروژن از تخمدان ها و غدد فوق کليه ترشح مي شود. تغييرات مهمي که در پوست اتفاق مي افتد وجود همين هورمون ها است که تا چندي پيش نبوده است. مهم ترين کار اين هورمون ها به خصوص آندروژن اين است که روي غدد چربي پوست اثر گذاشته و آن ها را از نظر اندازه بزرگ تر و پُرکارتر مي کند. در نتيجه نوجوان حس مي کند پوستش در حال چرب شدن است. آندروژن روي توده عضلاني فرد اثر گذاشته، سبب افزايش فعاليت هاي جسمي نوجوان شده و در نتيجه تعريق بدن بيشتر مي شود. از طرفي در بعضي جاهاي بدن مثل زير بغل، کشاله ران و... که غدد چربي و عرق از يک منفذ واحد بيرون مي آيند، هر چه تعريق افزايش پيدا کند به تناسب آن، چربي هم افزايش پيدا خواهد کرد. حال اين پوست مي تواند خاستگاه بيماري هاي جديد شود.
بيماري براي چه؟
چون بسياري از ميکروب ها در محيط چرب مي توانند زندگي کنند در نتيجه ميکروب هاي روي پوست به دليل وجود چربي در همان غدد چربي ايجاد علايم باليني مانند جوش مي کنند. از طرف ديگر، هورمون‌هاي آندورژن سبب مي شوند که موهاي کرکي موجود در بدن که به هورمون آندروژن حساس هستند، ضخيم شوند.
اثر ديگر هورمون آندروژن اين است که همان طور که موهاي کرکي سطح بدن را ضخيم مي کند، موهاي ضخيم سر را نازک مي کند که البته بسته به خصوصيات ژنتيکي افراد متفاوت است.
کار ديگر هورمون مردانه اين است که سبب افزايش فعاليت الياف کلاژن و الياف الاستيک پوست مي شود که به ضخيم و کلفت شدن پوست منجر مي شود؛ در نتيجه ضخامت پوست در آقايان بيشتر از خانم ها است، به همين دليل در سنين بالا چين و چروک در خانم ها زودتر ايجاد مي شود.
مي گويند شايع ترين مشکل پوستي در نوجوانان آکنه است؛ پس چرا بعضي ها اين مشکل را ندارند؟
اين که چرا بعضي ها به آکنه مبتلا نمي شوند و يا چرا در بعضي آکنه ها ريز و در بعضي بزرگ است مربوط به خصوصيات ژنتيکي افراد است. بايد بدانيد که حدود 90 درصد تمام نوجوانان دنيا به درجات کم و زيادي به جوش هاي نوجواني مبتلا مي شوند منتهي اين که در بعضي خفيف و در بعضي شديد است برحسب خصوصيات ارثي و استرس‌هايي که در اين سنين وجود دارد متفاوت است. بايد بدانيد که استرس سبب افزايش ترشح ميزان آدرنالين و آندروژن در خون مي شود. در نتيجه ميزان آندروژن از حد طبيعي بالاتر رفته و سبب افزايش مشکلات پوستي به خصوص جوش مي شود.
آکنه چه طور تشکيل مي شود؟
ببينيد، اندازه فوليکول هاي مو که غدد چربي پوست نيز از آن خارج مي شوند يک اندازه ي ثابت است اما هورمون آندروژن سبب افزايش سلول سازي در اين قسمت شده و سبب بسته شدن دهانه غدد چربي و فوليکول هاي مو مي شود؛ در نتيجه اکسيژن به داخل غدد چربي وارد نمي شود. در اين شرايط نوعي باکتري به نام "کورينه باکتريوم آکنه‌آ" فعال شده و شروع به تجزيه چربي ها مي کند و آن را به اسيدهاي چرب آزاد تبديل مي کند و آن ها نيز سبب التهاب غدد چربي مي شوند که در ابتدا خودش را به صورت جوش سرسياه نشان مي دهد اما پس از مدتي اين غدد قرمز و ملتهب شده و برجسته مي شوند. در اين شرايط دستگاه ايمني بدن وارد عمل مي شود و در اين نواحي با ميکروب هاي فعال شده درگير مي شوند. در اين حالت لاشه‌هايي که از کشته شده ها به وجود مي آيند سبب ايجاد جوش‌هاي سرسفيد يا چرکي مي شود.
آيا همين جوش ها سبب ايجاد جوشگاه در پوست مي شوند؟
گاهي اوقات غده‌هاي چربي به سرعت شروع به رشد مي کنند و متورم مي شوند که در روي پوست به صورت يک دانه برجسته و سفت مشخص است. اين جوش‌ها عميق هستند که اگر درمان هم بشوند، روي پوست جا مي گذارند اما دسته ديگري از جوش‌ها که روي پوست جا مي گذارند، جوش‌هاي سطحي هستند که توسط افراد دستکاري مي شوند و سبب افزايش باکتري در جوش مي شوند، در نتيجه درمان اين جوش ها سخت تر شده و ممکن است حتي از خود ردپايي باقي بگذارند.
اين غدد چربي بيشتر در کدام قسمت هاي بدن وجود دارند؟
صورت، سينه، پشت، روي شانه ها و بازوها.
جوش‌هاي دوران نوجواني با جوش هاي دوران بزرگسالي متفاوت است؟
بله. آکنه اي که در پوست به واسطه ي بلوغ ايجاد مي شود مربوط به خصوصيات ژني يا ارثي از فاميل مادر يا پدر است اما ظهور آکنه در سنين بالاتر يعني بعد از 20 سالگي به دليل اختلالات هورموني است که البته از نظر درمان و مراقبت‌هاي بهداشتي هيچ فرقي با هم ندارند.
براي پيشگيري از عفوني شدن جوش ها و بهداشت آن به چه نکاتي بايد توجه کرد؟
بهترين روش براي پيشگيري از عفوني شدن جوش‌ها، رعايت اصول بهداشتي مانند استحمام روزانه، شستشوي پوست با آب گرم و صابون، محافظت پوست از باد، آفتاب، گرد و خاك و... است. هرچند رژيم غذايي در بهبود جوش‌ها نقش دارد، ولي محدوديت غذايي توصيه نمي شود.
بهتر است به نوجوانان آموزش داده شود كه خودشان دقت كنند و متوجه شوند كه چه غذايي سبب ازدياد جوش‌هاي شان مي شود تا از خوردن آن ها پرهيز كنند.
مصرف مايعات فراوان، انواع ميوه و سبزي در پيشگيري از بروز جوش هاي غرور و يا تشديد آن ها موثر است.
خارج كردن چربي درون دانه ها با دست هاي تميز و گاز استريل توام با فشاري نرم و آرام پيشنهاد خوبي است اما دستکاري جوش هاي چرکي توصيه نمي شود.
وسايل استحمام، حوله صورت، ماشين ريش تراش بايد شخصي باشد.
از دست زدن و بازي كردن با جوش ها مطلقاً خودداري شود.
ورزش، تفريح در هواي پاك و تميز و استراحت به اندازه كافي در پيشگيري از بروز جوش‌هاي غرور موثر است.
افراد بايد سعي کنند از عصبانيت، نگراني و فشارهاي رواني كه عاملي براي بروز جوش‌هاي غرور هستند، پرهيز کنند.
چنانچه جوش‌هاي غرور به حالت التهابي بروز كنند، ممكن است درمان با آنتي بيوتيك و ساير خدمات پوستي لازم باشد.
*مطالب مرتبط:
هفت نکته براي حداکثر اثر درمان ضد...
توصيه هايي براي افراد مبتلا به جوش
روش هاي نوين براي درمان جوش صورت (1) و (2)
برخي مواد آرايشي باعث جوش مي شوند