پليس به دنبال جرائم الكترونيكي
پليس به دنبال جرائم الكترونيكي
«هوش سياه» سريال پليسي 13 قسمتي است درباره جرائم الكترونيكي كه قرار است در آن تعدادي از نوابغ كامپيوتر هوش و استعدادشان را به رخ مخاطبان شبكه 3 سيما بكشند.
اگر شما هم مثل ما فكر مي‌كنيد كه اين سريال هم مثل اغلب آثار پليسي، قرار است پر باشد از تعقيب و گريزهايي كه گاهي كلافه‌مان مي‌كند بايد بگويم فيلمنامه و روند ساخت سريال هوش سياه چيز ديگري را وعده مي‌دهد.
هوش سياه قرار نيست سريالي پر از صحنه‌هاي اكشن و پليس‌بازي‌هاي بي‌منطق و غيرواقعي باشد. آن‌طور كه سازنده‌ها و بازيگرانش مي‌گويند، قرار است عده‌اي نابغه رايانه با كار حرفه‌اي‌شان شگفت‌زده‌مان كنند.
سريال هوش سياه در 13 قسمت، 9 داستان متفاوت را برايمان روايت مي‌كند كه پاي ثابت تمام اين داستان‌ها گروهي نيروي پليس از دايره ويژه 13، به نام دايره جرائم الكترونيكي هستند. در داستاني كه در تمام طول 13 قسمت سريال، به عنوان يكي از پرونده‌هاي پيچيده نيروي انتظامي روايت مي‌شود، ما شاهد تلاش پليس براي به دام انداختن ضد قهرمان ماجرا، كامران، هستيم كه او هم در كارهاي خلاف رايانه‌اي دست همه خلافكارها را از پشت بسته است.
ساخت اين سريال از اول ارديبهشت امسال آغاز شده است. البته هوش سياه مراحل پيش‌توليد خود را از بهمن‌ماه سال گذشته آغاز كرده بود. اين سريال در پنجمين ماه فيلمبرداري به سر مي‌برد و براساس پيش‌بيني‌ها و برآوردهاي انجام شده مي‌بايد تا 15مهرماه تصويربرداري آن به اتمام برسد. اما شهره فهيمي دستيار اول كارگردان مي‌گويد كار با 2 هفته تاخير و اواخر مهرماه به اتمام مي‌رسد و مراحل صداگذاري و موسيقي و تدوين نهايي آن آغاز خواهد شد.
مسعود آب‌پرور كارگردان درباره اين سريال مي‌گويد: «هوش سياه يك سريال 13 قسمتي است درباره جرائم الكترونيكي. در اداره آگاهي جديدا دايره ويژه‌اي افتتاح شده به نام دايره 13 كه به صورت تخصصي به جرائم الكترونيكي مي‌پردازد.
كارهاي پليسي به خاطر گرفت و گيرها و صحنه‌هاي اكشن و پرتحركشان جذابيت خاصي براي علاقه‌مندان دارند، اما سريال آب‌پرور قرار نيست يكي از آن كارهاي پليسي معمولي باشد. به گفته وي تفاوت اين كار با كارهاي پليسي ديگر اين است كه گرفت و گيرهاي فيزيكي در هوش سياه دروني شده‌اند و به شكل رايانه‌اي درآمده‌اند يا در محيط اينترنت اتفاق مي‌افتند.
آب‌پرور با اشاره به اين‌كه يكي از عوارض عمده‌اي كه جوامع در حال توسعه را تهديد مي‌كند، عكس‌العمل مردم نسبت به پديده‌هاي جديد وارداتي مثل فناوري‌هاي جديد، اينترنت و رايانه است توضيح مي‌دهد: «وقتي اين فناوري به كشوري وارد مي‌شوند، بايد فرهنگ آنها نيز همزمان وارد شود كه اين مساله براي كشورهاي در حال توسعه اتفاق نمي‌افتد.»
به گفته آب‌پرور هوش سياه سعي مي‌كند در جهت اين فرهنگسازي حركت كند، تا ضمن آن‌كه به فوايد و امتيازات داشتن فناوري جديد، رايانه و اينترنت مي‌پردازد، به استفاده‌كنندگان از آنها هشدار بدهد.
كارگردان هوش سياه توضيح مي‌دهد: «اين سريال مي‌خواهد اين هشدار را بدهد كه دارايي و ثروت شما رفته رفته به يك‌سري اطلاعات و كدرمزهايي كه ويژه شماست تبديل مي‌شود. حفاظت از اين دارايي‌ها به داشتن يك‌سري اطلاعات و مهارت ها بستگي دارد. در غير اين صورت آسيب مي‌بينيد.»
اين سريال 98 بازيگر اصلي دارد و در نهايت با فيلمبرداري در 109 لوكيشن اصلي و 228 لوكيشن فرعي به پايان مي‌رسد.
فهيمي تعدد لوكيشن‌ها را يكي از شاخصه‌هاي اين كار به عنوان يك سريال پليسي مي‌داند و با اشاره به اين‌كه هوش سياه يك كار خيلي اكشن به حساب نمي‌آيد، مي‌گويد: «در اين سريال بيشتر از آن‌كه به صحنه‌هاي پر از بگير و ببند توجه شود، بخش ديگري از كار پليس به نمايش گذاشته مي‌شود.»
تدوين اين سريال همزمان با فيلمبرداري آن در حال انجام است و بهرام آب‌پرور كار تدوين را به عهده دارد. تدوين نهايي، صداگذاري و موسيقي كارهاي باقيمانده بعد از فيلمبرداري هستند كه به گفته فهيمي انجام آنها آنقدرها زمان نمي‌برد.
در سكانسي كه ما شاهد تصويربرداري آن هستيم، سودابه بيضايي، ليلا بوشهري و حسين ياري مقابل دوربين هستند. علاوه بر آنها، افشين كتانچي، مجيد مشيري و كيكاووس ياكيده هم در سكانس‌هايي كه امروز گرفته مي‌شوند، ايفاي نقش مي‌كنند. مجيد مشيري نقش دوست قديمي كامران را بازي مي‌كند و اينجا منزل اوست. بيضايي (در نقش سروان عزيزي) و ياري (در نقش سروان احمدي) براي به دست آوردن اطلاعاتي از كامران به اين خانه آمده‌اند و سوالاتي از بوشهري مي‌پرسند.
يكي از ويژگي‌هاي اين سريال، فيلمبرداري كل آن به صورت دوربين روي دست است. فهيمي با اشاره به اين‌كه هوش سياه اولين سريالي است كه فيلمبرداري كل آن دوربين روي دست است، مي‌گويد: «ما حتي يك پلان ثابت هم نداشتيم. در اين 150 روز كار، دوربين موقع فيلمبرداري روي سه‌پايه قرار نگرفته است.»
هاشم گرامي تصويربردار سريال با اعتقاد به اين‌كه هوش سياه يك سريال پليسي متفاوت است، مي‌گويد: «در اين سريال يك‌سري از كارها براي اولين بار انجام شده است و اصولا كارهايي كه براي اولين بار انجام مي‌شوند به دليل ناآگاهي ما درباره‌شان و مشكلاتي كه ايجاد مي‌كنند، سختي‌هاي خاص خودشان را دارند.»
او با اشاره به مشكلاتي مانند پشت‌درد براي تصويربردار كار و ثابت نبودن دوربين كه نتيجه آن شيوه فيلمبرداري است، مي‌گويد: «خيلي از سريال‌ها به اين شيوه توليد مي‌شود. البته وقتي پشت صحنه‌هاي اين كارها را نگاه مي‌كنيم، مي‌بينيم اينها چند تصويربردار دارند و فقط يك نفر نيست كه اين كارها را انجام مي‌دهد. در اين كار فقط من به عنوان فيلمبردار كار مي‌كنم و بايد بگويم اين كار براي يك نفر در 6 ماه خيلي سنگين است.»
گرامي معتقد است: «انجام كارهايي كه تا به حال تجربه نشده، سختي‌هاي خودش را دارد، اما هر چه زمان مي‌گذرد و بيشتر كار مي‌كنيم، سختي‌هايش كمتر و انجام كار به شيوه جديد راحت‌تر مي‌شود.» اين تصويربردار، از مزاياي تصويربرداري به شكل دوربين روي دست به تحرك بيشتري كه فيلم پيدا مي‌كند اشاره كرده و مي‌گويد: «من وقتي فيلم‌هايي كه روي سه‌پايه تصويربرداري شده است را مي‌بينم با خودم تصميم مي‌گيرم ديگر دوربين را روي سه‌پايه نگذارم، البته اگر به من و سليقه من باشد. به اعتقاد من وقتي دوربين روي دست قرار مي‌گيرد كار زنده و بهتر مي‌شود. ما همه تلاشمان را مي‌كنيم كه آن دوربين روي دست بودن توسط مخاطب حس نشود در عين اين‌كه آن حس هيجان را به بيننده القا مي‌كند.»
سريال هوش سياه به‌طور مشخص به مواردي مثل چت، هك كردن سايت‌هاي مختلف، تكثير غيرمجاز نرم‌افزارهاي علمي،آموزشي، حسابداري و... هك كردن سايت‌هاي بيمه و بانك و... مي‌پردازد.
سريال‌ها و فيلمهاي سينمايي غيرايراني بسياري وجود دارند كه مسائلي از اين دست را دستمايه كارشان قرار مي‌دهند و نمونه‌هاي بسياري از آنها در دسترس جوانان است. آشنايي مخاطبان جوان ايراني با موضوعاتي شبيه به اين، توقع آنها را از اين نوع فيلم‌ها و سريال‌ها بالا برده و رقابت ميان ساخته‌هاي ايراني با نمونه‌هاي خارجي‌اش را سخت كرده است.
سريال هوش سياه به مواردي مثل چت هك كردن سايت‌هاي مختلف، تكثير غيرمجاز نرم‌افزارهاي علمي آموزشي، حسابداري و... مي‌پردازدآب‌پرور در اين باره معتقد است: «چون مخاطب اصلي ما جوان‌ها هستند، حاشيه خطرمان زياد است. همان‌طور كه گفتيد دسترسي به فيلمهاي جديد روز دنيا خيلي آسان شده، جوان‌ها روزبه‌روز دارند فيلم‌هايي از اين دست را مي‌بينند، يعني ما وارد حوزه خطر شده‌ايم. اما اين اطمينان را مي‌دهم كه سريال هوش سياه باعث سرافكندگي ما نخواهد شد. بيننده‌ها حتما خواهند گفت كه تلاش جدي و مناسبي صورت گرفته براي اين‌كه سنگ بناي محكمي در اين زمينه گذاشته شود.»
طراحي صحنه اين سريال با توجه به تنوع بالاي لوكيشن‌ها و جابه‌جايي‌هاي بسيار، فضاهاي متفاوت و خاصي را مي‌طلبد. حسين مجد، طراح صحنه اين كار در اين باره مي‌گويد: «ما فضاها را فضاهاي خاص در نظر گرفته‌ايم، چه سايت پليس چه بقيه لوكيشن‌هايي كه داشته‌ايم. لباس‌ها را خيلي رئال در نظر گرفته‌ايم، از فاكتور رنگ خيلي استفاده كرده و از فضاسازي‌هاي غيرمنطقي دريغ كرده‌ايم.»
سايت پليس ويژه دايره 13، لوكيشني غيرواقعي است كه به صورت دكور ساخته شده است. مجد درباره دكور اين سريال مي‌گويد: «چيزي كه به عنوان سايت پليس براي اين سريال طراحي كرديم چيزي است كه در اداره پليس ما به صورت واقعي وجود ندارد. يعني يك‌سري تجهيزات و اسكرين‌ها در اين سايت‌ها كار گذاشته‌ايم كه بسيار مدرن و حرفه‌اي است. از رنگ‌آميزي خاصي براي سايت استفاده كرديم. با پارتيشن‌بندي و فضاسازي‌هايي كه انجام داده‌ايم، علاوه بر اين‌كه اين حس را مي‌دهد كه پليس به همه چيز اشراف دارد، به نوعي فضاي دوستانه‌اي به‌وجود آورده‌ايم كه سنگين نباشد. سايت دو را هم به همين منوال مي‌سازيم.»
افشين كتانچي نقش حسام پورهادي را بازي مي‌كند كه يك افسر پرتحرك اداره آگاهي است و در دايره 13 كار مي‌كند. كتانچي با اشاره به اين‌كه عمده بازي‌اش با حسين ياري و سودابه بيضايي است، درباره بازي‌اش در اين سريال مي‌گويد: «من پيش از اين هم نقش پليس را بازي كرده‌ام كه نقشي ايستا بود و بيشتر وظيفه رهبري را به عهده داشتم، اما حالا خود اين شخص درگير پرونده‌ها مي‌شود و تحرك دارد.»
او قصه اين سريال را بسيار جذاب مي‌داند و مي‌گويد: «اولين باري كه فيلمنامه را به من دادند تا بخوانم و جواب بدهم، دو روز بيشتر وقت نداشتم. من فكر كردم نمي‌توانم در 2 روز همه فيلمنامه را بخوانم. وقتي شروع به خواندن فيلمنامه كردم ديدم كه تا آخر داستان را مي‌روم. بعد از خواندن هر قسمت دلم مي‌خواست بدانم در قسمت‌هاي بعدي چه اتفاقي مي‌افتد. مي‌توانم بگويم جذاب‌ترين فيلمنامه‌اي است كه تا به حال كار كرده‌ام.»
كتانچي معتقد است مهم‌ترين ويژگي اين سريال مدرن بودن آن است. او با اشاره به اين‌كه بسياري از اتفاقاتي كه پيش مي‌آيد و خيلي از تجهيزات مورد استفاده در سايت پليس در واقع وجود خارجي ندارند، مي‌گويد: «ما با تجهيزات و نرم‌افزارهايي كار مي‌كنيم كه پليس‌هاي ما ندارند. البته اين تجهيزات واقعي نيستند، اما بسيار پيشرفته و خلاقانه است.»
جلوه‌هاي ويژه رايانه‌اي نقش مهمي در اين سريال بازي مي‌كند. محمدرضا ذبيحي كه پيش از اين هم سابقه همكاري با آب‌پرور را داشته، درباره كارش در اين سريال مي‌گويد: «همه فكر مي‌كنند كار ما همان اسپشيال افكت است، اما كاري كه ما مي‌كنيم ويژوال افكت است. يعني جلوه‌هاي بصري رايانه. يعني اتفاقاتي كه در رايانه‌ها و در سايت ويژه جرائم الكترونيكي اداره پليس مي‌بينيم، تمام اتفاقات نرم‌افزاري فيلم، هر چيزي كه در تمام ال‌‌سي‌‌دي‌ها و تلويزيون‌ها ديده مي‌شود، بخصوص چيزهايي كه در اداره آگاهي در تمام مانيتورها نمايش داده مي‌شود، ويژوال افكت است.»
او با تاكيد بر اين‌كه اين كار براي اولين بار است كه در ايران انجام مي شود، مي‌گويد: «ما يك سيستم رديابي را شبيه‌سازي كرده‌ايم كه مثلا پليس از طريق اينترنت يك خلافكار را پيگيري و پيدا مي‌كند. ما تمام اين نرم‌افزارها را اينجا نداريم و تمام اين اتفاقات شبيه‌سازي شده است. همه‌اش هم عملا منطقي نيست.»
سودابه بيضايي كه نقش سروان عزيزي يكي از اعضاي ثابت گروه پليس در سايت ويژه جرائم الكترونيكي را بازي مي‌كند، از اين‌كه در نقش يك پليس ظاهر شده احساس رضايت مي‌كند. او مي‌گويد: «هميشه دوست داشتم نقش يك پليس را بازي كنم و حالا اين نقش را دوست دارم. نقشي است كه در موقعيت‌هاي مختلف فرق مي‌كند. يعني اين آدم يك كار ثابت انجام نمي‌دهد و به خاطر كارش هر بار فعاليت و عكس‌العمل جديدي دارد. اين از جذابيت‌هاي نقشي است كه بازي مي‌كنم.»
بيضايي در هوش سياه در صحنه‌هاي اكشن هم ايفاي نقش مي‌كند. البته نقش‌هاي اكشن او طوري نبوده كه لازم باشد از بدلكار برايش استفاده كنند. با اين حال سروان عزيزي اين سريال با خودش اسلحه حمل مي‌كند و ماموريت‌هاي خطرناك انجام مي‌دهد.
تنظيم براي تبيان : مسعود عجمي